Có một xu hướng phổ biến giữa những người theo thiện nguyện hiệu quả/ chủ nghĩa vị tha hiệu quả, là xem việc bảo vệ động vật có giá trị rất ít trong việc cải thiện tương lai dài hạn. Tương tự, những người bảo vệ động vật thường cho rằng chủ nghĩa dài hạn không liên quan nhiều đến công việc của họ. Tuy nhiên, điều này có vẻ sai lầm: quan tâm đầy đủ đến các sinh vật có ý thức không phải là con người là yếu tố quan trọng quyết định tương lai dài hạn sẽ diễn ra như thế nào.

Trong bài viết này, tôi sẽ thảo luận về việc bảo vệ động vật, hay nói chung hơn là mở rộng vòng tròn đạo đức, có nên là ưu tiên của những người theo chủ nghĩa dài hạn hay không, và phác thảo ý nghĩa của quan điểm dài hạn đối với việc bảo vệ động vật. Điểm khởi đầu của tôi là quan điểm đạo đức từ chối phân biệt loài và coi bình đẳng trọng lượng lợi ích và hạnh phúc của các cá thể trong tương lai.

Bảo vệ động vật là một lĩnh vực dài hạn đáng ưu tiên và rất khả thi

Sinh vật không phải con người có số lượng lớn hơn con người rất nhiều, nhưng con người nắm giữ tất cả quyền lực chính trị. Do đó, kết quả tốt chỉ có thể đạt được nếu những người nắm quyền lực quan tâm đủ đến tất cả các sinh vật có ý thức.

Điều này đúng bất kể chúng ta định nghĩa “kết quả tốt” hay “cải thiện tương lai dài hạn” là gì. Ưu tiên chính của tôi là ngăn chặn thảm họa đạo đức trong tương lai, và với nhiều quan điểm đạo đức khác nhau, phong trào bảo vệ động vật lành mạnh đều quan trọng như nhau.^[1] Làm thế nào có thể hy vọng vào một tương lai dài hạn tốt đẹp (cho tất cả các sinh vật có ý thức) khi con người vẫn cho rằng việc bỏ qua lợi ích của động vật (thường vì những lý do phù phiếm như hương vị thịt) là điều đúng đắn?

Nói chung, giá trị của những người (có quyền lực) có thể được coi là yếu tố quyết định cơ bản nhất đối với tương lai, vì vậy cải thiện những giá trị đó là một đòn bẩy tốt để định hình tương lai dài hạn.^[2] Có thể có nhiều phản đối với quan điểm này, nhưng tôi nghĩ không có phản đối nào mang tính quyết định:

• Nếu con người trong tương lai có thể coi trọng phản tư đạo đức, thì họ có thể tự động quan tâm đến tất cả các sinh vật có ý thức ở mức độ thích hợp. Tuy nhiên, tôi nghĩ chúng ta không thể tin tưởng vào viễn cảnh lạc quan này về một tương lai được định hình bởi suy nghĩ đạo đức cẩn thận như vậy thay cho áp lực kinh tế hoặc lợi ích vị kỷ.
• Động vật phi con người (đặc biệt là động vật hoang dã và động vật không xương sống) hiện là loài đông đảo nhất, nhưng điều đó có thể thay đổi trong tương lai. Tuy nhiên, dường như không có khả năng con người sẽ là loài đông đảo nhất. Một khả năng khác (mang tính chất suy đoán) là các hình thức tri giác mới, chẳng hạn như sinh vật nhân tạo, sẽ xuất hiện với số lượng lớn. Tuy nhiên, đó không nhất thiết là lý lẽ phản đối việc bảo vệ động vật, miễn là chúng ta có thể đảm bảo rằng sự cân nhắc đạo đức cuối cùng sẽ chuyển sang tất cả các sinh vật có tri giác.³
• Có thể chúng ta chỉ cần một mức độ xem xét đạo đức tương đối thấp để đạt được kết quả tốt (và đặc biệt là ngăn chặn rủi ro về đau khổ khổng lồ), nhờ khả năng thỏa hiệp và sự linh hoạt lớn hơn mà công nghệ tương lai mạnh mẽ mang lại. (Xem ví dụ: tại đây). Điều này có vẻ khả thi nhưng chưa rõ ràng, và chúng ta vẫn cần nỗ lực để đảm bảo ngay cả một mức độ quan tâm đạo đức thấp, cũng như các quy trình phù hợp để thực hiện thỏa hiệp.

