Bài viết này tóm tắt những suy nghĩ hiện tại của tôi về việc lựa chọn sự nghiệp cho những người theo chủ nghĩa dài hạn (longtermists). Dù tôi đã dành ít thời gian suy nghĩ về chủ đề này hơn so với tổ chức 80,000 Hours, tôi tin rằng việc có thêm nhiều góc nhìn khác nhau về chủ đề này là rất giá trị.
Mặc dù những công việc tôi liệt kê có nhiều điểm chung với danh sách mà 80,000 Hours, cách tôi sắp xếp và hình dung chúng lại khác hẳn. Trang 80,000 Hours có xu hướng nhấn mạnh vào các "lộ trình" (paths) dẫn đến những vai trò cụ thể, giải quyết những vấn đề cụ thể. Ngược lại, tôi nhấn mạnh vào những "năng lực" (aptitudes) mà một người có thể xây dựng trong nhiều vai trò và lĩnh vực khác nhau (kể cả ở các tổ chức ngoài EA), để rồi áp dụng chúng vào một loạt các công việc liên quan đến chủ nghĩa dài hạn.
Ví dụ về các năng lực bao gồm: "giúp các tổ chức đạt được mục tiêu thông qua quản trị tốt", "đánh giá và so sánh các luận điểm", hay "truyền đạt những ý tưởng sẵn có đến các đối tượng chưa bị thuyết phục"...
(Các khung định hướng sự nghiệp khác có thể bắt đầu từ lĩnh vực cần giải quyết - causes (an toàn AI, rủi ro sinh học, v.v.) hoặc các quy tắc kinh nghiệm - heuristics ("Làm công việc bạn có thể giỏi nhất", "Làm công việc giúp xây dựng vốn sự nghiệp và cho bạn nhiều lựa chọn hơn"). Tôi cho rằng mọi người nên xem xét nhiều khung định hướng khi lựa chọn, vì mỗi khung đều có thể mang lại những tri kiến hữu ích, nhưng nếu chỉ theo một khung duy nhất thì có nguy cơ trở nên quá giáo điều và cứng nhắc.)
Với mỗi năng lực tôi liệt kê, tôi đều đưa ra các ý tưởng về cách khám phá và nhận biết xem mình có đang đi đúng hướng hay không. Một điều tôi thích ở khung định hướng dựa trên năng lực là nó thường giúp bạn dễ dàng cảm nhận được tiềm năng và sự tiến bộ của mình. Điều này trái ngược với cách tiếp cận dựa trên lĩnh vực cần giải quyết (causes) hay lộ trình sự nghiệp (path), nơi việc có một công việc phù hợp hay không phụ thuộc nhiều vào sự may rủi, khiến nhiều người khó biết mình có thực sự hợp với lựa chọn đầu tiên hay không và nên làm gì tiếp theo. Khung định hướng này sẽ không giúp bạn dễ dàng có được công việc mình muốn hơn, nhưng nó có thể giúp bạn bắt đầu tìm hiểu xem loại công việc nào có khả năng phù hợp với mình.
Tôi đã cố gắng liệt kê những năng lực có tiềm năng cao trong việc đóng góp trực tiếp cho các mục tiêu dài hạn. Chắc chắn vẫn còn những năng lực khác mà tôi đã bỏ sót, bao gồm cả những năng lực hiện tại có vẻ không quá hứa hẹn nhưng có thể trở nên quan trọng hơn trong tương lai.
Trong nhiều trường hợp, việc phát triển một năng lực trong danh sách này không đảm bảo rằng bạn sẽ có được một công việc trực tiếp phụng sự các mục tiêu hàng đầu của chủ nghĩa dài hạn. Chủ nghĩa dài hạn là một lăng kính tương đối mới để nhìn nhận thế giới, và (ít nhất là hiện nay) số lượng công việc phù hợp với mô tả đó còn khá hạn chế.
Tuy nhiên, tôi cũng tin rằng ngay cả khi không bao giờ có được một công việc như vậy, vẫn có rất nhiều cơ hội để đóng góp cho các mục tiêu dài hạn bằng cách tận dụng bất kỳ công việc và năng lực nào bạn đang có. Để làm rõ hơn quan điểm này, tôi sẽ phác thảo một cách tiếp cận để bất kỳ ai, với bất kỳ năng lực nào, cũng có thể đóng góp cho chủ nghĩa dài hạn.
Hồ sơ cơ bản: Hỗ trợ tổ chức bằng cách mang đến những kỹ năng "có tính ứng dụng rộng rãi". Khi nói đến "kỹ năng có tính ứng dụng rộng rãi", tôi muốn đề cập đến những kỹ năng có thể giúp nhiều loại tổ chức khác nhau đạt được các mục tiêu đa dạng. Những kỹ năng này có thể bao gồm:
Ví dụ:
Beth Jones (Giám đốc Điều hành của Open Philanthropy); Max Dalton và Joan Gass tại CEA; Malo Bourgon tại MIRI.
(Tôi chỉ tập trung vào một vài ví dụ ở các vị trí điều hành, nhưng danh sách này thực ra có thể bao gồm phần lớn những người đang làm việc tại các tổ chức chuyên về chủ nghĩa dài hạn, cũng như những người ở các tổ chức khác nhưng đang làm công việc quan trọng dưới lăng kính dài hạn. Nhìn chung, các ví dụ của tôi chỉ mang tính minh họa và tập trung vào những trường hợp đơn giản, "thuần túy", nơi một người chỉ tập trung vào một năng lực duy nhất; tôi mong người đọc đừng cho rằng tôi đang loại trừ ai hay vài trò nào.)
Cách phát triển năng lực này:
Có nhiều chuyên môn khác nhau ở đây. Mỗi chuyên môn có thể được phát triển tại hầu hết các tổ chức có nhu cầu tương ứng.
Trong nhiều trường hợp, công việc ban đầu trong một chuyên môn có thể giúp bạn tiếp xúc với các chuyên môn khác. Thường có thể chuyển đổi giữa các chuyên môn khác nhau và thử nghiệm nhiều điều mới. (Ba chuyên môn cuối cùng được liệt kê - truyền thông, tài chính/kế toán và luật - có lẽ ít linh hoạt nhất.)
Tôi đặc biệt ủng hộ việc gia nhập các tổ chức nhỏ nhưng đang phát triển. Trong loại tổ chức này, bạn thường có cơ hội thử nghiệm nhiều điều khác nhau và có được trải nghiệm phong phú về nhiều khía cạnh giúp tổ chức thành công. Điều này có thể là cách tốt để tích lũy kinh nghiệm về quản lý nhân sự và quản lý dự án, những kỹ năng thường rất phổ biến và được săn đón trong các tổ chức. Tham gia vào một công ty như vậy ở bất kỳ vị trí nào có sẵn, sau đó linh hoạt và tập trung vào việc giúp công ty thành công, có thể là một trải nghiệm học hỏi tốt giúp cả việc xác định và phát triển các kỹ năng phù hợp.
Để đánh giá nhanh, câu trả lời cho câu hỏi "Làm sao biết mình đang đi đúng hướng trong việc phát triển một năng lực phù hợp với chủ nghĩa dài hạn?" có thể được tìm thấy qua một câu hỏi khác đơn giản hơn: "Hiệu suất công việc của bạn nói chung tốt đến mức nào?"
Việc tăng lương, thăng chức, và các kỳ đánh giá hiệu suất đều là những dữ liệu cho thấy điều đó. Tôi nghĩ một trong những chỉ báo thành công tốt nhất là khi những người làm việc gần gũi nhất với bạn đều rất ấn tượng về bạn và sẵn sàng đưa ra những lời giới thiệu xuất sắc — đồng thời, bản thân những người đó (và tổ chức bạn làm việc) cũng phải là những người giỏi giang, đáng nể.
Những người đang rèn luyện năng lực này đôi khi có thể cảm thấy: "Mình làm việc tốt, nhưng lại không cảm thấy đang đóng góp cho một sứ mệnh vĩ đại." Ở giai đoạn đầu sự nghiệp, đối với năng lực này, tôi cho rằng việc làm tốt còn quan trọng hơn việc được làm ở một tổ chức có sứ mệnh mà bạn tâm đắc, miễn là công việc đó nhìn chung vẫn thú vị và bền vững.
Về sau, khi bạn đã có một cảm nhận tương đối vững chắc về các năng lực cốt lõi của mình và không còn phát triển quá nhanh nữa, tôi nghĩ việc đặt nặng yếu tố sứ mệnh hơn là một điều tốt.
Làm thế nào để rèn luyện năng lực này?
Trước hết, bạn nên có một ý tưởng rõ ràng về tổ chức (hoặc nhóm tổ chức) nào có thể phù hợp với mình. Một câu hỏi bạn có thể tự hỏi là: "Đâu là một tổ chức mà mình có thể tưởng tượng bản thân sẽ tương đối hạnh phúc, làm việc hiệu quả và có động lực trong một thời gian dài khi 'tuân thủ luật chơi' của tổ chức đó?"
