Thật dễ để nghĩ: tôi quyên góp ở đâu cũng chả quan trọng, miễn là tôi có quyên góp. Rốt cục, hầu hết các tổ chức từ thiện đều làm việc tốt mà, đúng không? Với nhiều vấn đề trên thế giới như vậy, tôi tập trung vào tổ chức nào đâu có thực sự quan trọng, miễn là tôi có giúp đỡ bằng một cách nào đó, nhỉ? Đây là quan điểm khá phổ biến. Nhưng quan điểm này bỏ qua một điều cực kỳ quan trọng:
Nơi bạn chọn quyên góp có thể dẫn đến sự khác biệt rất lớn về tầm ảnh hưởng.
Sự khác biệt này lớn đến mức nào? Không có câu trả lời chính xác cho câu hỏi này — nó phụ thuộc vào các yếu tố như bạn đã từng quyên góp ở đâu và bạn coi trọng loại tác động nào. Tuy nhiên...
Nhóm nghiên cứu của chúng tôi tin rằng nhiều người trong chúng ta có thể dễ dàng tăng gấp 100 lần tầm ảnh hưởng của mình bằng cách quyên góp cho các tổ chức từ thiện đạt được nhiều hơn trên mỗi đô la chi tiêu.
Điều này thực sự rất quan trọng.
Sự khác biệt về tầm ảnh hưởng có thể rất lớn đến mức lựa chọn nơi quyên góp của bạn có thể cứu sống nhiều người.
Trong tài liệu này, chúng ta sẽ bắt đầu bằng một vài so sánh giữa các tổ chức từ thiện, xem xét về mặt khái niệm tại sao lại có sự khác biệt trong tầm ảnh hưởng của các tổ chức từ thiện, sau đó thảo luận năm cách bạn có thể tăng sức ảnh hưởng qua các khoản quyên góp.
Để biết thêm thông tin về từng ví dụ này và cách chúng tôi tính toán các con số, hãy đọc toàn bộ nghiên cứu điển hình.
Đóng góp A
Quyên góp 15 đô cho Toys for Tots, tổ chức cung cấp đồ chơi cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn.
Đóng góp B
Quyên góp 15 đô cho Chương trình Nước Sạch của Evidence Action, cung cấp giải pháp xử lý nước cho các cộng đồng có nguy cơ cao.
Sự khác biệt về kết quả
1 món đồ chơi được trao cho một trẻ em có hoàn cảnh khó khăn so với nước sạch trong một năm cho mười trẻ em.
Đóng góp A
3200 đô la cho chi nhánh giáo dục của Navy SEAL Foundation, tổ chức trao học bổng đến tay người nhận.
Đóng góp B
3200 đô la cho GiveDirectly, tổ chức cung cấp chuyển tiền mặt cho những ai sống trong tình trạng nghèo cùng cực.
Sự khác biệt về kết quả
Tăng thu nhập cho người nhận học bổng thêm 7500 đô la so với tăng gấp đôi thu nhập của ba người hiện đang sống trong tình trạng nghèo cùng cực.
Lưu ý: Như đã thảo luận trong nghiên cứu điển hình, bạn có thể so sánh trên đây sâu hơn nữa, vì các tổ chức từ thiện hàng đầu của GiveWell được ước tính có hiệu quả chi phí ít nhất gấp đôi so với chuyển tiền mặt trực tiếp[1]. Ví dụ, với số tiền nhiều hơn một chút (~5000 đô la thay vì 3200 đô la), bạn có thể — sử dụng ước tính "chi phí trung bình" của GiveWell — cứu mạng một đứa trẻ.[2]
Đóng góp A
1500 đô la cho Battersea Dogs and Cats Home, một trong những trại cứu hộ động vật lâu đời và nổi tiếng nhất ở Anh.
Đóng góp B
1500 đô la cho chiến dịch kêu gọi các tập đoàn ngừng nuôi nhốt động vật trong chuồng, chẳng hạn như The Humane League.
Sự khác biệt về kết quả
Chi trả một nửa chi phí cứu một con chó/mèo so với giảm bớt sự đau khổ (thông qua cam kết ngừng nuôi nhốt động vật trong chuỗi cung ứng thịt) cho khoảng 15.000 con gà đẻ trứng.
Bạn ngạc nhiên về sự khác biệt lớn này? Bạn không đơn độc. Năm 2023, một nghiên cứu nhỏ cho thấy các nhà tài trợ đánh giá thấp tầm ảnh hưởng của các tổ chức từ thiện. Và thực tế, điều này có vẻ phù hợp với dữ liệu có sẵn về hành vi của các nhà tài trợ1, cùng với một số can thiệp hiệu quả chi phí nhất trong y tế công cộng đang bị thiếu hụt kinh phí nghiêm trọng.
Vì vậy, có thể hữu ích khi bắt đầu bằng cách xem xét nhanh về lý do tại sao những sự khác biệt này tồn tại. Sau đó, chúng ta sẽ thảo luận về năm cách mà chúng tôi nghĩ rằng nhiều nhà tài trợ có thể tăng tầm ảnh hưởng của họ (thường là gấp 100 lần hoặc hơn).
Điều này được hiểu rộng rãi rằng sản phẩm khác nhau về chất lượng, hiệu quả và mức độ đáp ứng nhu cầu cụ thể của chúng ta. Các doanh nghiệp có lợi nhuận cao nhất thường cao gấp nhiều lần so với một doanh nghiệp "bình thường", một tác giả bestseller bán được nhiều sách hơn một tác giả trung bình, và một số sản phẩm có giá cực cao trong khi những sản phẩm khác cung cấp cùng giá trị với chi phí thấp hơn nhiều. Nhưng khi nói đến các tổ chức từ thiện, mọi người thường không muốn thừa nhận rằng có sự khác biệt lớn; dù sao, chẳng phải tất cả các tổ chức từ thiện đều làm việc tốt hay sao?
Chúng tôi nghĩ rằng (thông thường) hầu hết các tổ chức từ thiện đều có ý định tốt. Nhưng điều này không có nghĩa là từ thiện không có sự khác biệt như các lĩnh vực khác. Các tổ chức khác nhau về hoạt động, chi phí hoạt động và mức độ hiệu quả của khoản đóng góp của bạn khi bạn hỗ trợ họ.
Còn một sự khác biệt quan trọng giữa tổ chức từ thiện và doanh nghiệp khiến sự khác biệt giữa các tổ chức từ thiện trở nên rõ rệt hơn (và khó hiểu hơn!): những người quyên góp không trực tiếp trải nghiệm kết quả của khoản quyên góp của họ. Trừ khi họ xem đánh giá tác động bên ngoài (outside impact evaluations), thông tin duy nhất mà người quyên góp có về tầm ảnh hưởng của một tổ chức từ thiện là thông tin quảng cáo của tổ chức đó.
Vì vậy, trong khi các công ty sẽ phá sản nếu không cung cấp sản phẩm tốt, các tổ chức từ thiện có thể tiếp tục tồn tại ngay cả khi không tạo ra nhiều tầm ảnh hưởng, miễn là họ giỏi tiếp thị và gây quỹ cho các chương trình của mình. Điều này có nghĩa là chúng ta nên kỳ vọng “thị trường” từ thiện dành cho các nhà tài trợ sẽ kém hiệu quả hơn nhiều so với thị trường vì lợi nhuận dành cho người tiêu dùng, và sẽ có sự chênh lệch lớn hơn giữa tầm ảnh hưởng của các tổ chức từ thiện so với chất lượng sản phẩm.