Tất nhiên, tổng quan ngắn gọn này không cho thấy rằng mở rộng giới hạn đạo đức là cách hiệu quả nhất để cải thiện tương lai dài hạn. Điều đó còn phụ thuộc vào khả năng giải quyết những thay đổi xã hội, tính khả thi của ảnh hưởng dài hạn, khả năng khóa cứng các giá trị (thay vì tiếp tục biến thiên giá trị), hiệu quả của các can thiệp khác, và tính nhạy cảm với thời gian^[3] của việc mở rộng giới hạn đạo đức. Việc thảo luận chi tiết về các yếu tố này vượt ra ngoài phạm vi của bài viết này (xem ví dụ tại đây và tại đây) – mục đích của tôi chỉ là lập luận rằng mở rộng giới hạn đạo đức là một lĩnh vực ưu tiên khả thi trong dài hạn.

Ý nghĩa của chủ nghĩa dài hạn đối với việc bảo vệ động vật

Hầu hết các nỗ lực bảo vệ động vật tập trung vào việc giúp đỡ động vật ở đây và bây giờ. Nếu chúng ta xem xét nghiêm túc quan điểm dài hạn, chúng ta có thể sẽ đi đến các ưu tiên và lĩnh vực tập trung khác nhau: sẽ là một sự trùng hợp đáng chú ý nếu công việc tập trung vào ngắn hạn cũng là lý tưởng từ quan điểm khác này.^[4]

Tôi sẽ lập luận rằng sự tập trung vào dài hạn khác biệt ở hai điểm chính.

Thứ nhất, quan điểm dài hạn đòi hỏi sự tập trung mạnh mẽ hơn vào việc đạt được thay đổi xã hội dài hạn, và (tương đối) ít nhấn mạnh hơn vào việc giảm nhẹ ngay lập tức sự đau khổ của động vật. Đây là một cuộc chạy marathon, không phải là một cuộc chạy nước rút. Cụ thể, đó là việc đạt được thay đổi bền vững, đảm bảo sự quan tâm đạo đức lâu dài đối với các sinh vật có ý thức không phải con người.

Điều này đòi hỏi sự tập trung vào sức khỏe và sự ổn định lâu dài của phong trào bảo vệ động vật. Điều quan trọng là phải tránh bất kỳ hành động nào có thể làm suy yếu khả năng đạt được các mục tiêu dài hạn của chúng ta (với tư cách là cá nhân, tổ chức và phong trào). Tối đa hóa khả năng cuối cùng đạt được sự quan tâm đầy đủ cho tất cả các sinh vật có ý thức có thể quan trọng hơn nhiều so với việc đẩy nhanh quá trình này.

Đặc biệt, một cách gây nguy hiểm cho ảnh hưởng dài hạn của chúng ta là gây ra phản ứng dữ dội (và vĩnh viễn), vì vậy chúng ta nên thực hiện các bước hợp lý để ngăn chặn phong trào trở nên quá gây tranh cãi. Điều này có thể xảy ra vì việc bảo vệ động vật ngày càng trở nên gây chia rẽ, hoặc vì phong trào này liên quan đến các quan điểm chính trị gây tranh cãi khác. (Sự phân cực và khác biệt giá trị quá mức cũng là một yếu tố rủi ro cho nguy cơ đau khổ quy mô vũ trụ.)