Tôi đề nghị bạn nên nói chuyện với những người đã có kinh nghiệm lâu năm trong tổ chức đó để có được một hình dung chi tiết nhất có thể về việc sẽ mất bao lâu để đạt được vị trí bạn mong muốn, cuộc sống hàng ngày của bạn trong thời gian đó sẽ như thế nào, và bạn cần làm gì để thành công.
Sau đó, bạn có thể thử ứng tuyển vào bất kỳ vị trí nào tại tổ chức này và tập trung vào việc thể hiện thật tốt theo tiêu chuẩn của họ. Những người đã thăng tiến thành công thường có thể cho bạn những chỉ dẫn tốt về các tiêu chuẩn này. Nhìn chung, tôi cho rằng việc thăng tiến theo bất kỳ lộ trình nào mà tổ chức đó đưa ra đều là một khởi đầu tốt, dù lộ trình đó có liên quan trực tiếp đến chủ nghĩa dài hạn hay không.
Đôi khi, con đường thăng tiến tốt nhất sẽ đòi hỏi bạn tạm thời đi một con đường khác (ví dụ: học trường luật, trường chính sách công, hoặc làm việc tại các viện nghiên cứu hay tư vấn - think tanks). Các chương trình sau đại học có rủi ro là bạn có thể mất nhiều năm ở đó mà không học được nhiều về con đường sự nghiệp thực tế. Vì vậy, đôi khi sẽ hợp lý hơn nếu bạn thử làm một vị trí cấp thấp trước, xem cảm giác ra sao, và đảm bảo rằng tấm bằng sau đại học là xứng đáng trước khi quyết định theo học.
Làm sao biết mình đang đi đúng hướng?
Để đánh giá nhanh, câu trả lời cho câu hỏi "Bạn đang đi đúng hướng đến mức nào?" có thể được tìm thấy qua một câu hỏi khác: "Sự nghiệp của bạn đang thăng tiến nhanh và ấn tượng đến đâu, theo tiêu chuẩn của chính tổ chức đó?" Những người có kinh nghiệm và đã thăng tiến trong tổ chức thường có thể giúp bạn có một cái nhìn rõ ràng về việc này (và tôi nghĩ việc có mối quan hệ đủ tốt với họ để nhận được những góp ý trung thực là rất quan trọng — đây cũng là một chỉ báo xem bạn có "đi đúng hướng" hay không).
Tôi nghĩ một trong những câu hỏi chính đối với loại năng lực này là "Bạn có cảm thấy con đường này bền vững không?" Câu hỏi này phù hợp với mọi năng lực, nhưng đặc biệt quan trọng ở đây — đối với các vai trò chính trị và hành chính, một trong những yếu tố quyết định lớn nhất đến sự thăng tiến của bạn đơn giản là bạn có thể bám trụ được bao lâu và bạn đáp ứng các kỳ vọng (cả tường minh lẫn ngầm ẩn) của tổ chức một cách nhất quán đến mức nào.
Hồ sơ cơ bản: Giúp đưa ra những kết luận có giá trị thực chất cho các câu hỏi định hướng hành động của cộng đồng EA, chẳng hạn như:
Tôi sẽ thảo luận về năng lực này khá dài vì tôi hiểu khá rõ về nó. Tuy nhiên, tôi cho rằng đây là một trong những năng lực khó thành công nhất ở thời điểm hiện tại, vì nó thường đòi hỏi khả năng tự định hướng rất cao.
Ví dụ:
Lưu ý: Một số người trong nhóm này chủ yếu làm công việc lý thuyết/triết học, trong khi những người khác chủ yếu làm công việc thực nghiệm. Một số tập trung vào việc tạo ra giả thuyết mới, số khác tập trung vào việc so sánh các lựa chọn. Điểm chung của họ là tập trung vào việc đi đến những kết luận chính xác về mặt nội dung, chứ không phải truyền đạt lại kết luận của người khác một cách tốt hơn.
Làm thế nào để rèn luyện năng lực này?
Một điểm khởi đầu có thể là làm việc tại một tổ chức chuyên về loại câu hỏi mà bạn quan tâm. Nếu bạn muốn tìm kiếm những yếu tố then chốt (crucial considerations), hãy thử ứng tuyển vào FHI; nếu bạn muốn làm việc về các câu hỏi cấp phát tài trợ, hãy thử ứng tuyển vào Open Philanthropy.
Tôi nghĩ các công việc khác cũng rất hứa hẹn trong việc phát triển các công cụ, thói quen và phương pháp quan trọng:
Tôi cũng cho rằng có nhiều cơ hội để khám phá và thể hiện năng lực này thông qua tự học và làm việc độc lập — trong thời gian rảnh, hoặc thông qua các học bổng được thiết kế cho mục đích này (như quỹ EA Long-Term Future Fund grants, Research Scholars Program, hay các hỗ trợ cá nhân của Open Philanthropy ).
Năng lực này hiện đòi hỏi khả năng tự định hướng rất cao, vì vậy việc tự mình thử nghiệm là một bài kiểm tra hợp lý (tuy nhiên, do độ khó, tôi đề nghị bạn nên tiếp cận với tâm thế "xem nó có thú vị/hữu ích không" thay vì "nỗ lực để có một công việc").
Công thức cơ bản để tự rèn luyện:
Một vài cách tiếp cận cụ thể:
Cũng có thể hữu ích khi bắt đầu với các phiên bản cụ thể và khả năng giải quyết hơn của loại bài tập này, chẳng hạn như:
Theo tôi, không cần thiết phải quá quan tâm đến việc phải "độc đáo" hay có những phát hiện mới. Theo kinh nghiệm của tôi, khi cố gắng viết ra hiểu biết hiện tại của mình một cách chi tiết - ngay cả khi hiểu biết đó là một câu chuyện "thông thường" hoặc được chấp nhận rộng rãi - những điểm mơ hồ và không chắc chắn thường trở nên rõ ràng, và người ta thường có thể học được nhiều điều và/hoặc nhận ra những điểm chưa được đánh giá cao theo cách này. Tôi cho rằng lý tưởng nhất là viết về những điểm chưa được đánh giá cao khi bạn có chúng trong đầu, nhưng tôi cũng thấy giá trị lớn trong việc giải thích chi tiết và đánh giá phê phán các lập luận hiện có.
Làm sao biết mình đang đi đúng hướng?
Một số cột mốc tham khảo mà bạn có thể hướng tới khi phát triển những năng lực này:
Ấn tượng/ước đoán của tôi là đối với những người có khả năng phù hợp xuất sắc với lĩnh vực này là: một năm làm việc độc lập toàn thời gian đủ để đạt được hầu hết các cột mốc này, và 2-3 năm làm việc độc lập 20% thời gian (ví dụ: một ngày mỗi tuần) cũng đủ.[3] (Đối với loại vai trò này, tôi nghĩ có rất nhiều "xử lý nền" ý tưởng quan trọng, vì vậy tôi dự đoán một năm làm việc 20% thời gian sẽ hiệu quả hơn 1/5 so với một năm làm việc toàn thời gian.) Tôi thường coi "đồng hồ" này bắt đầu ngay khi ai đó dành thời gian và có ý định thử công việc này (tôi không chờ đến khi họ thành công trong việc dành thời gian cho nó, vì đây là một trong những thách thức lớn nhất của công việc, như đã đề cập ở trên).
So sánh với các "hướng nghiên cứu" (research "paths” được 80k đề xuất). Thay vì tập trung vào một chủ đề cụ thể như quản trị AI hoặc ưu tiên vấn đề (cause prioritization), tôi đề xuất bắt đầu với bất kỳ chủ đề nào bạn có năng lượng và sự quan tâm để viết về, và tôi nghĩ rằng ai đó thành công theo các tiêu chí trên có cơ hội tốt để xây dựng sự nghiệp xung quanh nghiên cứu về một chủ đề nào đó trong lĩnh vực chung. Do đó, có thể thử/khám phá khả năng này mà không cần một lời đề nghị công việc cụ thể trong một lĩnh vực cụ thể (mặc dù một lần nữa, tôi nghĩ tỷ lệ thành công nhìn chung sẽ thấp).
Hồ sơ cơ bản: Giúp truyền đạt các thông điệp và ý tưởng cốt lõi, có nền tảng vững chắc đến các nhóm đối tượng cụ thể. Đối tượng có thể rất rộng (ví dụ: viết cho truyền thông đại chúng) hoặc chuyên biệt hơn (ví dụ: viết cho các nhà hoạch định chính sách về những vấn đề cụ thể). Ví dụ về các thông điệp có thể bao gồm tầm quan trọng của các rủi ro thảm họa toàn cầu, thách thức của bài toán canh chỉnh AI, mối nguy từ các chương trình vũ khí sinh học bí mật của nhà nước, hay khuôn khổ chung của Thiện nguyện Hiệu quả.
Ví dụ:
Làm thế nào để rèn luyện năng lực này?