Tuy nhiên, nhiều người trong chúng ta lại hành xử như thể tình hình là ngược lại. Chúng ta xem xét các đánh giá, so sánh chi phí, tham khảo ý kiến chuyên gia và “so sánh giá” trước khi mua một món đồ quan trọng cho cá nhân, nhưng lại có xu hướng cho đi một cách trực quan khi muốn cải thiện thế giới. Chỉ lấy một ví dụ, một nghiên cứu cho thấy chỉ ⅓ số nhà tài trợ thực hiện bất kỳ nghiên cứu nào trước khi quyên góp và chỉ 3% quyên góp dựa trên hiệu suất.
Bài học rút ra? Nếu chúng ta coi việc giúp đỡ người khác quan trọng hơn quyết định mua hàng cá nhân, chúng ta có thể muốn suy nghĩ cẩn thận ít nhất là như vậy (và có thể nghĩ kỹ hơn). Bởi vì mặc dù từ thiện có thể mang lại những lợi ích đặc biệt, nhưng chất lượng và hiệu quả của các chương trình sẽ rất khác nhau.
Vậy làm thế nào để chúng ta có thể tự tin rằng mình đang sử dụng tiền một cách thông minh?
Chúng tôi sẽ đề cập đến năm cách trong phần tiếp theo.
Chúng tôi đã nói ở phần đầu rằng chúng tôi tin rằng nhiều người trong chúng ta có thể nhân rộng tầm ảnh hưởng của mình gấp 100 lần bằng cách quyên góp hiệu quả hơn. Dưới đây, chúng tôi đã đưa ra năm nguyên tắc chính để giúp bạn làm điều đó.
Chúng tôi xem hầu hết năm quy tắc kinh nghiệm này là cách khả thi để bạn có thể nhân rộng tầm ảnh hưởng của mình gấp 10 lần (tùy thuộc vào điểm xuất phát của bạn). Do đó, trong một số trường hợp, bạn có thể tăng gấp 100 lần tầm ảnh hưởng của mình ngay cả khi chỉ tuân theo hai nguyên tắc (10x10). (Chúng tôi nói "trong một số trường hợp" vì a) có một số nguyên tắc trùng lặp nhau — ví dụ, những người đánh giá tập trung vào tác động có xu hướng ủng hộ các chương trình có hiệu quả chi phí cao — do đó, tính mỗi nguyên tắc là một lần tăng gấp 10 lần tác động sẽ dẫn đến tính trùng lặp. b) các nhà tài trợ có thể không đạt được toàn bộ tác động tăng gấp 10 lần trong mọi trường hợp, ngay cả khi không tính đến sự trùng lặp, tùy thuộc vào quy tắc cụ thể và điểm khởi đầu của nhà tài trợ. Nói cách khác, tuân theo cả năm nguyên tắc có thể sẽ không tăng tác động của bạn lên 105 lần, nhưng gần như chắc chắn sẽ mang lại cho bạn một tác động cực kỳ lớn!
Đánh giá tập trung vào tầm ảnh hưởng
(impact-focused evaluation) là gì ?
Đó là nghiên cứu sâu về những gì các chương trình từ thiện đang đạt được và mức độ hiệu quả (như hiệu quả chi phí) của chương trình đó trong việc tạo ra tác động. (Một số đánh giá tổ chức từ thiện tập trung ít hơn vào tầm ảnh hưởng và tập trung nhiều hơn vào các chỉ số như chi phí quản lý, mà chúng tôi cho rằng không phản ánh toàn bộ thực tế.)
Tại sao đánh giá tập trung vào tác động lại quan trọng?
Một số tổ chức từ thiện nghe có vẻ rất tuyệt vời trên giấy tờ, và bạn có thể nghĩ rằng "không có gì phải chứng minh"; sứ mệnh của họ đã nói lên tất cả. Nhưng ngay cả những chương trình nghe có vẻ hay nhất đôi khi cũng không hoạt động như mong đợi, và có sự khác biệt lớn ngay cả giữa những chương trình hoạt động như dự định. Vì vậy, một cách để tối đa hóa tầm ảnh hưởng là đảm bảo các chương trình bạn hỗ trợ đã được đánh giá bởi một tổ chức đánh giá tổ chức từ thiện độc lập, tập trung vào tầm ảnh hưởng (chẳng hạn như GiveWell). (Bạn có thể đọc thêm về các tổ chức đánh giá tập trung vào tầm ảnh hưởng tại đây.)
***
Ví dụ kinh điển: PlayPumps International
Hãy tưởng tượng bạn biết đến PlayPumps International, một tổ chức chuyên cung cấp nước sạch cho người cần đến. Và tổ chức này không chỉ làm việc quan trọng, mà còn có một cách tiếp cận độc đáo: chế tạo máy bơm nước có thể dùng làm đu quay. Trẻ em chỉ cần chơi đu quay là có thể cung cấp nước sạch cho cộng đồng, loại bỏ công việc vất vả là bơm nước bằng tay, đồng thời mang lại niềm vui cho trẻ em!
Nếu bạn nghĩ rằng điều này thật tuyệt vời, thì bạn không đơn độc. PlayPumps nhanh chóng trở nên nổi tiếng, giành giải thưởng World Bank Development Marketplace Award, nhận hàng triệu đô la viện trợ từ Mỹ và thu hút sự chú ý của nhiều ngôi sao nổi tiếng như Laura Bush và Jay Z. Tuy nhiên, phải đến khi 1.800 máy bơm PlayPumps được lắp đặt, một số vấn đề nghiêm trọng mới được phát hiện.
Hóa ra trẻ em không thực sự thích chơi trên máy bơm; chúng yêu cầu lực tác động liên tục để hoạt động và nhiều em bị thương hoặc ốm do quay tròn. Một tổ chức ước tính rằng trẻ em sẽ phải “chơi” 27 giờ mỗi ngày để đạt được mục tiêu của PlayPumps là cung cấp nước cho 10 triệu người thông qua 4.000 máy bơm. Hơn nữa, mỗi máy bơm có giá khoảng 14.000 đô la để lắp đặt (đắt hơn đáng kể so với máy bơm tay mà chúng thay thế). Vì trẻ em không thấy các bơm PlayPumps thú vị như mong đợi, công việc vất vả của việc đẩy bơm thường lại rơi vào tay phụ nữ trong làng, những người thường ưa chuộng các bơm tay truyền thống; và bơm tay lại dễ đẩy hơn và cung cấp năm lần lượng nước mỗi giờ so với PlayPumps.
Trường hợp của PlayPumps cho thấy (một cách đau đớn) rằng trực giác và ý định tốt là chưa đủ. Hàng triệu đô la đã được đổ vào dự án trước khi các vấn đề được phát hiện. Nhưng có một chi phí lớn hơn: với nhiều người đang chịu khổ, rủi ro là rất cao. Khi chúng ta chi tiền cho một việc, chúng ta không thể chi cho việc khác.
Trong trường hợp cung cấp nước sạch, với chi phí của chỉ một chiếc PlayPump, một chương trình như Safe Water Now của Evidence Action (với cơ sở bằng chứng vượt xa trực giác) có thể cung cấp nước sạch cho hơn 9.000 người trong cả một năm.
***
Ví dụ trên cho thấy lý do tại sao khi quan tâm đến tầm ảnh hưởng, bạn nên tìm kiếm các chương trình đã được đánh giá độc lập. Rốt cuộc, có bao nhiêu tổ chức khác như PlayPumps có thể đang hoạt động với ý định tốt nhất nhưng lại mang lại tác động tồi tệ nhất? Rất dễ dàng để thấy rằng chúng ta có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể về tầm ảnh hưởng bằng cách chuyển từ hỗ trợ các chương trình nghe có vẻ tuyệt vời sang các chương trình đã được chứng minh là xuất sắc một cách độc lập.
