Điều tôi quan tâm hơn cả là làm cho tương lai trở nên tốt đẹp, thay vì chỉ đơn thuần là khiến nó lớn hơn hay kéo dài nó ra. Sở dĩ như vậy là vì tôi không cho rằng thế giới hiện tại đã là một nơi tuyệt vời, và cũng chẳng mấy tin tưởng rằng tương lai sẽ tự nó trở nên tốt đẹp hơn.Tôi không chắc liệu có bất kỳ kịch bản nào có thể khiến chúng ta bị mắc kẹt trong một thế giới tồi tệ ít nhất là như hiện tại mà chúng ta có thể tránh hoặc định hình trong tương lai gần hay không. Nếu không có, tôi nghĩ tốt hơn là tập trung vào các cách "ngắn hạn truyền thống" để cải thiện thế giới.
Tôi nghĩ những người EA khác có thể thấy thú vị khi biết lý do tại sao tôi không đồng tình với chủ nghĩa dài hạn, vì chủ nghĩa dài hạn rất quan trọng đối với nhiều người trong cộng đồng.
Bài viết này nói về thế giới quan được gọi là chủ nghĩa dài hạn. Nó không mô tả quan điểm về ưu tiên các vấn đề nguyên nhân. Các vấn đề nguyên nhân thường liên quan đến chủ nghĩa dài hạn rất có thể có liên quan trong các cân nhắc không theo chủ nghĩa dài hạn.
Tôi đã cấu trúc bài viết này theo điểm then chốt (crux) và nêu bật những bằng chứng hoặc lập luận nào có thể thuyết phục tôi rằng tôi sai, mặc dù tôi rất muốn nghe ý kiến của những người khác mà tôi có thể đã bỏ sót! Tôi thường không điều tra kỹ lưỡng các điểm then chốt (crux) của mình. Do đó, tôi chỉ "có thể" không phải là một người theo chủ nghĩa dài hạn.
Bạn không cần phải là một người theo chủ nghĩa thực dụng để trở thành một người theo chủ nghĩa dài hạn. Nhưng tôi nghĩ tùy thuộc vào cách bạn phân biệt với chủ nghĩa vị lợi toàn diện (total utilitarianism) ở điểm nào, bạn có thể sẽ không đi "đến cùng" với chủ nghĩa dài hạn.
Tôi rất quan tâm đến việc trao truyền cho các thế hệ tương lai một thế giới trong tình trạng tốt đẹp. Tôi cũng quan tâm đến hạnh phúc của con người bất kể nó xảy ra khi nào. Điều tôi coi trọng ít hơn một người theo chủ nghĩa vị lợi tổng thể là mang lại hạnh phúc cho những người không thể tồn tại nếu không có chủ nghĩa này (người dịch: tức những người trong tương lai). Điều này có nghĩa là tôi không quá quan tâm đến việc loài người không thể phát triển lớn mạnh và lan rộng tới các vì sao. Mặc dù tạo ra những con người hạnh phúc là điều quý giá, nhưng tôi coi nó ít quý giá hơn việc đảm bảo mọi người không phải sống trong đau khổ. Do đó, tôi không quá lo lắng về tiềm năng bị mất do nguy cơ tuyệt chủng (nhưng tôi rất quan tâm đến tầm ảnh hưởng ngắn hạn của nó), mặc dù điều đó phụ thuộc vào mức độ tốt và dài của tương lai mà tôi mong đợi (xem bên dưới).
Điều gì có thể thuyết phục tôi thay đổi quan điểm:
Tôi không chỉ quan tâm đến việc theo đuổi các giá trị của bản thân, mà tôi còn muốn đảm bảo rằng các giá trị phản tư của người khác cũng được thực hiện. Ví dụ, nếu hóa ra hầu hết mọi người trên thế giới thực sự quan tâm đến việc tăng dân số trong dài hạn, tôi sẽ ưu tiên vấn đề này hơn nhiều. Tuy nhiên, tôi ít quan tâm đến tổng hợp các sở thích cá nhân, mà quan tâm hơn đến sở thích của nhiều nhóm khác nhau. Điều này nhằm mục đích đánh giá cao hơn những thế giới quan hiếm gặp, đồng thời không khen thưởng một nhóm sinh sản nhiều hơn nhóm khác hoặc truyền bá giá trị của mình theo kiểu đế quốc.