Trước hết, bạn nên có ý tưởng về loại đối tượng mục tiêu mà bạn muốn giao tiếp. Một câu hỏi bạn có thể tự hỏi là: "Đâu là nhóm người mà mình có thể thấu hiểu và giao tiếp tốt hơn hầu hết những người theo EA/chủ nghĩa dài hạn khác?"
Sau đó, bạn có thể thử bất kỳ công việc nào liên quan đến việc giao tiếp với nhóm đối tượng này và nhận phản hồi thường xuyên — dù nội dung có về chủ đề EA hay không. Năng lực chính cần xây dựng ở đây là khả năng giao tiếp chung với đối tượng đó (dù kiến thức về EA cũng sẽ trở nên quan trọng ở một giai đoạn sau). Vì vậy, nếu bạn quan tâm đến việc giao tiếp với công chúng rộng rãi, hầu hết các công việc trong ngành báo chí, và nhiều công việc trong ngành quan hệ công chúng hay truyền thông doanh nghiệp, đều sẽ phù hợp.
Tôi cũng cho rằng có rất nhiều cơ hội để xây dựng năng lực này thông qua công việc độc lập, như viết blog, tweet, làm podcast, v.v. Tôi cho rằng những người có tiềm năng lớn nhất với tư cách là người truyền thông là những người cảm thấy tương đối dễ dàng trong việc tạo ra một lượng lớn nội dung và kết nối với khán giả mục tiêu của họ một cách tự nhiên. (Tuy nhiên, đối với bất kỳ ai làm công việc độc lập trước công chúng, tôi khuyên bạn nên có biện pháp để tránh đăng tải những nội dung vô tình gây xúc phạm, vì điều này có thể ảnh hưởng đến triển vọng sự nghiệp của bạn trong một thời gian dài, ngay cả khi sự xúc phạm đó chỉ là do hiểu lầm.)
Làm sao biết mình đang đi đúng hướng?
Để đánh giá nhanh, câu trả lời cho câu hỏi "Bạn đang đi đúng hướng trong việc phát triển năng lực 'truyền thông' đến mức nào?" có thể được tìm thấy qua một câu hỏi khác: "Bạn đang thành công đến đâu theo tiêu chuẩn của lộ trình sự nghiệp (tập trung vào truyền thông) mà bạn đang theo đuổi?" Càng thành công, bạn càng có vị thế tốt hơn để tìm cách truyền đạt những ý tưởng quan trọng của chủ nghĩa dài hạn đến khán giả mục tiêu của mình.
Việc xây dựng được một lượng người theo dõi thông qua việc tạo nội dung độc lập cũng là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy tiềm năng.
Trong cả hai trường hợp, có vẻ thực tế là bạn có thể có được một đánh giá khá chính xác về mức độ tiến bộ của mình trong vòng 2-3 năm.
Hồ sơ cơ bản: Sáng lập, xây dựng, và (ít nhất trong một thời gian) điều hành một tổ chức hoạt động vì một mục tiêu dài hạn nào đó. Một số người sáng lập tổ chức chủ yếu để có được sự độc lập cho công việc nghiên cứu của họ hay công việc khác; ở đây, tôi đang hình dung về một người có mục tiêu rõ ràng là đầu tư vào việc tuyển dụng, quản lý, xây dựng văn hóa và định hình tầm nhìn, v.v., nhằm xây dựng một tổ chức có thể tiếp tục hoạt động tốt ngay cả khi họ rời đi.
(Không phải tổ chức nào cũng được sáng lập bởi một người có định hướng rõ ràng như vậy; đôi khi một tổ chức được sáng lập bởi một người, nhưng phần lớn công việc "khởi nghiệp" lại do những người đến sau và đảm nhận vai trò điều hành cấp cao nhất thực hiện.)
Ví dụ:
Một vài ví dụ điển hình (tên tổ chức được sáng lập sẽ nằm trong ngoặc đơn, bất kể người đó còn ở đó hay không) là Ben Todd (80,000 Hours); Jason Matheny (CSET); Elie Hassenfeld và chính tôi (GiveWell). Nhiều tổ chức theo chủ nghĩa dài hạn khác lại có sự thay đổi nhân sự cấp cao trong giai đoạn đầu (khiến việc xác định ai là người thực hiện phần lớn công việc "khởi nghiệp" trở nên không rõ ràng) và/hoặc là các trung tâm học thuật thay vì các tổ chức truyền thống.
Làm thế nào để rèn luyện năng lực này?
Khởi nghiệp thường đòi hỏi phải xoay xở với nhiều nhiệm vụ hơn mức một người có thể thực sự học để làm "đúng cách". Nó phụ thuộc rất nhiều vào khả năng và sự sẵn lòng xử lý nhiều việc ở mức "vừa đủ tốt" (thường với rất ít sự đào tạo hay hướng dẫn) và tập trung năng lượng vào một vài việc đáng để làm "tốt một cách hợp lý".
Với suy nghĩ đó, tôi cho rằng người phù hợp nhất để sáng lập một tổ chức là người có một niềm tin mãnh liệt rằng tổ chức đó phải tồn tại (và có thể thành công), đến mức họ gần như không thể tưởng tượng mình sẽ làm bất cứ điều gì khác. Đây là kiểu người thường có một ý tưởng rất rõ ràng về những gì họ đang cố gắng làm, biết cách cân bằng các yếu tố đã nêu, và sẵn sàng dốc nhiều công sức mà không cần nhiều sự chỉ dẫn đáng tin cậy.
Vì vậy, cách tiếp cận chung của tôi đối với việc khởi nghiệp là: nếu không có một tổ chức nào mà bạn có khát khao cháy bỏng muốn tạo ra (hoặc ít nhất, có một tầm nhìn mạnh mẽ về nó), thì có lẽ đây chưa phải là lúc để trở thành một nhà khởi nghiệp. Thay vào đó, sẽ hợp lý hơn nếu bạn tìm một công việc giúp mình học hỏi thêm về những lĩnh vực bạn quan tâm, hiểu rõ hơn về cách các tổ chức vận hành, v.v. — điều này sau đó có thể dẫn đến việc bạn nhận ra một "khoảng trống trên thị trường" mà bạn hào hứng muốn lấp đầy.
Tôi tin rằng nếu bạn có bất kỳ ý tưởng nào về một tổ chức mà bạn nghĩ có thể thành công, và bạn cực kỳ hào hứng muốn thử tạo ra nó, thì việc bắt tay vào làm có thể là một trải nghiệm học hỏi tuyệt vời và là cách để xây dựng năng lực "khởi nghiệp" nói chung. (Được biên tập thêm: và có thể có tầm ảnh hưởng theo những cách khác, chẳng hạn thông qua hoạt động từ thiện - xem thảo luận bên dưới.) Điều này vẫn đúng ngay cả khi tổ chức mà bạn đang nghĩ đến không tập trung vào công việc dài hạn (ví dụ: nếu đó là một startup công nghệ truyền thống). Tuy nhiên, cần lưu ý rằng có thể mất rất nhiều thời gian (vài năm, đôi khi hơn 10 năm) để một tổ chức thành công đạt đến mức có thể rời đi một cách có trách nhiệm và chuyển sang làm việc khác.
Làm sao biết mình đang đi đúng hướng?
Trong vài năm đầu tiên, tôi nghĩ bạn đang làm khá tốt nếu tổ chức của bạn có tình hình tài chính ổn định, không gặp phải thảm họa rõ ràng nào, và thu hút nhân tài khá tốt. Ngoài ra, tôi nghĩ việc đánh giá tình hình của một tổ chức thường phụ thuộc nhiều vào phán đoán chủ quan.
Hồ sơ cơ bản: Tập hợp những người có chung sở thích và mục tiêu, để họ có cam kết mạnh mẽ hơn với những sở thích và mục tiêu đó, đồng thời có nhiều cơ hội và mối quan hệ hơn để theo đuổi chúng. Điều này có thể thông qua mạng lưới trực tiếp (làm quen với nhiều người và giới thiệu họ với nhau); các buổi gặp gỡ và sự kiện; tuyển dụng rõ ràng;[5] v.v. Giới thiệu những người mới đến các nguồn lực và giúp họ tìm hiểu thêm cũng là một thành phần quan trọng.
Ví dụ:
Những người tổ chức các nhóm EA địa phương, trường đại học, v.v., tổ chức các sự kiện EAGx, v.v., cũng như nhiều người tại Trung tâm Thiện nguyện hiệu quả.
Cách phát triển kỹ năng này:
Có thể bạn đã là thành viên của một cộng đồng nào đó, hoặc có một nhóm người quen, mà bạn có thể bắt đầu làm việc theo cách này ngay lập tức: kết nối và giới thiệu; tổ chức các buổi gặp gỡ và sự kiện khác, v.v. Ban đầu, điều này có thể được thực hiện trong thời gian rảnh rỗi; nếu bạn bắt đầu xây dựng một cộng đồng nhỏ phát triển mạnh, tôi khuyên bạn nên tìm kiếm nguồn tài trợ để chuyển sang làm việc toàn thời gian, và xem xét liệu có thể mở rộng đối tượng mà bạn đang làm việc cùng hay không.