#2 Giúp nơi bạn có thể giúp được nhiều nhất
Do sự chênh lệch thu nhập lớn giữa các quốc gia, tiền của bạn sẽ có giá trị hơn nhiều ở nước ngoài. Mặc dù nhiều người thích quyên góp tại địa phương, nhưng suy nghĩ kỹ về điều đó có thể dẫn bạn đến những phát hiện bất ngờ.
Làm thế nào để ước tính sự khác biệt về tầm ảnh hưởng của bạn trong những trường hợp đó? Lấy Mỹ làm ví dụ, chúng ta có thể so sánh 40 đô la là ngưỡng nghèo ở Mỹ với 2,15 đô la là ngưỡng nghèo đói toàn cầu và suy ra rằng người Mỹ sống trong nghèo đói có khả năng giàu hơn ít nhất 10 lần so với những người sống trong nghèo đói ở các nước có thu nhập trung bình thấp. Và con số này đã được điều chỉnh để phù hợp với sự chênh lệch chi phí sinh hoạt giữa các quốc gia. Điều này có nghĩa là cần khoảng 10 lần tiền hơn để tăng gấp đôi thu nhập của một người Mỹ sống dưới mức nghèo đói so với việc tăng gấp đôi thu nhập của một người sống dưới mức nghèo đói toàn cầu.
Chúng ta có thể hiểu ý nghĩa của điều này bằng cách tham khảo một nguyên tắc cơ bản trong kinh tế học: hiệu suất của tiêu dùng biên giảm dần (marginal consumption)
. Nói một cách đơn giản hơn: tiền càng nhiều thì càng ít quan trọng. Đây là một ý tưởng trực quan: nếu bạn kiếm được 100.000 đô la mỗi năm, thêm 1.000 đô la mỗi năm là tốt, nhưng nó sẽ không tạo ra sự khác biệt lớn cho hoàn cảnh của bạn. Nếu bạn chỉ kiếm được 1.000 đô la mỗi năm, thêm 1.000 đô la sẽ tạo ra sự khác biệt rất lớn đối với cuộc sống của bạn.
Vì lý do này, chúng tôi nghĩ rằng sẽ hữu ích hơn nếu nhìn vào mức tăng thu nhập tương đối thay vì mức tăng thu nhập tuyệt đối: hợp lý là, tăng gấp đôi thu nhập khi bạn sống với 5 đô la mỗi ngày có ý nghĩa bằng (hoặc thậm chí hơn) việc tăng gấp đôi thu nhập khi bạn sống với 500 đô la mỗi ngày[3].
Do sự chênh lệch thu nhập lớn giữa các quốc gia, tiền của bạn sẽ có giá trị hơn nhiều ở nước ngoài. Mặc dù nhiều người thích quyên góp tại địa phương, nhưng suy nghĩ kỹ về điều đó có thể dẫn bạn đến những phát hiện bất ngờ.
Làm thế nào để ước tính sự khác biệt về tầm ảnh hưởng của bạn trong những trường hợp đó? Lấy Mỹ làm ví dụ, chúng ta có thể so sánh 40 đô la là ngưỡng nghèo ở Mỹ với 2,15 đô la là ngưỡng nghèo đói toàn cầu và suy ra rằng người Mỹ sống trong nghèo đói có khả năng giàu hơn ít nhất 10 lần so với những người sống trong nghèo đói ở các nước có thu nhập trung bình thấp. Và con số này đã được điều chỉnh để phù hợp với sự chênh lệch chi phí sinh hoạt giữa các quốc gia. Điều này có nghĩa là cần khoảng 10 lần tiền hơn để tăng gấp đôi thu nhập của một người Mỹ sống dưới mức nghèo đói so với việc tăng gấp đôi thu nhập của một người sống dưới mức nghèo đói toàn cầu.
Chúng ta có thể hiểu ý nghĩa của điều này bằng cách tham khảo một nguyên tắc cơ bản trong kinh tế học: hiệu suất của tiêu dùng biên giảm dần (marginal consumption)
. Nói một cách đơn giản hơn: tiền càng nhiều thì càng ít quan trọng. Đây là một ý tưởng trực quan: nếu bạn kiếm được 100.000 đô la mỗi năm, thêm 1.000 đô la mỗi năm là tốt, nhưng nó sẽ không tạo ra sự khác biệt lớn cho hoàn cảnh của bạn. Nếu bạn chỉ kiếm được 1.000 đô la mỗi năm, thêm 1.000 đô la sẽ tạo ra sự khác biệt rất lớn đối với cuộc sống của bạn.
Vì lý do này, chúng tôi nghĩ rằng sẽ hữu ích hơn nếu nhìn vào mức tăng thu nhập tương đối thay vì mức tăng thu nhập tuyệt đối: hợp lý là, tăng gấp đôi thu nhập khi bạn sống với 5 đô la mỗi ngày có ý nghĩa bằng (hoặc thậm chí hơn) việc tăng gấp đôi thu nhập khi bạn sống với 500 đô la mỗi ngày[3].
Hình ảnh trích từ: "Mọi điều bạn cần biết về việc tiền có làm bạn hạnh phúc" của Robert Wiblin. (Xuất bản bởi 80,000 Hours vào tháng 3 năm 2016).
Điều này có nghĩa là việc lựa chọn các tổ chức từ thiện (như GiveDirectly) giúp tăng thu nhập[4] cho những người sống trong nghèo đói hơn là những người làm việc để xóa đói giảm nghèo ở các nước có thu nhập cao hơn có thể tăng gấp 10 lần tầm ảnh hưởng của bạn. Bạn có thể đạt được điều gì đó có ý nghĩa tương tự — ví dụ như tăng gấp đôi thu nhập của một người — nhưng chi phí chỉ bằng 1/10.
Một ví dụ rất khác về việc áp dụng nguyên tắc này: trong khi 99,6% động vật bị giết ở Mỹ là động vật nuôi công nghiệp , chúng thường sống trong điều kiện rất tồi tệ, thì hầu hết các khoản quyên góp cho các tổ chức tập trung vào phúc lợi động vật (khoảng 66%) được chuyển đến các trại cứu hộ động vật, và chỉ 0,8% được chuyển đến các tổ chức động vật nuôi công nghiệp.2 Tuy nhiên, quyên góp cho các chiến dịch tác động đến các ủa các công ty [chăn nuôi] có hiệu quả chi phí cao hơn đáng kể: với mỗi con chó hoặc mèo bạn cứu được từ trại cứu hộ, bạn có thể cải thiện cuộc sống của nhiều động vật nuôi nhốt trong chuồng trại hơn.[5]
Nguồn: https://animalcharityevaluators.org/donation-advice/why-farmed-animals/
Điều này không có nghĩa là bạn không nên giúp đỡ những người nghèo ở các nước có thu nhập cao hoặc cứu chó mèo, nhưng chi một phần tiền của bạn vào những nơi có thể giúp ích nhất là một cách để tăng đáng kể tầm ảnh hưởng của bạn.