Tôi cũng muốn đánh giá cao hơn giá trị của những người đang chịu đựng nhiều nhất. Nếu họ nghĩ rằng tương lai dài hạn đáng được ưu tiên hơn nỗi đau hiện tại, tôi sẽ xem xét điều này một cách rất nghiêm túc.
Hoặc, thuyết phục tôi về chủ nghĩa hiện thực đạo đức và tính chính xác của chủ nghĩa vị lợi trong khuôn khổ đó cũng sẽ hiệu quả. Đến nay, tôi chưa thấy giải thích bằng ngôn ngữ đơn giản về tại sao chủ nghĩa hiện thực đạo đức có ý nghĩa, nhưng đó có thể là một khởi đầu tốt.
Nếu thế giới đột ngột cải thiện đáng kể và mọi người đều có chất lượng cuộc sống tốt như bản thân tôi hiện tại, tôi sẽ sẵn lòng tập trung vào việc làm cho tương lai trở nên lớn lao và kéo dài thay vì cải thiện cuộc sống của con người.
Một chủ đề lặp đi lặp lại trong nhiều quan điểm về tương lai dài hạn dường như là nhân loại tuyệt vời và do đó nên tồn tại trong thời gian dài. Tôi không coi mình là kẻ ghét nhân loại, tôi cho rằng quan điểm của mình là trung bình so với người châu Âu. Nhân loại có nhiều khía cạnh tuyệt vời mà tôi mong muốn chúng được phát triển.
Nhưng tôi thấy sự nhiệt tình quá mức đối với loài người mà hầu hết những người theo chủ nghĩa dài hạn dường như có là điều khó hiểu. Ngay cả bây giờ, loài người đang thực hiện các cuộc diệt chủng, để hàng triệu người chết vì đói, nô lệ hóa và tra tấn con người cũng như hàng tỷ động vật nuôi trong trang trại công nghiệp. Tôi thấy điều này khó hòa hợp với quan điểm "loài người là tuyệt vời".
Một phản biện phổ biến đối với điều này dường như là những vấn đề này tồn tại, nhưng chúng ta chỉ chưa giải quyết chúng mà thôi. Con người lười biếng, không phải xấu xa. Điều này không thuyết phục tôi. Tôi không chỉ quan tâm đến việc mọi người sống tốt, tôi còn quan tâm đến việc họ trở thành những người tốt. Lười biếng không phải là lý do.
Hiện tại, chúng ta có khả năng làm được nhiều hơn. Nhưng hầu hết, chúng ta không làm. Có rất ít người nghe về các tổ chức từ thiện được GiveWell giới thiệu chịu quyết định quyên góp một phần đáng kể thu nhập của mình. Mọi người vẫn đi du lịch bằng máy bay liên lục địa mặc dù biết về biến đổi khí hậu. Nhiều người ăn thịt mặc dù đã nghe về điều kiện ở các trang trại công nghiệp. Viện trợ toàn cầu chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong ngân sách của hầu hết các nước phát triển. Những ví dụ này khá mang tính thành thị (cosmopolitan), nhưng tôi không xem tính chất này là quan trọng.
Nếu xem xét từng ví dụ một, bạn có thể tranh luận về chúng. Đôi khi, mọi người thực sự thiếu thông tin. Họ có thể có những bất đồng về kinh nghiệm hoặc quan điểm đạo đức khác nhau (ví dụ: không coi động vật là sinh vật có ý thức). Đôi khi họ ưu tiên các cách làm tốt khác. Tôi chấp nhận tất cả những lý do này.
Nhưng cuối cùng, dường như với tôi, nhiều người có đủ nguồn lực để làm tốt hơn nhưng vẫn còn những vấn đề khổng lồ chưa được giải quyết. Chắc chắn sẽ tuyệt vời nếu chúng ta thiết lập các hệ thống tốt hơn trong tương lai để giảm bớt đau khổ và có các biện pháp khuyến khích và răn đe phù hợp để thúc đẩy mọi người hành động tốt hơn. Nhưng tôi không hào hứng với một nhân loại cần những điều đó để hành động tốt.