Làm sao biết mình đang đi đúng hướng?
Tôi thấy hơi khó để diễn đạt các điều kiện "đang trên đà phát triển" cho khả năng này so với hầu hết các khả năng khác trong bài viết này, nhưng có một số khả năng:
Hồ sơ cơ bản: Tôi cho rằng kỹ thuật phần mềm có thể hữu ích cho các mục tiêu dài hạn theo nhiều cách:
Ví dụ:
Catherine Olsson và Tom Brown đều đã làm kỹ sư phần mềm tại OpenAI, Google Brain và Anthropic.
Cách phát triển kỹ năng này:
Kỹ thuật phần mềm là một con đường sự nghiệp tương đối ổn định. Bạn có thể bắt đầu với các chương trình như App Academy hoặc Lambda School. (Đối với các vị trí tại DeepMind và OpenAI cụ thể, có lẽ bạn cần nằm trong top vài phần trăm của các chương trình này.) Hầu hết các công việc kỹ sư phần mềm đều là cách tốt để phát triển khả năng này; càng nhiều đồng nghiệp tài năng, càng tốt.
Làm sao biết mình đang đi đúng hướng?
Xem phần "Làm sao biết mình đang đi đúng hướng?" trong Xây dựng, vận hành và phát triển tổ chức.
(Trong trường hợp này, sự khác biệt giữa "năng lực" và "lộ trình" không lớn. Điều này cũng áp dụng cho phần tiếp theo.)
Hồ sơ cơ bản: Làm việc để giữ cho thông tin an toàn khỏi sự truy cập (hoặc sửa đổi) trái phép. Công việc này có thể bao gồm:
Bài viết của Claire Zabel và Luke Muehlhauser nêu rõ: "Chuyên môn về an ninh thông tin (infosec) có thể cực kỳ quan trọng để giải quyết các rủi ro thảm khốc liên quan đến AI và an ninh sinh học... Nhìn chung, chuyên môn về an ninh có thể hữu ích cho những người đang cố gắng giảm thiểu [rủi ro thảm họa toàn cầu], vì công việc như vậy đôi khi liên quan đến việc xử lý thông tin có thể gây hại nếu bị lạm dụng... Rất có khả năng trong vòng 10 năm tới, sẽ có hàng chục vai trò tập trung vào rủi ro thảm họa toàn cầu (GCR) trong lĩnh vực an ninh thông tin, và một số tổ chức đã bắt đầu tìm kiếm các ứng viên phù hợp (và sẽ tuyển dụng họ ngay lập tức nếu tìm thấy)... Nếu những người thử sức trong lĩnh vực này không có được một công việc trực tiếp nhưng vẫn tích lũy được các kỹ năng liên quan, họ vẫn có thể có một sự nghiệp với mức lương hậu hĩnh, nơi bộ kỹ năng của họ sẽ rất được săn đón."
Tôi hoàn toàn đồng ý với những điểm này.
Ví dụ:
Thật không may, theo như tôi biết, hiện tại không có nhiều người theo Altruism Hiệu quả có sự nghiệp cấp cao trong lĩnh vực an ninh thông tin.
Làm thế nào để rèn luyện năng lực này?
Làm việc về an ninh thông tin cho bất kỳ công ty nào — hoặc làm việc trong bất kỳ lĩnh vực nghiên cứu an ninh thông tin nào — đều có thể là một cách tốt để xây dựng năng lực này. Tôi đoán rằng những công việc tốt nhất sẽ là các vị trí tại những công ty công nghệ lớn mà an ninh là yếu tố sống còn: Amazon, Apple, Microsoft, Facebook, và (đặc biệt là) Google.
Làm sao biết mình đang đi đúng hướng?
Hãy xem lại phần "Làm sao biết mình đang đi đúng hướng?" trong mục Xây dựng, vận hành và phát triển tổ chức.
Hồ sơ cơ bản: Theo đuổi con đường sự nghiệp học thuật thường có nghĩa là chọn một lĩnh vực nghiên cứu tương đối sớm, lấy bằng tiến sĩ, tiếp tục đảm nhận các vị trí học thuật, cố gắng xây dựng một hồ sơ xuất bản ấn tượng và cuối cùng có thể hướng tới vị trí giáo sư chính thức (mặc dù cũng có một số công việc khác tuyển dụng từ môi trường học thuật). Học thuật là một con đường sự nghiệp khá khép kín, vì vậy đây là trường hợp không có nhiều sự khác biệt giữa "năng lực" và "con đường - path" như đã định nghĩa trong phần giới thiệu của bài viết này.
Ví dụ:
Hilary Greaves tại Global Priorities Institute; Stuart Russell tại Trung tâm Trí tuệ Nhân tạo Thân thiện với Con người; Kevin Esvelt.
Con đường sự nghiệp học thuật được định hình rất rõ ràng. Những người theo đuổi con đường này thường có cơ hội tốt để nhận được lời khuyên từ những người trong lĩnh vực của họ về cách tiến bộ và cách đánh giá xem họ có đang tiến bộ hay không.
Nhìn chung, tôi khuyến khích mọi người đặt trọng tâm cao vào việc thành công theo các tiêu chuẩn truyền thống - cả khi chọn lĩnh vực và khi chọn chủ đề và dự án trong lĩnh vực đó - thay vì cố gắng tối ưu hóa quá mức cho việc sản xuất công việc trực tiếp liên quan đến các mục tiêu dài hạn ngay từ đầu sự nghiệp.
Câu trả lời của tôi ở đây về cơ bản giống như đối với khả năng chính trị và hành chính.
Chắc chắn có những khả năng có tiềm năng lớn để đóng góp trực tiếp vào các mục tiêu dài hạn, mà tôi đơn giản là chưa nghĩ đến việc liệt kê ở đây.
Đôi khi, một số người có thể đảm nhận các vai trò mà người khác không thể vì họ sở hữu hai (hoặc nhiều hơn) loại khả năng được liệt kê ở trên. Ví dụ, có thể ai đó là một kỹ sư phần mềm khá giỏi kỹ sư phần mềm và một quản lý dự án/ quản lý con người khá giỏi, điều này cho phép họ đóng góp nhiều hơn với vai trò quản lý kỹ thuật phần mềm so với khi làm kỹ sư phần mềm hoặc quản lý không kỹ thuật. Trong cộng đồng thiện nguyện hiệu quả, "nghiên cứu khái niệm và nghiên cứu dựa trên thực nghiệm" thường đi đôi với "người truyền thông" (như trường hợp Nick Bostrom viết Superintelligence).
Tôi nghĩ rằng việc mở lòng với việc phát triển các năng lực kết hợp là tốt, nhưng cũng cần nhớ rằng chuyên môn hóa là rất mạnh mẽ. Tôi cho rằng cách lý tưởng để theo đuổi một kỹ năng kết hợp là bắt đầu với một kỹ năng, sau đó nhận ra cơ hội để phát triển một kỹ năng khác bổ sung cho nó và cải thiện các lựa chọn nghề nghiệp của bạn. Tôi không khuyến khích việc theo đuổi nhiều kỹ năng cùng lúc ngay từ đầu sự nghiệp.
Tôi cho rằng bất kỳ năng lực nào trong số trên đều có thể dẫn đến cơ hội làm việc trực tiếp trên các mục tiêu dài hạn - tại một phòng thí nghiệm trí tuệ nhân tạo, tổ chức EA, cơ quan chính trị, v.v. Và tôi nghĩ có thể còn nhiều năng lực khác cũng có thể làm được điều đó.
Tuy nhiên, một số người sẽ thấy mình phù hợp nhất với một năng lực không dẫn đến những cơ hội như vậy. Và một số người sẽ phát triển một trong các khả năng trên, nhưng vẫn không có được những cơ hội như vậy.
Tôi nghĩ những người này vẫn có cơ hội lớn để đóng góp cho các mục tiêu dài hạn, vượt xa (mặc dù bao gồm) "kiếm tiền để cho đi", bằng cách làm những việc để tăng cường chủ nghĩa dài hạn một cách tổng thể. Những việc mà tôi nghĩ đến trong danh mục này bao gồm:
Tôi cho rằng bất kỳ ai thành công trong nhiều khía cạnh trên - bất kể công việc của họ là gì - đều có tầm ảnh hưởng lâu dài dự kiến lớn. Tôi nghĩ rằng thành công và hài lòng trong bất kỳ công việc nào có lẽ đều góp phần vào tất cả các khía cạnh này.
Tôi nghĩ một số người sẽ muốn biết năng lực nào trong số này có tầm ảnh hưởng lớn nhất.
Quan điểm chính của tôi về vấn đề này là sự biến động trong từng năng lực có lẽ lớn hơn nhiều so với sự biến động giữa các kỹ năng. Bất kỳ ai là tài năng xuất sắc, độc nhất vô nhị trong bất kỳ năng lực nào tôi đã liệt kê có lẽ đang có tầm ảnh hưởng dự kiến rất lớn; bất kỳ ai thành công và có hiệu suất cao có lẽ đang có tầm ảnh hưởng dự kiến rất lớn; bất kỳ ai chỉ vừa đủ để giữ được công việc có lẽ có tầm ảnh hưởng ít hơn hai nhóm trên, ngay cả khi họ ở trong một vị trí lý thuyết có tầm ảnh hưởng cao.