Hầu hết mọi người không tìm kiếm một cách có hệ thống trong số tất cả các tổ chức từ thiện đang giải quyết một vấn đề để chọn ra tổ chức tốt nhất. Nhưng, như đã đề cập ở trên, có những tổ chức đánh giá tập trung vào tác động làm việc này! Một ví dụ là tổ chức đánh giá từ thiện GiveWell. Họ thực sự sử dụng GiveDirectly (được nhắc đến ở trên như một cách để bạn nhân 10 lần tác động của mình) làm chuẩn đối sánh (benchmark), và chỉ khuyến nghị những tổ chức từ thiện mà họ tin rằng có hiệu quả chi phí ít nhất là gấp đôi so với các chương trình trao tiền mặt kiểu GiveDirectly.[6] Điều này có nghĩa là — nếu chúng ta tin hoàn toàn vào phân tích của GiveWell — việc quyên góp cho một tổ chức từ thiện hàng đầu của GiveWell có thể mang lại tác động lớn hơn ít nhất 20 lần so với việc quyên góp cho một tổ chức từ thiện hoạt động nhằm giảm nghèo ở Mỹ.[7]
Hướng các nguồn lực của bạn vào các mục tiêu có tác động lớn và các chương trình hiệu quả chi phí là điều tuyệt vời, nhưng bạn có thể tạo ra tác động lớn hơn nữa bằng cách tìm cách ảnh hưởng đến một nguồn lực lớn hơn. Điều này đòi hỏi bạn phải tiến một bước xa hơn so với can thiệp trực tiếp (ví dụ: mua màn chống muỗi) và hỗ trợ các cách dễ giải quyết để tận dụng nhiều nguồn lực hơn (ví dụ: yêu cầu chính phủ tài trợ cho các chương trình màn chống muỗi một cách đáng tin cậy và công bằng). Tất nhiên, không phải mọi thứ đều có cách hướng tới điểm đòn bẩy, như sốt rét có lẽ là một ví dụ mà ở thời điểm hiện tại, việc tiếp tục quyên góp cho các tổ chức như AMF, những tổ chức phân phối màn chống muỗi trực tiếp, là hợp lý hơn. Tuy nhiên, khi có thể tận dụng, hiệu ứng nhân rộng có thể rất đáng kể.
Nhiều chương trình mà nền tảng quyên góp của chúng tôi hỗ trợ có sử dụng điểm đòn bẩy. Ví dụ, tổ chức LEEP (Dự án Loại bỏ Phơi nhiễm Chì) tận dụng các nguồn lực của chính phủ trong nỗ lực loại bỏ phơi nhiễm chì ở trẻ em bằng cách giúp chính phủ thực thi quy định về sơn chì. Các chương trình tẩy giun như những chương trình do Evidence Action, Unlimit Health và The END Fund thực hiện tận dụng các nguồn lực của chính phủ, NGO và nhà đầu tư[8] để cung cấp các phương pháp điều trị các bệnh nhiệt đới thường bị bỏ quên cho các cộng đồng có nguy cơ. Và The Humane League, thông qua chương trình chiến dịch doanh nghiệp, tận dụng các nguồn lực của các công ty — chuyển hướng chúng thông qua cam kết chỉ mua các sản phẩm không nuôi nhốt trong chuỗi cung ứng công ty. Các tổ chức nhân rộng từ thiện — các tổ chức thực hiện các hoạt động tiếp cận và giáo dục về từ thiện hiệu quả nhằm thu hút nhiều tiền hơn cho các mục đích có tầm ảnh hưởng đặc biệt — là một ví dụ khác. Công việc của họ giúp gây quỹ cho các tổ chức từ thiện hiệu quả cao, tận dụng số tiền mà mọi người đã dự định quyên góp bằng cách giúp các nhà tài trợ sử dụng số tiền đó hiệu quả hơn: bằng chứng hiện tại cho thấy 1 đô la chi cho một số tổ chức như vậy có thể mang lại 10 đô la hoặc hơn cho các tổ chức từ thiện có tầm ảnh hưởng lớn[9], trực tiếp giải quyết một số vấn đề cấp bách nhất trên thế giới.
Hầu hết chúng ta không ngồi xuống để suy nghĩ một cách có hệ thống về giá trị của mình và liệu hành động của mình có phản ánh những giá trị đó hay không. Tuy nhiên, đây là nơi bạn có thể tìm thấy lợi ích lớn nhất. Ví dụ, nếu bạn bắt đầu đặt câu hỏi về những ranh giới mà bạn có thể vô thức đặt ra cho bản thân, bạn có thể nhận ra rằng bạn quan tâm đến sự đau khổ của nhiều sinh vật hơn bạn nghĩ.
Ví dụ, sau khi suy ngẫm, có thể bạn nhận ra rằng mặc dù trước đây bạn chỉ tập trung vào việc giúp đỡ những người thân thiết với mình, nhưng bạn cũng quan tâm đến những người đang đau khổ ở xa. (Xem ví dụ, thí nghiệm tư duy “đứa trẻ chết đuối trong cái ao cạn”, đã khiến nhiều người kết luận rằng nỗi đau của người khác vẫn quan trọng ngay cả khi chúng ta không thể nhìn thấy bằng mắt thường.
Hoặc có lẽ bạn nhận ra rằng mặc dù trước đây bạn chỉ tập trung vào việc giúp đỡ con người, nhưng bạn cũng quan tâm đến hạnh phúc của các chúng sinh có ý thức khác, và nếu bạn có thể ngăn chặn (với một khoản đóng góp tương đối nhỏ) cứu giúp số lượng lớn gà bị nhốt trong lồng đầy đau đớn, bạn muốn làm điều đó.
Hoặc có thể bạn bắt đầu nghĩ về tất cả những người sẽ sống sau bạn: Giống như nhận ra mong muốn giúp đỡ người khác của bạn không bị giới hạn bởi khoảng cách vật lý, có lẽ nó cũng không bị giới hạn bởi thời gian. Sau tất cả, tại sao một người sống 1, 10, 100, hoặc thậm chí 1000 năm sau lại ít đáng được giúp đỡ hơn khi bạn có thể so với một người đang sống hiện tại?
Việc đưa động vật và/hoặc các thế hệ tương lai vào vòng quan tâm của bạn có thể sẽ dẫn bạn đến việc hỗ trợ các công việc có quy mô lớn hơn (ảnh hưởng đến nhiều cuộc sống hơn) và trong nhiều thế giới quan khác nhau, điều này vẫn có thể tăng cường tầm ảnh hưởng của bạn lên rất nhiều.
Chúng tôi hy vọng danh sách các mẹo này hữu ích cho bạn. Để biết thêm hướng dẫn về cách quyên góp hiệu quả, hãy xem hướng dẫn quyên góp của chúng tôi, duyệt qua các đề xuất từ thiện của năm nay và/hoặc nhận tin tức và cập nhật về từ thiện hiệu quả bằng cách đăng ký nhận bản tin của chúng tôi.
Nếu bạn quan tâm đến việc tìm hiểu cách làm nhiều điều tốt hơn, đây là một số bước tiếp theo bạn có thể thực hiện.
Thiện nguyện Hiệu quả là nỗ lực tìm kiếm những phương pháp giúp đỡ tốt nhất và áp dụng chúng vào thực tế.
Về cơ bản, Thiện nguyện Hiệu quả gồm hai phương diện: một là triết lý hướng đến việc tìm cách giúp đỡ hiệu quả nhất, và hai là một cộng đồng hành động, nơi mọi người cùng nhau áp dụng các kết quả nghiên cứu để khiến thế giới tốt đẹp hơ
Đọc thêm: Giới thiệu về thiện nguyện hiệu quả
Thiện nguyện hiệu quả tập trung vào việc cải thiện cuộc sống (bao gồm cả con người, động vật không phải người và những người trong các thế hệ tương lai). Hầu hết mọi người sẽ đồng ý rằng, nếu mọi yếu tố khác như nhau, việc giảm đau khổ và tăng cường phúc lợi là điều tốt. Cũng có thể có những thứ khác có giá trị - quảng bá nghệ thuật, hoặc bảo tồn môi trường tự nhiên - nhưng thiện nguyện hiệu quả chỉ xem xét những điều này trong chừng mực chúng cải thiện cuộc sống.