Điều này cũng khiến tôi miễn cưỡng đặt trọng tâm hơn vào việc giúp mọi người trở nên tốt hơn bất kể khi nào điều đó xảy ra. Điều này chỉ đúng nếu con người trong tương lai có đạo đức xứng đáng như con người ngày nay.
Hay nói cách khác: nếu con người thực sự vĩ đại như vậy, chúng ta sẽ không cần lo lắng về tất cả những rủi ro cho tương lai. Chúng sẽ tự được giải quyết.
Điều gì có thể thuyết phục tôi nghĩ khác:
Tôi sẽ vô cùng vui mừng nếu mình sai về mức độ đạo đức của những người sống cùng nơi tôi sống! Phải thừa nhận rằng, tôi khó nghĩ ra bằng chứng khả thi vì điều đó dường như mâu thuẫn trực tiếp với thế giới mà tôi quan sát. Có lẽ chính sự thiếu thông tin đã ngăn cản mọi người hành xử tốt hơn, như Max Roser từ Our World in Data dường như tin tưởng. Các chiến dịch truyền thông có tác động lớn sẽ rất thuyết phục.
Tôi không rành mọi người ở những nơi và thời điểm khác coi trọng nghĩa vụ đạo đức của mình như thế nào. Có lẽ sự thiếu đầu tư (giải quyết vấn đề) mà tôi thấy là một sự lệch lạc cục bộ.
Mặc dù điều này không ảnh hưởng đến thế giới quan của tôi, nhưng tôi có lẽ sẽ cảm thấy thoải mái hơn với ý tưởng dài hạn nếu thấy cộng đồng dài hạn tập trung hơn vào kỹ thuật xã hội hoặc y tế để tạo ra những con người tốt hơn về mặt đạo đức.
Tôi không bị thuyết phục bởi những lập luận cho rằng tương lai có thể rất dài. Tôi không thấy điều này có thể xảy ra nếu không có ít nhất là chủ nghĩa toàn trị ở một mức độ, và nó vốn mang theo rủi ro giảm giá trị của tương lai.
Hoặc nhìn từ góc độ khác, những người làm việc về rủi ro hiện sinh đã dành vài năm để thuyết phục tôi rằng rủi ro hiện sinh là rất lớn. Chuyển từ lập luận đó sang làm việc về rủi ro hiện sinh sang chủ nghĩa dài hạn, đòi hỏi phải đạt được an ninh hiện sinh, khiến tôi cảm thấy như bị táng một cú mạnh.
Xem thêm bài viết ngắn về chủ đề này. Một lập luận được đưa ra ở đó là quy tắc Lindy, chỉ ra rằng các hệ thống tự lan truyền (self-propagating systems) đã tồn tại hàng tỷ năm, vì vậy chúng ta có thể mong đợi độ dài này một lần nữa. Nhưng tôi không thấy lý do tại sao các hệ thống tự lan truyền lại phải là cơ sở, tôi chỉ quan tâm đến việc áp dụng quy tắc Lindy vào một nền văn minh nhân loại có giá trị đạo đức, vốn còn khá ngắn ngủi so với thời gian tồn tại của Trái đất.
Tôi cũng không muốn dựa vào các tính toán giá trị mong đợi sơ bộ, trong đó việc đánh giá xác suất nhỏ là không chắc chắn và giá trị mong đợi là luận điểm chính (trái ngược với cách tiếp cận dựa trên "tư duy cụm"). Về nguyên tắc, tôi không phản đối những quyết định như vậy, nhưng kinh nghiệm của tôi với những quyết định như vậy rất kém: giá trị mong đợi dự đoán từ các tính toán sơ bộ không thành hiện thực.
Tôi cũng có những lo ngại truyền thống kiểu vụ cướp Pascal về việc ưu tiên xác suất nhỏ của một nền văn minh rất lớn.
Điều gì có thể thuyết phục tôi thay đổi quan điểm:
Tôi sẽ đánh giá cao những lập luận vững chắc về cách nhân loại có thể đạt được an ninh hiện sinh.