Tôi cũng tin rằng việc phát triển thành công một năng lực - đến mức trở thành "người được săn đón chuyên nghiệp" - thường đòi hỏi sự kiên trì và đầu tư nhiều thời gian trong thời gian dài. Vì vậy, tôi cho rằng mọi người có khả năng thành công cao hơn khi họ yêu thích công việc và phát triển tốt trong môi trường làm việc, và nên đặt nhiều trọng số vào điều này khi xem xét các loại năng lực muốn phát triển. (Tôi nghĩ điều này đặc biệt đúng ở giai đoạn đầu của sự nghiệp.)[6]
Với những điểm này, tôi đề xuất một số nguyên tắc chung mà tôi cho là đáng để xem xét:
Tôi tin rằng có một số sự khác biệt cần được làm rõ, về tầm ảnh hưởng có thể cao hơn ở một mức độ thành công nhất định đối với một khả năng so với khả năng khác. Nhưng bất kỳ dự đoán nào tôi đưa ra về vấn đề này đều khá mơ hồ, rất nhạy cảm với quan điểm hiện tại của tôi về ưu tiên vấn đề cũng như tình trạng hiện tại của thế giới (có thể thay đổi nhanh chóng). Và tôi nghĩ có tiềm năng cho tầm ảnh hưởng lâu dài khổng lồ trong bất kỳ khả năng nào được liệt kê - hoặc chỉ thông qua tăng cường chủ nghĩa dài hạn không phụ thuộc vào khả năng.
Trong bài viết này, tôi đã chia sẻ một số ấn tượng về cách phát triển một năng lực, cách xác định liệu bạn có đang đi đúng hướng hay không, và một số suy nghĩ chung về những nguyên tắc chung có thể giúp thành công và tạo ra tầm ảnh hưởng.
Tôi làm điều này vì tôi nghĩ nó đã giúp tôi cố gắng truyền đạt một khuôn khổ/tư duy chung về lựa chọn nghề nghiệp mà tôi cho là đáng được xem xét, và có thể bổ sung cho các khuôn khổ khác mà những người theo chủ nghĩa dài hạn sử dụng.
Tuy nhiên, tôi thường cảm thấy lo lắng khi đưa ra lời khuyên về sự nghiệp cho bất kỳ ai, ngay cả cho những người tôi quen biết, vì lựa chọn nghề nghiệp là một vấn đề cá nhân và người đưa ra lời khuyên dễ dàng bỏ qua những điều quan trọng về tính cách, hoàn cảnh của ai đó, v.v. Tôi càng lo lắng hơn khi đăng lời khuyên lên internet, nơi nhiều người trong nhiều hoàn cảnh mà tôi biết rất ít có thể đọc được.
Vì vậy, tôi muốn kết thúc bài viết này bằng cách khuyến khích mọi người không nên "lấy lời khuyên" theo nghĩa là đưa ra quyết định hoàn toàn khác biệt so với những gì họ sẽ làm nếu không có sự giải thích của một người nào đó về những gì họ nên làm. Hy vọng bài viết này hữu ích cho việc lấy cảm hứng, tạo câu hỏi định hướng thảo luận và đưa ra những điểm mà người đọc có thể xem xét trên cơ sở lý lẽ và áp dụng phán đoán cá nhân của mình. Hy vọng nó không bị coi là bất kỳ loại hướng dẫn hay sở thích nào về một lựa chọn cụ thể hoặc tập hợp các lựa chọn.
Tôi cũng sẽ liên kết đến trang này, nơi chứa khá nhiều "lời khuyên chống lại lời khuyên", bao gồm các trích dẫn của tôi ở đây (“Sự nghiệp là điều rất cá nhân”), ở đây (“Khi bạn giỏi trong công việc của mình, lời khuyên của ai cũng không thực sự hữu ích”) và ở đây (“Đừng nghe quá nhiều lời khuyên của ai đó”).
Tác phẩm này được cấp phép theo Giấy phép Creative Commons Attribution 4.0 International License
Nếu bạn quan tâm đến việc tìm hiểu cách làm nhiều điều tốt hơn, đây là một số bước tiếp theo bạn có thể thực hiện.
Thiện nguyện Hiệu quả là nỗ lực tìm kiếm những phương pháp giúp đỡ tốt nhất và áp dụng chúng vào thực tế.
Về cơ bản, Thiện nguyện Hiệu quả gồm hai phương diện: một là triết lý hướng đến việc tìm cách giúp đỡ hiệu quả nhất, và hai là một cộng đồng hành động, nơi mọi người cùng nhau áp dụng các kết quả nghiên cứu để khiến thế giới tốt đẹp hơ
Đọc thêm: Giới thiệu về thiện nguyện hiệu quả
Thiện nguyện hiệu quả tập trung vào việc cải thiện cuộc sống (bao gồm cả con người, động vật không phải người và những người trong các thế hệ tương lai). Hầu hết mọi người sẽ đồng ý rằng, nếu mọi yếu tố khác như nhau, việc giảm đau khổ và tăng cường phúc lợi là điều tốt. Cũng có thể có những thứ khác có giá trị - quảng bá nghệ thuật, hoặc bảo tồn môi trường tự nhiên - nhưng thiện nguyện hiệu quả chỉ xem xét những điều này trong chừng mực chúng cải thiện cuộc sống.
Có thể khó để so sánh một cách khách quan các lợi ích khác nhau mà những người khác nhau nhận được, hoặc bởi động vật thuộc các loài khác nhau, nhưng chúng tôi cố gắng trung lập nhất có thể khi làm điều đó.
Có thể bạn đồng tình với nguyên tắc chung của Thiện nguyện Hiệu quả (đó là tìm kiếm và ưu tiên những cách làm điều tốt hiệu quả nhất), nhưng lại cho rằng một vài đề xuất thực tế của phong trào là chưa đúng đắn, vì các biện pháp can thiệp, tổ chức từ thiện hay con đường sự nghiệp được gợi ý không mang lại hiệu quả thật sự.
Tinh thần của Thiện nguyện Hiệu quả là luôn cởi mở và sẵn sàng tiếp thu những lập luận thuyết phục cùng những bằng chứng vững chắc. Nếu bạn có lý do chính đáng để phản biện lại những phương pháp đang được xem là hiệu quả, hoặc có một đề xuất mới, bạn nên thảo luận với mọi người trong cộng đồng — đó chính là cách bạn giúp những người khác hành động hiệu quả hơn.
Đọc thêm:
Khác biệt giữa "không đồng ý về những gì hiệu quả" và "không đồng ý với Thiện nguyện Hiệu quả"
The difference between disagreeing about what’s effective and disagreeing with effective altruism
Có thể là vậy.
Mỗi chúng ta đều có rất nhiều cách để tạo ra sự thay đổi (qua các lĩnh vực hoạt động, con đường sự nghiệp, hay tổ chức từ thiện khác nhau). Sẽ có những hành động mang lại hiệu quả vượt trội hơn hẳn những hành động khác. Nếu bạn chưa thực sự chủ động tìm kiếm và lựa chọn phương án có tác động lớn nhất, thì thật khó để bạn có thể tình cờ chọn được cách làm tốt nhất. Bởi vì ngay cả khi bạn dành rất nhiều thời gian để nghiên cứu, việc tìm ra lựa chọn tối ưu vốn đã không hề dễ dàng.
Vì vậy, dù bạn đang làm bất cứ điều gì, bạn vẫn có thể tạo ra nhiều giá trị tốt đẹp hơn nữa nếu bạn chịu khó đánh giá, so sánh một cách kỹ lưỡng các phương án khác nhau và chọn ra phương án tốt nhất.
Đọc thêm:
- Một số vấn đề hiệu quả hơn những vấn đề khác (https://80000hours.org/articles/effective-or-not/)
Không hẳn. Nhưng nếu các yếu tố khác là như nhau, một phương pháp có xác suất thành công cao hơn thì vẫn tốt hơn.Một số người có xu hướng ưu tiên các phương pháp có bằng chứng thực nghiệm vững chắc, và thường hoài nghi những cách làm còn lại. Họ cho rằng nếu không có sự kiểm nghiệm khắt khe, khả năng chúng ta dự đoán một hành động có hiệu quả hay không là rất hạn chế.
Ngược lại, những người khác lại tin rằng các cơ hội tạo ra tác động lớn nhất thường nằm ở những cách tiếp cận mang tính thử nghiệm hoặc có yếu tố suy đoán nhiều hơn, ví dụ như nghiên cứu khoa học hay vận động chính sách. Chẳng hạn, các tổ chức như Forethought thực hiện những nghiên cứu có thể trở nên vô cùng giá trị nếu vài năm tới thế giới diễn biến theo một hướng nhất định. Nếu không, nghiên cứu đó có thể chẳng giúp ích được gì. Dù xác suất thành công có thể rất nhỏ, tác động tiềm tàng của nó lại lớn đến mức được xem là có "giá trị kỳ vọng" (expected value) cao.