Có thể khó để so sánh một cách khách quan các lợi ích khác nhau mà những người khác nhau nhận được, hoặc bởi động vật thuộc các loài khác nhau, nhưng chúng tôi cố gắng trung lập nhất có thể khi làm điều đó.
Có thể bạn đồng tình với nguyên tắc chung của Thiện nguyện Hiệu quả (đó là tìm kiếm và ưu tiên những cách làm điều tốt hiệu quả nhất), nhưng lại cho rằng một vài đề xuất thực tế của phong trào là chưa đúng đắn, vì các biện pháp can thiệp, tổ chức từ thiện hay con đường sự nghiệp được gợi ý không mang lại hiệu quả thật sự.
Tinh thần của Thiện nguyện Hiệu quả là luôn cởi mở và sẵn sàng tiếp thu những lập luận thuyết phục cùng những bằng chứng vững chắc. Nếu bạn có lý do chính đáng để phản biện lại những phương pháp đang được xem là hiệu quả, hoặc có một đề xuất mới, bạn nên thảo luận với mọi người trong cộng đồng — đó chính là cách bạn giúp những người khác hành động hiệu quả hơn.
Đọc thêm:
Khác biệt giữa "không đồng ý về những gì hiệu quả" và "không đồng ý với Thiện nguyện Hiệu quả"
The difference between disagreeing about what’s effective and disagreeing with effective altruism
Có thể là vậy.
Mỗi chúng ta đều có rất nhiều cách để tạo ra sự thay đổi (qua các lĩnh vực hoạt động, con đường sự nghiệp, hay tổ chức từ thiện khác nhau). Sẽ có những hành động mang lại hiệu quả vượt trội hơn hẳn những hành động khác. Nếu bạn chưa thực sự chủ động tìm kiếm và lựa chọn phương án có tác động lớn nhất, thì thật khó để bạn có thể tình cờ chọn được cách làm tốt nhất. Bởi vì ngay cả khi bạn dành rất nhiều thời gian để nghiên cứu, việc tìm ra lựa chọn tối ưu vốn đã không hề dễ dàng.
Vì vậy, dù bạn đang làm bất cứ điều gì, bạn vẫn có thể tạo ra nhiều giá trị tốt đẹp hơn nữa nếu bạn chịu khó đánh giá, so sánh một cách kỹ lưỡng các phương án khác nhau và chọn ra phương án tốt nhất.
Đọc thêm:
- Một số vấn đề hiệu quả hơn những vấn đề khác (https://80000hours.org/articles/effective-or-not/)
Không hẳn. Nhưng nếu các yếu tố khác là như nhau, một phương pháp có xác suất thành công cao hơn thì vẫn tốt hơn.Một số người có xu hướng ưu tiên các phương pháp có bằng chứng thực nghiệm vững chắc, và thường hoài nghi những cách làm còn lại. Họ cho rằng nếu không có sự kiểm nghiệm khắt khe, khả năng chúng ta dự đoán một hành động có hiệu quả hay không là rất hạn chế.
Ngược lại, những người khác lại tin rằng các cơ hội tạo ra tác động lớn nhất thường nằm ở những cách tiếp cận mang tính thử nghiệm hoặc có yếu tố suy đoán nhiều hơn, ví dụ như nghiên cứu khoa học hay vận động chính sách. Chẳng hạn, các tổ chức như Forethought thực hiện những nghiên cứu có thể trở nên vô cùng giá trị nếu vài năm tới thế giới diễn biến theo một hướng nhất định. Nếu không, nghiên cứu đó có thể chẳng giúp ích được gì. Dù xác suất thành công có thể rất nhỏ, tác động tiềm tàng của nó lại lớn đến mức được xem là có "giá trị kỳ vọng" (expected value) cao.
Trên cục diện toàn xã hội, chúng ta rõ ràng cần đến sự kết hợp của cả hai hướng tiếp cận này.
Ngay cả sau khi đã đóng thuế, nhiều người trong chúng ta vẫn cảm thấy mình còn đủ khả năng và mong muốn được giúp đỡ người khác.
Chúng ta cũng cần nhìn nhận rằng, chính phủ không thể hoặc sẽ không giải quyết được hết mọi vấn đề. Ví dụ, thế giới không hề có một loại thuế tái phân phối toàn cầu, dù cho bất bình đẳng giữa các quốc gia còn lớn hơn nhiều so với bất bình đẳng trong lòng mỗi nước.
Hơn nữa, Thiện nguyện Hiệu quả không ra lệnh cho bạn phải làm gì. Cộng đồng này ở đây để giúp đỡ thêm, và khi bạn đọc đến đây, tức là chính bạn có thể giống chúng tôi, đã quan tâm và quyết định rằng bạn muốn cống hiến nhiều hơn.
Không. Nhưng khả năng thành công cao hơn thì tốt hơn, nếu giữ nguyên các yếu tố khác.
Một số người có sở thích mạnh mẽ đối với các phương pháp có bằng chứng thực nghiệm vững chắc và hoài nghi về những phương pháp không có. Điều này là do họ nghĩ rằng chúng ta có khả năng rất hạn chế trong việc dự đoán hành động nào sẽ hiệu quả và hành động nào sẽ không nếu không có thử nghiệm nghiêm ngặt.
Nhưng những người khác lại nghĩ rằng các cơ hội có tác động cao nhất sẽ liên quan đến các phương pháp thử nghiệm hoặc 'mang tính suy đoán' nhiều hơn, chẳng hạn như nghiên cứu khoa học hoặc vận động chính trị. Ví dụ, Viện Tương lai Nhân loại (Future of Humanity Institute) nghiên cứu những cách hiệu quả nhất để giảm thiểu các rủi ro thảm họa có thể ảnh hưởng rất tiêu cực đến toàn bộ nhân loại. Ngay cả khi chỉ có một cơ hội thành công nhỏ, tác động tiềm năng lớn đến mức nó có giá trị kỳ vọng cao.
Trong toàn xã hội, rõ ràng cần có sự kết hợp của cả hai.
Bạn không nên quyên góp đến mức đẩy bản thân vào hoàn cảnh khó khăn. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng so với mặt bằng chung của thế giới, hầu hết chúng ta đều giàu hơn mình tưởng. Bạn có thể tính thử xem mình giàu đến mức nào so với phần còn lại của thế giới tại đây.Ví dụ, nếu bạn sống ở Mỹ và có thu nhập 30.000 USD/năm sau thuế, thu nhập của bạn vẫn cao gấp 9 lần mức thu nhập trung vị toàn cầu. Kể cả khi bạn quyên góp 10%, bạn vẫn có thu nhập cao gấp 8 lần mức trung vị đó (con số này đã được điều chỉnh theo sức mua tương đương). Điều này cũng đúng với người dân ở các quốc gia phát triển khác.
Ngoài ra, có rất nhiều cách để giúp đỡ mọi người mà không cần đến tiền bạc, chẳng hạn như lựa chọn một con đường sự nghiệp có sức ảnh hưởng lớn hơn.
Tìm hiểu thêm:
Xem vị trí của bạn trên thang thu nhập toàn cầu
Cách tạo tác động bằng sự nghiệp của bạn
Nhiều người cho rằng ý tưởng cố gắng tối đa hóa những điều tốt đẹp mình làm là một điều hiển nhiên và không có gì phải bàn cãi. Tuy nhiên, hầu hết mọi người lại không chủ động lựa chọn cách làm hiệu quả nhất có thể.Họ hoặc là không dành nhiều tâm sức để giúp đỡ người khác, hoặc chỉ chọn làm những gì mình thấy hứng thú, chứ không thực sự nghiên cứu và so sánh các phương án trước khi quyết định.