Tôi không tin rằng con người có thể tạo ra tầm ảnh hưởng tích cực đáng tin cậy trong tương lai xa hơn 100 năm, có thể trong phạm vi gấp 3 lần. Nhưng có một ngoại lệ quan trọng: nếu chúng ta có khả năng ngăn chặn hoặc định hình một kịch bản “bị khóa” (“lock-in” scenario) trong khoảng thời gian này. Bị khóa ở đây có nghĩa là bất cứ điều gì mà loài người không thể thoát ra được. Rủi ro tuyệt chủng là một ví dụ rõ ràng, những ví dụ khác là sự sụp đổ vĩnh viễn của nền văn minh.
Tôi biết rằng định nghĩa chuẩn mực của Bostrom về rủi ro hiện sinh bao gồm cả hai kịch bản khóa chặt này, nhưng nó cũng bao gồm những kịch bản mà tôi cho là không liên quan (không đạt được tương lai siêu nhân loại), đó là lý do tại sao tôi không sử dụng thuật ngữ này trong phần này.
Vì cho rằng chúng ta không thể tác động đáng kể đến thế giới trong hơn vài thập kỷ, tôi không thấy việc làm việc trong các lĩnh vực như "cải thiện khả năng ra quyết định của tổ chức" là hấp dẫn, ngoại trừ khả năng định hình hoặc ngăn chặn một kịch bản khóa chặt trong khoảng thời gian đó.
Tôi chỉ quan tâm đến các kịch bản khóa chặt có thể tệ hơn hoặc tương đương với thế giới hiện tại, hoặc có thể không tốt hơn là bao. Tôi không quan tâm đến việc ngăn chặn một tương lai mà con người chỉ ngồi xem Netflix cả ngày - điều đó sẽ khá thất vọng, nhưng ít nhất vẫn tốt hơn một thế giới mà con người thường xuyên chết đói.
Hiện tại, tôi không đủ hiểu biết về xác suất của các kịch bản khóa chặt tệ để đánh giá liệu tập trung vào chúng có đáng giá hay không theo quan điểm của tôi. Nếu điều này được xác nhận sau khi nghiên cứu sâu hơn, tôi có thể mô tả quan điểm của mình là "longtermist" khi bị thúc dục, nhưng tôi vẫn sẽ cảm thấy có sự cách biệt văn hóa với những người theo chủ nghĩa dài hạn khác.
Nếu không có lựa chọn nào để tránh hoặc định hình các kịch bản khóa chặt xấu trong vài thập kỷ tới, tôi cho rằng cải thiện thế giới bằng các phương pháp tiếp cận “ngắn hạn truyền thống” là tốt nhất. Quan điểm của tôi ở đây rất giống với quan điểm của Alexander Berger, được ông trình bày trong podcast 80.000 Hours.
Điều gì có thể thuyết phục tôi thay đổi quan điểm:
Nếu có bất kỳ tác động có chủ ý nào trong hơn vài trăm năm tới, tôi rất muốn biết về chúng. Tôi đã đọc bài viết trên blog của Carl về chủ đề này.
Tôi dự định sẽ dành thời gian để nghiên cứu vấn đề then chốt (crux) này trong thời gian tới: nếu có những kịch bản xấu có thể tránh được hoặc định hình trong tương lai, điều đó có thể sẽ thay đổi quan điểm của tôi về chủ nghĩa dài hạn.
Vì đây là một vấn đề then chốt quan trọng, có thể là quá sớm để tôi đưa ra kết luận về thế giới quan của mình. Nhưng các quan điểm khác của tôi dường như đủ khác biệt so với phần lớn quan điểm của những người theo chủ nghĩa dài hạn mà tôi nghe thấy, nên hy vọng rằng việc trình bày chúng vẫn có giá trị.
Nếu ai đó có tài liệu nào muốn giới thiệu cho tôi có thể thay đổi quan điểm của tôi, tôi rất mong được nghe về chúng.
Cảm ơn AGB và Linch Zhang đã cung cấp bình luận cho bản thảo` của bài viết này.
Tác phẩm này được cấp phép theo Giấy phép Creative Commons Attribution 4.0 Quốc tế.
Nếu bạn quan tâm đến việc tìm hiểu cách làm nhiều điều tốt hơn, đây là một số bước tiếp theo bạn có thể thực hiện.