Trên cục diện toàn xã hội, chúng ta rõ ràng cần đến sự kết hợp của cả hai hướng tiếp cận này.
Ngay cả sau khi đã đóng thuế, nhiều người trong chúng ta vẫn cảm thấy mình còn đủ khả năng và mong muốn được giúp đỡ người khác.
Chúng ta cũng cần nhìn nhận rằng, chính phủ không thể hoặc sẽ không giải quyết được hết mọi vấn đề. Ví dụ, thế giới không hề có một loại thuế tái phân phối toàn cầu, dù cho bất bình đẳng giữa các quốc gia còn lớn hơn nhiều so với bất bình đẳng trong lòng mỗi nước.
Hơn nữa, Thiện nguyện Hiệu quả không ra lệnh cho bạn phải làm gì. Cộng đồng này ở đây để giúp đỡ thêm, và khi bạn đọc đến đây, tức là chính bạn có thể giống chúng tôi, đã quan tâm và quyết định rằng bạn muốn cống hiến nhiều hơn.
Không. Nhưng khả năng thành công cao hơn thì tốt hơn, nếu giữ nguyên các yếu tố khác.
Một số người có sở thích mạnh mẽ đối với các phương pháp có bằng chứng thực nghiệm vững chắc và hoài nghi về những phương pháp không có. Điều này là do họ nghĩ rằng chúng ta có khả năng rất hạn chế trong việc dự đoán hành động nào sẽ hiệu quả và hành động nào sẽ không nếu không có thử nghiệm nghiêm ngặt.
Nhưng những người khác lại nghĩ rằng các cơ hội có tác động cao nhất sẽ liên quan đến các phương pháp thử nghiệm hoặc 'mang tính suy đoán' nhiều hơn, chẳng hạn như nghiên cứu khoa học hoặc vận động chính trị. Ví dụ, Viện Tương lai Nhân loại (Future of Humanity Institute) nghiên cứu những cách hiệu quả nhất để giảm thiểu các rủi ro thảm họa có thể ảnh hưởng rất tiêu cực đến toàn bộ nhân loại. Ngay cả khi chỉ có một cơ hội thành công nhỏ, tác động tiềm năng lớn đến mức nó có giá trị kỳ vọng cao.
Trong toàn xã hội, rõ ràng cần có sự kết hợp của cả hai.
Bạn không nên quyên góp đến mức đẩy bản thân vào hoàn cảnh khó khăn. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng so với mặt bằng chung của thế giới, hầu hết chúng ta đều giàu hơn mình tưởng. Bạn có thể tính thử xem mình giàu đến mức nào so với phần còn lại của thế giới tại đây.Ví dụ, nếu bạn sống ở Mỹ và có thu nhập 30.000 USD/năm sau thuế, thu nhập của bạn vẫn cao gấp 9 lần mức thu nhập trung vị toàn cầu. Kể cả khi bạn quyên góp 10%, bạn vẫn có thu nhập cao gấp 8 lần mức trung vị đó (con số này đã được điều chỉnh theo sức mua tương đương). Điều này cũng đúng với người dân ở các quốc gia phát triển khác.
Ngoài ra, có rất nhiều cách để giúp đỡ mọi người mà không cần đến tiền bạc, chẳng hạn như lựa chọn một con đường sự nghiệp có sức ảnh hưởng lớn hơn.
Tìm hiểu thêm:
Xem vị trí của bạn trên thang thu nhập toàn cầu
Cách tạo tác động bằng sự nghiệp của bạn
Nhiều người cho rằng ý tưởng cố gắng tối đa hóa những điều tốt đẹp mình làm là một điều hiển nhiên và không có gì phải bàn cãi. Tuy nhiên, hầu hết mọi người lại không chủ động lựa chọn cách làm hiệu quả nhất có thể.Họ hoặc là không dành nhiều tâm sức để giúp đỡ người khác, hoặc chỉ chọn làm những gì mình thấy hứng thú, chứ không thực sự nghiên cứu và so sánh các phương án trước khi quyết định.
Dù vậy, nếu bạn thấy “thiện nguyện phải hiệu quả” là điều hiển nhiên, thì tuyệt vời! Rất có thể bạn sẽ thích tham gia cùng cộng đồng chúng tôi.
Có rất nhiều dự án không thể kể hết!
Bạn có thể tham khảo một vài ví dụ về các hoạt động của Thiện nguyện hiệu quả tại đây:
- Các tổ chức từ thiện về sức khỏe toàn cầu hiệu quả được giới thiệu bởi GiveWell.
- Các tổ chức từ thiện vì động vật hiệu quả được giới thiệu bởi Animal Charity Evaluators.
- Nhiều tổ chức đa dạng trong các lĩnh vực khác nhau đã nhận tài trợ từ Open Philanthropy.
- Các dự án được hỗ trợ bởi Các Quỹ Thiện nguyện hiệu quả (Effective Altruism Funds) trong bốn hạng mục chính: sức khỏe và phát triển toàn cầu, phúc lợi động vật, tương lai dài hạn, và "cơ sở hạ tầng" (hỗ trợ các dự án EA tiếp cận nguồn nhân tài, vốn và tri thức).
Hãy xem trang tác động.
Cộng đồng Thiện nguyện Hiệu quả được xây dựng bởi một tập thể thân thiện, đầy nhiệt huyết, thú vị từ khắp nơi trên thế giới. Tham gia cộng đồng mang lại nhiều lợi thế hơn so với khi hoạt động đơn độc.
Hợp tác: Bạn sẽ có cơ hội hợp tác với nhiều người tài năng trong các dự án của mình.
Tạo ảnh hưởng: Những góp ý và phê bình xây dựng của bạn có thể ảnh hưởng đến cộng đồng, giúp mọi người cùng áp dụng những phương pháp mà bạn cho là hiệu quả hơn.
Cộng hưởng nguồn lực: Bạn có thể chung tay góp sức cùng mọi người để thực hiện những nghiên cứu chung, giúp tất cả chúng ta tìm ra cách tạo ra tác động lớn hơn.
Học hỏi không ngừng: Bạn sẽ học hỏi được rất nhiều qua việc trò chuyện và trao đổi với các thành viên khác.
Nguồn động lực: Thật tuyệt vời và là nguồn động lực to lớn khi có những người bạn, cộng sự cùng chung lý tưởng.
Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể giúp đỡ người khác một cách hiệu quả mà không cần tham gia cộng đồng. Nếu bạn tự mình tạo ra những đóng góp giá trị cho một vấn đề quan trọng, điều đó đã rất tuyệt vời rồi! Ngay cả khi không tham gia, bạn vẫn có thể tham khảo việc đưa ra một cam kết cá nhân (take a pledge) để giữ vững quyết tâm giúp đỡ mọi người của mình.
Khám phá thêm những gì bạn có thể làm tại trang Hành động.
Trước đây, cộng đồng đã từng mắc sai lầm khi bị đồng nhất một cách quá chặt chẽ với chiến lược “kiếm tiền để cho đi” (earning to give).Nhiều người trong cộng đồng vẫn cho rằng đây là một chiến lược phù hợp với một số người, đặc biệt là những ai có năng lực và phù hợp với công việc lương cao.
Tuy nhiên, quyên góp không phải là cách duy nhất để tạo ra tác động lớn. Nhiều người thậm chí có thể đóng góp tốt hơn bằng cách dùng chính sự nghiệp của mình để giúp đỡ người khác trực tiếp. Và cũng có nhiều người trong cộng đồng kết hợp cả hai.
Chúng tôi vẫn tin rằng việc quyên góp cho đúng tổ chức từ thiện là một trong những cách bạn có thể tạo ra sự thay đổi lớn lao. Đây cũng là một phương pháp có nền tảng bằng chứng tương đối vững chắc, vì đã có sẵn các nghiên cứu trước đó để kế thừa và phát triển.
Tìm hiểu thêm:
Làm thế nào để tạo tác động qua sự nghiệp của bạn
Làm thế nào để giúp người khác qua việc quyên góp hiệu quả
Bạn có nên "kiếm tiền để cho đi"?
Một số ví dụ về lập luận phản biện:
Lisa Herzog trên openDemocracy
Jennifer Rubenstein trên Boston Review
Sam Earle and Rupert Read trên the Ecologist
Những người theo Chủ nghĩa vị lợi thường rất ủng hộ Thiện nguyện hiệu quả. Tuy nhiên, nhiều người trong cộng đồng Thiện nguyện hiệu quả lại không phải là người theo Chủ nghĩa vị lợi; họ coi trọng những giá trị tự thân khác ngoài phúc lợi, chẳng hạn như quyền con người, sự tự do, bình đẳng, hay đức hạnh cá nhân. Trên thực tế, hầu hết chúng ta đều cân nhắc đến nhiều học thuyết đạo đức khác nhau khi hành động.