Dù vậy, nếu bạn thấy “thiện nguyện phải hiệu quả” là điều hiển nhiên, thì tuyệt vời! Rất có thể bạn sẽ thích tham gia cùng cộng đồng chúng tôi.
Có rất nhiều dự án không thể kể hết!
Bạn có thể tham khảo một vài ví dụ về các hoạt động của Thiện nguyện hiệu quả tại đây:
- Các tổ chức từ thiện về sức khỏe toàn cầu hiệu quả được giới thiệu bởi GiveWell.
- Các tổ chức từ thiện vì động vật hiệu quả được giới thiệu bởi Animal Charity Evaluators.
- Nhiều tổ chức đa dạng trong các lĩnh vực khác nhau đã nhận tài trợ từ Open Philanthropy.
- Các dự án được hỗ trợ bởi Các Quỹ Thiện nguyện hiệu quả (Effective Altruism Funds) trong bốn hạng mục chính: sức khỏe và phát triển toàn cầu, phúc lợi động vật, tương lai dài hạn, và "cơ sở hạ tầng" (hỗ trợ các dự án EA tiếp cận nguồn nhân tài, vốn và tri thức).
Hãy xem trang tác động.
Cộng đồng Thiện nguyện Hiệu quả được xây dựng bởi một tập thể thân thiện, đầy nhiệt huyết, thú vị từ khắp nơi trên thế giới. Tham gia cộng đồng mang lại nhiều lợi thế hơn so với khi hoạt động đơn độc.
Hợp tác: Bạn sẽ có cơ hội hợp tác với nhiều người tài năng trong các dự án của mình.
Tạo ảnh hưởng: Những góp ý và phê bình xây dựng của bạn có thể ảnh hưởng đến cộng đồng, giúp mọi người cùng áp dụng những phương pháp mà bạn cho là hiệu quả hơn.
Cộng hưởng nguồn lực: Bạn có thể chung tay góp sức cùng mọi người để thực hiện những nghiên cứu chung, giúp tất cả chúng ta tìm ra cách tạo ra tác động lớn hơn.
Học hỏi không ngừng: Bạn sẽ học hỏi được rất nhiều qua việc trò chuyện và trao đổi với các thành viên khác.
Nguồn động lực: Thật tuyệt vời và là nguồn động lực to lớn khi có những người bạn, cộng sự cùng chung lý tưởng.
Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể giúp đỡ người khác một cách hiệu quả mà không cần tham gia cộng đồng. Nếu bạn tự mình tạo ra những đóng góp giá trị cho một vấn đề quan trọng, điều đó đã rất tuyệt vời rồi! Ngay cả khi không tham gia, bạn vẫn có thể tham khảo việc đưa ra một cam kết cá nhân (take a pledge) để giữ vững quyết tâm giúp đỡ mọi người của mình.
Khám phá thêm những gì bạn có thể làm tại trang Hành động.
Trước đây, cộng đồng đã từng mắc sai lầm khi bị đồng nhất một cách quá chặt chẽ với chiến lược “kiếm tiền để cho đi” (earning to give).Nhiều người trong cộng đồng vẫn cho rằng đây là một chiến lược phù hợp với một số người, đặc biệt là những ai có năng lực và phù hợp với công việc lương cao.
Tuy nhiên, quyên góp không phải là cách duy nhất để tạo ra tác động lớn. Nhiều người thậm chí có thể đóng góp tốt hơn bằng cách dùng chính sự nghiệp của mình để giúp đỡ người khác trực tiếp. Và cũng có nhiều người trong cộng đồng kết hợp cả hai.
Chúng tôi vẫn tin rằng việc quyên góp cho đúng tổ chức từ thiện là một trong những cách bạn có thể tạo ra sự thay đổi lớn lao. Đây cũng là một phương pháp có nền tảng bằng chứng tương đối vững chắc, vì đã có sẵn các nghiên cứu trước đó để kế thừa và phát triển.
Tìm hiểu thêm:
Làm thế nào để tạo tác động qua sự nghiệp của bạn
Làm thế nào để giúp người khác qua việc quyên góp hiệu quả
Bạn có nên "kiếm tiền để cho đi"?
Một số ví dụ về lập luận phản biện:
Lisa Herzog trên openDemocracy
Jennifer Rubenstein trên Boston Review
Sam Earle and Rupert Read trên the Ecologist
Những người theo Chủ nghĩa vị lợi thường rất ủng hộ Thiện nguyện hiệu quả. Tuy nhiên, nhiều người trong cộng đồng Thiện nguyện hiệu quả lại không phải là người theo Chủ nghĩa vị lợi; họ coi trọng những giá trị tự thân khác ngoài phúc lợi, chẳng hạn như quyền con người, sự tự do, bình đẳng, hay đức hạnh cá nhân. Trên thực tế, hầu hết chúng ta đều cân nhắc đến nhiều học thuyết đạo đức khác nhau khi hành động.
Yêu cầu đạo đức duy nhất của Thiện nguyện Hiệu quả là niềm tin rằng "giúp đỡ người khác là một việc quan trọng". Phong trào này không nhất thiết cho rằng làm mọi thứ có thể để giúp người khác là một nghĩa vụ bắt buộc, và cũng không cổ xúy việc vi phạm quyền của bất kỳ ai, ngay cả khi điều đó có thể mang lại kết quả tốt đẹp nhất.
Tìm hiểu thêm: Phân biệt Thiện nguyện Hiệu quả và Chủ nghĩa vị lợi (The difference between effective altruism and utilitarianism)
Ví dụ về lập luận phản biện này:
- Bài viết của Iason Gabriel trên Boston Review
- Bài viết của Catherine Tumber trên Boston Review
Một số người cho rằng Thiện nguyện hiệu quả quá chú trọng vào các giải pháp chắp vá (band-aid solutions) như can thiệp y tế trực tiếp, mà không thực sự giải quyết các nguyên nhân mang tính hệ thống sâu xa hơn của các vấn đề toàn cầu. Nhiều người tin rằng chủ nghĩa tư bản không được kiểm soát, bất bình đẳng giàu nghèo, văn hóa tiêu dùng hay bùng nổ dân số góp phần đáng kể vào sự đau khổ trên thế giới, và mọi nỗ lực cải thiện thế giới mà không giải quyết các nguyên nhân gốc rễ này đều là vô nghĩa hoặc sai lầm.
Đọc Đúng là Thiện nguyện hiệu quả quan tâm đến những phương pháp đã được "chứng thực" hiệu quả, chẳng hạn như nhân rộng các biện pháp can thiệp y tế đã qua kiểm nghiệm khắt khe. Đây là một tiêu chuẩn so sánh tốt để chúng ta đánh giá các cách tiếp cận khác mang tính suy đoán hơn. Tuy nhiên, khi kỹ năng đánh giá của cộng đồng ngày càng tốt hơn, nhiều người đang dần chuyển hướng sang các phương pháp liên quan đến thay đổi mang tính hệ thống.
Điều quan trọng cần nhớ là các quan điểm vẫn còn chia rẽ sâu sắc về việc liệu các hệ thống như toàn cầu hóa thương mại hay kinh tế thị trường là lợi bất cập hại hay ngược lại. Cũng không rõ liệu chúng ta có thể thay đổi các hệ thống này một cách triệt để mà không gây ra những hậu quả không mong muốn cực kỳ tồi tệ hay không.
Sự khác biệt về quan điểm này cũng được phản ánh ngay trong chính cộng đồng. Tinh thần của Thiện nguyện Hiệu quả là luôn cởi mở — chúng ta nên tránh việc trở nên giáo điều hoặc quá gắn chặt vào một hệ tư tưởng cụ thể nào. Mọi tuyên bố về cách tạo ra sự thay đổi đều cần được đánh giá dựa trên bằng chứng sẵn có. Nếu có một phương pháp nào đó có khả năng tạo ra một sự thay đổi tích cực ròng to lớn, chúng ta nên theo đuổi nó.