Yêu cầu đạo đức duy nhất của Thiện nguyện Hiệu quả là niềm tin rằng "giúp đỡ người khác là một việc quan trọng". Phong trào này không nhất thiết cho rằng làm mọi thứ có thể để giúp người khác là một nghĩa vụ bắt buộc, và cũng không cổ xúy việc vi phạm quyền của bất kỳ ai, ngay cả khi điều đó có thể mang lại kết quả tốt đẹp nhất.
Tìm hiểu thêm: Phân biệt Thiện nguyện Hiệu quả và Chủ nghĩa vị lợi (The difference between effective altruism and utilitarianism)
Ví dụ về lập luận phản biện này:
- Bài viết của Iason Gabriel trên Boston Review
- Bài viết của Catherine Tumber trên Boston Review
Một số người cho rằng Thiện nguyện hiệu quả quá chú trọng vào các giải pháp chắp vá (band-aid solutions) như can thiệp y tế trực tiếp, mà không thực sự giải quyết các nguyên nhân mang tính hệ thống sâu xa hơn của các vấn đề toàn cầu. Nhiều người tin rằng chủ nghĩa tư bản không được kiểm soát, bất bình đẳng giàu nghèo, văn hóa tiêu dùng hay bùng nổ dân số góp phần đáng kể vào sự đau khổ trên thế giới, và mọi nỗ lực cải thiện thế giới mà không giải quyết các nguyên nhân gốc rễ này đều là vô nghĩa hoặc sai lầm.
Đọc Đúng là Thiện nguyện hiệu quả quan tâm đến những phương pháp đã được "chứng thực" hiệu quả, chẳng hạn như nhân rộng các biện pháp can thiệp y tế đã qua kiểm nghiệm khắt khe. Đây là một tiêu chuẩn so sánh tốt để chúng ta đánh giá các cách tiếp cận khác mang tính suy đoán hơn. Tuy nhiên, khi kỹ năng đánh giá của cộng đồng ngày càng tốt hơn, nhiều người đang dần chuyển hướng sang các phương pháp liên quan đến thay đổi mang tính hệ thống.
Điều quan trọng cần nhớ là các quan điểm vẫn còn chia rẽ sâu sắc về việc liệu các hệ thống như toàn cầu hóa thương mại hay kinh tế thị trường là lợi bất cập hại hay ngược lại. Cũng không rõ liệu chúng ta có thể thay đổi các hệ thống này một cách triệt để mà không gây ra những hậu quả không mong muốn cực kỳ tồi tệ hay không.
Sự khác biệt về quan điểm này cũng được phản ánh ngay trong chính cộng đồng. Tinh thần của Thiện nguyện Hiệu quả là luôn cởi mở — chúng ta nên tránh việc trở nên giáo điều hoặc quá gắn chặt vào một hệ tư tưởng cụ thể nào. Mọi tuyên bố về cách tạo ra sự thay đổi đều cần được đánh giá dựa trên bằng chứng sẵn có. Nếu có một phương pháp nào đó có khả năng tạo ra một sự thay đổi tích cực ròng to lớn, chúng ta nên theo đuổi nó.
Đúng là nếu tất cả mọi người đều làm chính xác một việc và không bao giờ cập nhật quan điểm trước hoàn cảnh mới, thì điều đó sẽ gây ra vấn đề. Tuy nhiên, Thiện nguyện Hiệu quả đưa ra các khuyến nghị dựa trên những cơ hội tốt nhất hiện có, sau khi đã tính đến cả những việc mà người khác đang làm.
Khi ngày càng có nhiều người nắm bắt các cơ hội mà chúng tôi khuyến nghị, những lĩnh vực đó sẽ không còn bị xem nhẹ nữa, và giá trị của việc đầu tư thêm nguồn lực vào đó sẽ giảm dần. Khi đó, chúng tôi sẽ thay đổi khuyến nghị của mình để hướng đến các cơ hội khác. Kịch bản này hiện vẫn còn rất xa.
Tìm hiểu thêm: Giá trị của sự phối hợp - The value of co-ordination
Một số ví dụ về lập luận phản biện này: Gary Steuer Washington Post
Không. Nhưng khả năng thành công cao hơn thì tốt hơn, nếu giữ nguyên các yếu tố khác.
Một số người có sở thích mạnh mẽ đối với các phương pháp có bằng chứng thực nghiệm vững chắc và hoài nghi về những phương pháp không có. Điều này là do họ nghĩ rằng chúng ta có khả năng rất hạn chế trong việc dự đoán hành động nào sẽ hiệu quả và hành động nào sẽ không nếu không có thử nghiệm nghiêm ngặt.
Nhưng những người khác lại nghĩ rằng các cơ hội có tác động cao nhất sẽ liên quan đến các phương pháp thử nghiệm hoặc 'mang tính suy đoán' nhiều hơn, chẳng hạn như nghiên cứu khoa học hoặc vận động chính trị. Ví dụ, Viện Tương lai Nhân loại (Future of Humanity Institute) nghiên cứu những cách hiệu quả nhất để giảm thiểu các rủi ro thảm họa có thể ảnh hưởng rất tiêu cực đến toàn bộ nhân loại. Ngay cả khi chỉ có một cơ hội thành công nhỏ, tác động tiềm năng lớn đến mức nó có giá trị kỳ vọng cao.
Trong toàn xã hội, rõ ràng cần có sự kết hợp của cả hai.
Bản chất của Thiện nguyện hiệu quả là xuất phát từ mong muốn làm điều tốt, nhưng dùng lý trí và bằng chứng để định hướng hành động, nhằm đạt được hiệu quả cao nhất. Đúng là quá trình này đôi khi bao gồm việc tính toán mức độ hiệu quả của các hành động. Cũng đúng là chúng ta không phải lúc nào cũng quen biết những người mình đang giúp đỡ.
Hầu hết mọi người tìm đến Thiện nguyện hiệu quả vì họ có lòng trắc ẩn sâu sắc với mọi người, và tin rằng chúng ta nên giúp đỡ người khác bất kể có quen biết họ hay không. Và để giúp đỡ một cách hiệu quả nhất, việc tính toán đôi khi lại rất quan trọng.
Tìm hiểu thêm:
- Thiện nguyện hiệu quả: Lý tính chứ không vô cảm - Why effective altruism is calculating, but not cold
- Lòng trắc ẩn: Nguồn cảm hứng giúp đỡ những người xa lạ - How compassion can inspire us to help those we’ve never met
Một số ví dụ về lập luận phản biện này:
- Ken Berger & Robert Penna trên Stanford Social Innovation Review
- Emma Goldberg trên the New York Times
Một người nên cống hiến đến mức nào để cải thiện thế giới là một câu hỏi khó và rất riêng tư. Tuy nhiên, nhiều người quan tâm đến Thiện nguyện hiệu quả thường quyên góp từ 10% thu nhập trở lên, và/hoặc chuyển hướng sự nghiệp (shift your career path) để tạo ra tác động xã hội lớn hơn đáng kể.
Với một số người, điều đó nghe có vẻ là một sự hy sinh lớn lao. Nhưng với nhiều người khác, việc dành cả đời để cải thiện thế giới lại mang đến cho họ một mục tiêu rõ ràng và một lẽ sống mạnh mẽ. Thiện nguyện hiệu quả cũng mang đến một cộng đồng toàn cầu thân thiện để cùng nhau hợp tác. Việc nỗ lực giúp đỡ người khác nhiều nhất có thể đôi khi lại có mục đích, viên mãn và thậm chí vui vẻ hơn bất kỳ lựa chọn nào khác.
Bản thân sự hy sinh không có gì đáng mong muốn cả. Bạn chắc chắn không cần phải từ bỏ những điều làm mình hạnh phúc hay bỏ bê các mối quan hệ cá nhân. Mục đích ở đây là để giúp đỡ người khác, chứ không phải để tự dằn vặt bản thân.
Tìm hiểu thêm: Tầm quan trọng của việc cho đi trong hoan hỉ - The importance of giving cheerfully
Một số ví dụ về lập luận phản biện này: Tom Farsides trên The Psychologist
Nhiều người đồng tình rằng chúng ta nên nỗ lực tạo ra sự thay đổi, nhưng lại cho rằng ta nên dành tiền bạc và thời gian cho cộng đồng ngay tại địa phương mình.
Tất nhiên, việc giúp đỡ những người xung quanh, hay thậm chí là chính bản thân mình, không có gì là sai cả. Tuy nhiên, cơ hội để giúp đỡ những người ở nơi xa thường lớn hơn rất nhiều so với cơ hội giúp đỡ những người ở gần, đặc biệt là khi bạn đang sống ở một quốc gia phát triển.
Ví dụ, để huấn luyện một chú chó dẫn đường cho người khiếm thị ở Mỹ, chi phí vào khoảng 40.000 USD. Trong khi đó, chi phí để chữa khỏi bệnh đau mắt hột (một nguyên nhân gây mù lòa) ở một quốc gia đang phát triển chỉ từ 25 đến 50 USD. Điều này có nghĩa là, cũng với 40.000 USD đó, chúng ta có thể chữa khỏi bệnh mù lòa cho khoảng 400 đến 2000 người.
Tìm hiểu thêm: Vì sao những người ở nơi xa vẫn xứng đáng nhận được sự giúp đỡ - Why people far away still deserve our help
Một số ví dụ về lập luận phản biện này: David Brooks trên the New York Times
Đúng là có rất nhiều hoạt động từ thiện không hiệu quả, và có vô số ví dụ cho thấy các chương trình viện trợ và phát triển không mang lại tác động thực sự. Nhưng điều đó không có nghĩa là không tồn tại những tổ chức từ thiện đạt được các kết quả phi thường.
Thực tế, đó chính là lý do vì sao việc tìm ra những tổ chức tốt nhất, và dùng sự phán đoán sắc bén nhất của mình để xác định lĩnh vực nào đáng để chúng ta đầu tư thời gian và tiền bạc, lại quan trọng đến thế.
Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều cơ hội khác để tạo ra tác động lớn, bao gồm cả khởi nghiệp kinh doanh, hoạt động chính sách, chính trị, vận động và nghiên cứu.
Tìm hiểu thêm:
Viện trợ đúng mục" tiêu: Hiệu quả không cần bàn cãi - The lack of controversy over well-targeted aid
Những lầm tưởng về hoạt động viện trợ - Myths about aid
Một số ví dụ về lập luận phản biện này: Angus Deaton trên Boston Review
Có một lập luận hợp lý rằng nếu các cá nhân ngừng quyên góp cho những tổ chức từ thiện hiệu quả nhất, thì các tổ chức từ thiện lớn hơn sẽ vào cuộc để lấp đầy khoảng trống đó. Nếu vậy, rốt cuộc, tác động của các khoản quyên góp cá nhân chỉ là giúp các tổ chức lớn "rảnh tay" hơn về mặt tài chính.
Đây là một câu hỏi khó trả lời. Một mặt, có khả năng nếu không có các nhà hảo tâm cá nhân, những nhà hảo tâm lớn hơn sẽ gánh vác một phần trách nhiệm. Mặt khác, nếu các tổ chức từ thiện lớn và hiệu quả được "giải phóng" khỏi các gánh nặng tài chính đó, họ có thể dùng nguồn lực để tài trợ cho những biện pháp can thiệp hiệu quả khác, kể cả những lĩnh vực quan trọng nhưng ít được các cá nhân ủng hộ.
Tuy nhiên, có những tổ chức từ thiện rất hiệu quả và hoàn toàn có khả năng tiếp nhận cũng như sử dụng hiệu quả nhiều ngân sách hơn nữa. Ví dụ, vào năm 2018, tổ chức GiveDirectly đã trao hơn 30 triệu USD cho những người nghèo nhất thế giới, và họ có thể trao nhiều hơn thế nữa nếu nhận được thêm tài trợ. Việc quyên góp cho các tổ chức còn thiếu hụt ngân sách lớn ít có khả năng làm lấn át các nguồn tài trợ khác.
Thế giới sẽ cần hàng trăm tỷ đô la để tài trợ cho các biện pháp can thiệp hiệu quả trong 15 năm tới. Khoảng trống này không thể được lấp đầy hoàn toàn chỉ bởi các quỹ lớn. Chẳng hạn, quỹ tài trợ của Good Ventures và Quỹ Gates lần lượt chỉ vào khoảng 8 tỷ - $8bn và 41 tỷ - $41bn USD.
Như đã đề cập, nếu bạn hoài nghi về việc quyên góp từ thiện, vẫn còn nhiều cách khác để bạn áp dụng các nguyên tắc của Thiện nguyện hiệu quả nhằm tạo ra sự thay đổi, chẳng hạn như lựa chọn một lĩnh vực sự nghiệp có tác động lớn.
Một số ví dụ về lập luận phản biện này: Iason Gabriel
Nguy cơ chúng ta không thực sự thấu hiểu và giải quyết đúng nhu cầu của những người mình đang giúp đỡ là có thật, và chúng ta phải luôn cảnh giác với rủi ro này. Nếu không lắng nghe và thấu hiểu người thụ hưởng, chúng ta sẽ kém hiệu quả đi, điều này hoàn toàn trái ngược với mục tiêu của chúng ta.
Một số người ủng hộ tổ chức GiveDirectly vì họ trao tiền mặt trực tiếp cho người nghèo, để người dân hoàn toàn tự quyết định cách sử dụng số tiền đó. Cách làm này có thể trao quyền cho người dân tốt hơn là việc áp đặt các dịch vụ mà có thể cộng đồng địa phương không thực sự mong muốn.
Các tổ chức khác mà chúng tôi hỗ trợ thì cung cấp các dịch vụ y tế cơ bản, như tiêm chủng hay bổ sung vi chất. Đây là những điều tốt đẹp một cách rõ ràng đến mức gần như chắc chắn người thụ hưởng sẽ trân trọng chúng. Sức khỏe tốt hơn có thể tiếp thêm sức mạnh để người dân tự cải thiện hoàn cảnh của mình theo những cách mà chúng ta, với tư cách là người ngoài cuộc, không thể làm thay được.
Trong những trường hợp khác, chúng tôi có thể tiến hành các đánh giá tác động chi tiết để xem người thụ hưởng thực sự cảm thấy thế nào về dịch vụ mà chúng tôi cung cấp. Tất nhiên, các cuộc khảo sát này không phải lúc nào cũng đáng tin cậy, nhưng đó thường là điều tốt nhất chúng ta có thể làm.
Với những đối tượng không thể nói lên tiếng nói của mình như động vật hoặc các thế hệ tương lai, vấn đề này còn phức tạp hơn nữa. Khi đó, mọi người phải cố gắng hết sức để dự đoán xem họ/chúng sẽ muốn gì nếu có thể giao tiếp với chúng ta. Những trường hợp hiển nhiên có thể kể đến như: lợn không muốn bị nhốt cả đời trong 'chuồng ép heo nái' chật hẹp, hoặc các thế hệ tương lai không muốn kế thừa một hành tinh mà con người không còn có thể dễ dàng sinh sống.
Tìm hiểu thêm:
Làm sao để không trở thành "vị cứu tinh da trắng"? (Bài học về phức cảm cứu thế) - How not to be a “white in shining armour”
Một số ví dụ về lập luận phản biện này:
Angus Deaton trên Boston Review
Jennifer Rubenstein trên Boston Review
Cecelia Lynch trên CIHA
Một số hành động chúng tôi khuyến nghị là những hành động đã được kiểm nghiệm và chứng tỏ có tác động lớn. Nhưng cũng có nhiều hành động có vẻ đầy hứa hẹn mà không khả thi để đánh giá bằng các phương pháp thực nghiệm như thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên. Tuy nhiên, một khi đã có bằng chứng chất lượng cao, chúng tôi luôn xem xét chúng một cách rất nghiêm túc.
Nhiều tổ chức được truyền cảm hứng từ Thiện nguyện hiệu quả cũng đang thực hiện các dự án "mang tính suy đoán" hơn, những dự án mà tác động của chúng rất khó để định lượng. Ví dụ, Open Philanthropy Project hoạt động trong các lĩnh vực như cải cách nhập cư, cải cách tư pháp hình sự, kinh tế vĩ mô và phát triển quốc tế.
Tìm hiểu thêm:
Vì sao việc so sánh các tổ chức từ thiện lại phức tạp - Why comparing charities is complex
Một số ví dụ về lập luận phản biện này:
Emily Clough trên the Boston Review
Pascal-Emmanuel Gobry Gobry trên The Week
Cộng đồng thiện nguyện hiệu quả hưởng lợi nhiều điều từ việc đa dạng hơn. Ban đầu, cộng đồng này chủ yếu hình thành từ những người ở các quốc gia phát triển và các trường đại học hàng đầu. Tuy nhiên, khi ngày càng phát triển, cộng đồng đang thu hút thêm nhiều thành viên từ các hoàn cảnh khác nhau. Chúng tôi rất vui mừng khi thấy các hội nghị EA được tổ chức tại nhiều thành phố trên khắp thế giới, từ Singapore cho đến Abuja, Nigeria.
Xét về mặt quan điểm và lối sống, chúng tôi lại rất đa dạng. Có người ăn chay, có người không. Nhìn chung, cộng đồng mang tính phi tôn giáo, nhưng vẫn có những thành viên theo các tôn giáo khác nhau. Các quan điểm chính trị cũng rất phong phú.
Dù nhiều người có những quan điểm và giá trị vững chắc, chúng tôi luôn đề cao việc xây dựng một cộng đồng biết tôn trọng sự khác biệt và sẵn sàng lắng nghe những lời phê bình. Điều gắn kết tất cả chúng tôi là niềm đam mê chung: giúp đỡ người khác nhiều nhất có thể.
Tìm hiểu thêm:
Quan điểm của Trung tâm Thiện nguyện hiệu quả (CEA) về sự đa dạng và hòa nhập - Centre for effective altruism’s stance on diversity and inclusion