Đúng là nếu tất cả mọi người đều làm chính xác một việc và không bao giờ cập nhật quan điểm trước hoàn cảnh mới, thì điều đó sẽ gây ra vấn đề. Tuy nhiên, Thiện nguyện Hiệu quả đưa ra các khuyến nghị dựa trên những cơ hội tốt nhất hiện có, sau khi đã tính đến cả những việc mà người khác đang làm.
Khi ngày càng có nhiều người nắm bắt các cơ hội mà chúng tôi khuyến nghị, những lĩnh vực đó sẽ không còn bị xem nhẹ nữa, và giá trị của việc đầu tư thêm nguồn lực vào đó sẽ giảm dần. Khi đó, chúng tôi sẽ thay đổi khuyến nghị của mình để hướng đến các cơ hội khác. Kịch bản này hiện vẫn còn rất xa.
Tìm hiểu thêm: Giá trị của sự phối hợp - The value of co-ordination
Một số ví dụ về lập luận phản biện này: Gary Steuer Washington Post
Không. Nhưng khả năng thành công cao hơn thì tốt hơn, nếu giữ nguyên các yếu tố khác.
Một số người có sở thích mạnh mẽ đối với các phương pháp có bằng chứng thực nghiệm vững chắc và hoài nghi về những phương pháp không có. Điều này là do họ nghĩ rằng chúng ta có khả năng rất hạn chế trong việc dự đoán hành động nào sẽ hiệu quả và hành động nào sẽ không nếu không có thử nghiệm nghiêm ngặt.
Nhưng những người khác lại nghĩ rằng các cơ hội có tác động cao nhất sẽ liên quan đến các phương pháp thử nghiệm hoặc 'mang tính suy đoán' nhiều hơn, chẳng hạn như nghiên cứu khoa học hoặc vận động chính trị. Ví dụ, Viện Tương lai Nhân loại (Future of Humanity Institute) nghiên cứu những cách hiệu quả nhất để giảm thiểu các rủi ro thảm họa có thể ảnh hưởng rất tiêu cực đến toàn bộ nhân loại. Ngay cả khi chỉ có một cơ hội thành công nhỏ, tác động tiềm năng lớn đến mức nó có giá trị kỳ vọng cao.
Trong toàn xã hội, rõ ràng cần có sự kết hợp của cả hai.
Bản chất của Thiện nguyện hiệu quả là xuất phát từ mong muốn làm điều tốt, nhưng dùng lý trí và bằng chứng để định hướng hành động, nhằm đạt được hiệu quả cao nhất. Đúng là quá trình này đôi khi bao gồm việc tính toán mức độ hiệu quả của các hành động. Cũng đúng là chúng ta không phải lúc nào cũng quen biết những người mình đang giúp đỡ.
Hầu hết mọi người tìm đến Thiện nguyện hiệu quả vì họ có lòng trắc ẩn sâu sắc với mọi người, và tin rằng chúng ta nên giúp đỡ người khác bất kể có quen biết họ hay không. Và để giúp đỡ một cách hiệu quả nhất, việc tính toán đôi khi lại rất quan trọng.
Tìm hiểu thêm:
- Thiện nguyện hiệu quả: Lý tính chứ không vô cảm - Why effective altruism is calculating, but not cold
- Lòng trắc ẩn: Nguồn cảm hứng giúp đỡ những người xa lạ - How compassion can inspire us to help those we’ve never met
Một số ví dụ về lập luận phản biện này:
- Ken Berger & Robert Penna trên Stanford Social Innovation Review
- Emma Goldberg trên the New York Times
Một người nên cống hiến đến mức nào để cải thiện thế giới là một câu hỏi khó và rất riêng tư. Tuy nhiên, nhiều người quan tâm đến Thiện nguyện hiệu quả thường quyên góp từ 10% thu nhập trở lên, và/hoặc chuyển hướng sự nghiệp (shift your career path) để tạo ra tác động xã hội lớn hơn đáng kể.
Với một số người, điều đó nghe có vẻ là một sự hy sinh lớn lao. Nhưng với nhiều người khác, việc dành cả đời để cải thiện thế giới lại mang đến cho họ một mục tiêu rõ ràng và một lẽ sống mạnh mẽ. Thiện nguyện hiệu quả cũng mang đến một cộng đồng toàn cầu thân thiện để cùng nhau hợp tác. Việc nỗ lực giúp đỡ người khác nhiều nhất có thể đôi khi lại có mục đích, viên mãn và thậm chí vui vẻ hơn bất kỳ lựa chọn nào khác.
Bản thân sự hy sinh không có gì đáng mong muốn cả. Bạn chắc chắn không cần phải từ bỏ những điều làm mình hạnh phúc hay bỏ bê các mối quan hệ cá nhân. Mục đích ở đây là để giúp đỡ người khác, chứ không phải để tự dằn vặt bản thân.
Tìm hiểu thêm: Tầm quan trọng của việc cho đi trong hoan hỉ - The importance of giving cheerfully
Một số ví dụ về lập luận phản biện này: Tom Farsides trên The Psychologist
Nhiều người đồng tình rằng chúng ta nên nỗ lực tạo ra sự thay đổi, nhưng lại cho rằng ta nên dành tiền bạc và thời gian cho cộng đồng ngay tại địa phương mình.
Tất nhiên, việc giúp đỡ những người xung quanh, hay thậm chí là chính bản thân mình, không có gì là sai cả. Tuy nhiên, cơ hội để giúp đỡ những người ở nơi xa thường lớn hơn rất nhiều so với cơ hội giúp đỡ những người ở gần, đặc biệt là khi bạn đang sống ở một quốc gia phát triển.
Ví dụ, để huấn luyện một chú chó dẫn đường cho người khiếm thị ở Mỹ, chi phí vào khoảng 40.000 USD. Trong khi đó, chi phí để chữa khỏi bệnh đau mắt hột (một nguyên nhân gây mù lòa) ở một quốc gia đang phát triển chỉ từ 25 đến 50 USD. Điều này có nghĩa là, cũng với 40.000 USD đó, chúng ta có thể chữa khỏi bệnh mù lòa cho khoảng 400 đến 2000 người.
Tìm hiểu thêm: Vì sao những người ở nơi xa vẫn xứng đáng nhận được sự giúp đỡ - Why people far away still deserve our help
Một số ví dụ về lập luận phản biện này: David Brooks trên the New York Times
Đúng là có rất nhiều hoạt động từ thiện không hiệu quả, và có vô số ví dụ cho thấy các chương trình viện trợ và phát triển không mang lại tác động thực sự. Nhưng điều đó không có nghĩa là không tồn tại những tổ chức từ thiện đạt được các kết quả phi thường.
Thực tế, đó chính là lý do vì sao việc tìm ra những tổ chức tốt nhất, và dùng sự phán đoán sắc bén nhất của mình để xác định lĩnh vực nào đáng để chúng ta đầu tư thời gian và tiền bạc, lại quan trọng đến thế.
Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều cơ hội khác để tạo ra tác động lớn, bao gồm cả khởi nghiệp kinh doanh, hoạt động chính sách, chính trị, vận động và nghiên cứu.
Tìm hiểu thêm:
Viện trợ đúng mục" tiêu: Hiệu quả không cần bàn cãi - The lack of controversy over well-targeted aid
Những lầm tưởng về hoạt động viện trợ - Myths about aid
Một số ví dụ về lập luận phản biện này: Angus Deaton trên Boston Review
Có một lập luận hợp lý rằng nếu các cá nhân ngừng quyên góp cho những tổ chức từ thiện hiệu quả nhất, thì các tổ chức từ thiện lớn hơn sẽ vào cuộc để lấp đầy khoảng trống đó. Nếu vậy, rốt cuộc, tác động của các khoản quyên góp cá nhân chỉ là giúp các tổ chức lớn "rảnh tay" hơn về mặt tài chính.
Đây là một câu hỏi khó trả lời. Một mặt, có khả năng nếu không có các nhà hảo tâm cá nhân, những nhà hảo tâm lớn hơn sẽ gánh vác một phần trách nhiệm. Mặt khác, nếu các tổ chức từ thiện lớn và hiệu quả được "giải phóng" khỏi các gánh nặng tài chính đó, họ có thể dùng nguồn lực để tài trợ cho những biện pháp can thiệp hiệu quả khác, kể cả những lĩnh vực quan trọng nhưng ít được các cá nhân ủng hộ.
Tuy nhiên, có những tổ chức từ thiện rất hiệu quả và hoàn toàn có khả năng tiếp nhận cũng như sử dụng hiệu quả nhiều ngân sách hơn nữa. Ví dụ, vào năm 2018, tổ chức GiveDirectly đã trao hơn 30 triệu USD cho những người nghèo nhất thế giới, và họ có thể trao nhiều hơn thế nữa nếu nhận được thêm tài trợ. Việc quyên góp cho các tổ chức còn thiếu hụt ngân sách lớn ít có khả năng làm lấn át các nguồn tài trợ khác.
Thế giới sẽ cần hàng trăm tỷ đô la để tài trợ cho các biện pháp can thiệp hiệu quả trong 15 năm tới. Khoảng trống này không thể được lấp đầy hoàn toàn chỉ bởi các quỹ lớn. Chẳng hạn, quỹ tài trợ của Good Ventures và Quỹ Gates lần lượt chỉ vào khoảng 8 tỷ - $8bn và 41 tỷ - $41bn USD.
Như đã đề cập, nếu bạn hoài nghi về việc quyên góp từ thiện, vẫn còn nhiều cách khác để bạn áp dụng các nguyên tắc của Thiện nguyện hiệu quả nhằm tạo ra sự thay đổi, chẳng hạn như lựa chọn một lĩnh vực sự nghiệp có tác động lớn.
Một số ví dụ về lập luận phản biện này: Iason Gabriel
Nguy cơ chúng ta không thực sự thấu hiểu và giải quyết đúng nhu cầu của những người mình đang giúp đỡ là có thật, và chúng ta phải luôn cảnh giác với rủi ro này. Nếu không lắng nghe và thấu hiểu người thụ hưởng, chúng ta sẽ kém hiệu quả đi, điều này hoàn toàn trái ngược với mục tiêu của chúng ta.
Một số người ủng hộ tổ chức GiveDirectly vì họ trao tiền mặt trực tiếp cho người nghèo, để người dân hoàn toàn tự quyết định cách sử dụng số tiền đó. Cách làm này có thể trao quyền cho người dân tốt hơn là việc áp đặt các dịch vụ mà có thể cộng đồng địa phương không thực sự mong muốn.
Các tổ chức khác mà chúng tôi hỗ trợ thì cung cấp các dịch vụ y tế cơ bản, như tiêm chủng hay bổ sung vi chất. Đây là những điều tốt đẹp một cách rõ ràng đến mức gần như chắc chắn người thụ hưởng sẽ trân trọng chúng. Sức khỏe tốt hơn có thể tiếp thêm sức mạnh để người dân tự cải thiện hoàn cảnh của mình theo những cách mà chúng ta, với tư cách là người ngoài cuộc, không thể làm thay được.
Trong những trường hợp khác, chúng tôi có thể tiến hành các đánh giá tác động chi tiết để xem người thụ hưởng thực sự cảm thấy thế nào về dịch vụ mà chúng tôi cung cấp. Tất nhiên, các cuộc khảo sát này không phải lúc nào cũng đáng tin cậy, nhưng đó thường là điều tốt nhất chúng ta có thể làm.
Với những đối tượng không thể nói lên tiếng nói của mình như động vật hoặc các thế hệ tương lai, vấn đề này còn phức tạp hơn nữa. Khi đó, mọi người phải cố gắng hết sức để dự đoán xem họ/chúng sẽ muốn gì nếu có thể giao tiếp với chúng ta. Những trường hợp hiển nhiên có thể kể đến như: lợn không muốn bị nhốt cả đời trong 'chuồng ép heo nái' chật hẹp, hoặc các thế hệ tương lai không muốn kế thừa một hành tinh mà con người không còn có thể dễ dàng sinh sống.
Tìm hiểu thêm:
Làm sao để không trở thành "vị cứu tinh da trắng"? (Bài học về phức cảm cứu thế) - How not to be a “white in shining armour”
Một số ví dụ về lập luận phản biện này:
Angus Deaton trên Boston Review
Jennifer Rubenstein trên Boston Review
Cecelia Lynch trên CIHA
Một số hành động chúng tôi khuyến nghị là những hành động đã được kiểm nghiệm và chứng tỏ có tác động lớn. Nhưng cũng có nhiều hành động có vẻ đầy hứa hẹn mà không khả thi để đánh giá bằng các phương pháp thực nghiệm như thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên. Tuy nhiên, một khi đã có bằng chứng chất lượng cao, chúng tôi luôn xem xét chúng một cách rất nghiêm túc.
Nhiều tổ chức được truyền cảm hứng từ Thiện nguyện hiệu quả cũng đang thực hiện các dự án "mang tính suy đoán" hơn, những dự án mà tác động của chúng rất khó để định lượng. Ví dụ, Open Philanthropy Project hoạt động trong các lĩnh vực như cải cách nhập cư, cải cách tư pháp hình sự, kinh tế vĩ mô và phát triển quốc tế.
Tìm hiểu thêm:
Vì sao việc so sánh các tổ chức từ thiện lại phức tạp - Why comparing charities is complex
Một số ví dụ về lập luận phản biện này:
Emily Clough trên the Boston Review
Pascal-Emmanuel Gobry Gobry trên The Week
Cộng đồng thiện nguyện hiệu quả hưởng lợi nhiều điều từ việc đa dạng hơn. Ban đầu, cộng đồng này chủ yếu hình thành từ những người ở các quốc gia phát triển và các trường đại học hàng đầu. Tuy nhiên, khi ngày càng phát triển, cộng đồng đang thu hút thêm nhiều thành viên từ các hoàn cảnh khác nhau. Chúng tôi rất vui mừng khi thấy các hội nghị EA được tổ chức tại nhiều thành phố trên khắp thế giới, từ Singapore cho đến Abuja, Nigeria.
Xét về mặt quan điểm và lối sống, chúng tôi lại rất đa dạng. Có người ăn chay, có người không. Nhìn chung, cộng đồng mang tính phi tôn giáo, nhưng vẫn có những thành viên theo các tôn giáo khác nhau. Các quan điểm chính trị cũng rất phong phú.
Dù nhiều người có những quan điểm và giá trị vững chắc, chúng tôi luôn đề cao việc xây dựng một cộng đồng biết tôn trọng sự khác biệt và sẵn sàng lắng nghe những lời phê bình. Điều gắn kết tất cả chúng tôi là niềm đam mê chung: giúp đỡ người khác nhiều nhất có thể.
Tìm hiểu thêm:
Quan điểm của Trung tâm Thiện nguyện hiệu quả (CEA) về sự đa dạng và hòa nhập - Centre for effective altruism’s stance on diversity and inclusion