Thứ hai, điều quan trọng là phong trào phải thận trọng và cởi mở. Điều này là do sự không chắc chắn về vấn đề nào sẽ trở thành vấn đề quan trọng nhất trong dài hạn.^[5] Đặc biệt, chúng ta phải đảm bảo rằng phong trào cuối cùng sẽ bao gồm tất cả các sinh vật có ý thức – bao gồm động vật không xương sống, động vật hoang dã và có khả năng là trí tuệ nhân tạo. Đây là lý do để tập trung vào chống phân biệt loài hơn là chủ nghĩa thuần chay. Cuối cùng, chúng ta cũng nên lưu ý đến cách mà những thành kiến có thể làm sai lệch suy nghĩ của chúng ta (xem ví dụ tại đây) và nên xem xét nhiều chiến lược khả thi, bao gồm cả những chiến lược không chính thống như ý tưởng từ thiện kiên nhẫn (patient philanthropy).

Các yếu tố khác trở nên ít quan trọng hơn từ quan điểm dài hạn. Việc giảm thiểu ngay lập tức tác hại, chẳng hạn như thực hiện cải cách phúc lợi động vật vào năm 2025 thay vì 2030, là ít cấp thiết hơn từ quan điểm này – trừ khi các cải cách đó có tác động lâu dài. (Tất nhiên, giảm bớt đau khổ trước mắt của động vật ở đây và bây giờ vẫn rất có giá trị; chúng ta nên cân nhắc cả việc giảm đau khổ trong ngắn hạn và dài hạn.)

Theo đó, số lượng động vật cụ thể hiện đang được sử dụng trong các ngành công nghiệp khác nhau (hoặc sống trong tự nhiên) trở nên ít ý nghĩa hơn, vì những con số đó chắc chắn sẽ thay đổi trong dài hạn. Việc ước tính tầm ảnh hưởng về mặt số lượng cũng khó khăn hơn nhiều, nếu không muốn nói là không thể, do khó dự đoán số lượng động vật trong tương lai. Tuy nhiên, tốt hơn là nên biết những con số này để đưa ra quyết định hiệu quả hơn trong ngắn hạn và làm cơ sở cho việc ước tính các nguồn đau khổ trong tương lai.

Tác phẩm này được cấp phép theo Giấy phép Creative Commons Attribution 4.0 International.

1. ^{^}Mở rộng vòng tròn đạo đức cũng rất quan trọng nếu người ta được thúc đẩy bởi mong muốn tạo ra một tương lai utopia, vì những kết quả tốt đẹp đó sẽ có nhiều khả năng xảy ra hơn nếu thái độ đối với động vật thay đổi. (Xem phần phản đối có thể có dưới đây.)
2. ^{^}Các yếu tố khác, chẳng hạn như các công cụ công nghệ sẵn có, cũng quan trọng nhưng (theo quan điểm này) chỉ là thứ yếu vì giá trị quyết định cách chúng ta sử dụng công nghệ.
3. ^{^} Không rõ liệu mối quan tâm đạo đức đối với động vật có chuyển sang mối quan tâm đối với sinh vật nhân tạo hay không, và người ta có thể lập luận rằng có thể hiệu quả hơn (với giả định rằng sinh vật nhân tạo cuối cùng sẽ chiếm số lượng lớn nhất) nếu trực tiếp ủng hộ quyền cho sinh vật nhân tạo. Cách tiếp cận tốt nhất có thể là kết hợp cả hai bằng cách ủng hộ mối quan tâm đạo đức đối với tất cả các sinh vật có tri giác (và cập nhật dựa trên bằng chứng về khả năng tri giác nhân tạo).

^{^} Tính nhạy cảm với thời gian là liệu chúng ta có thể ủy thác hoặc “đẩy trách nhiệm” cho những thế hệ kế thừa hay không. Nghĩa là, không rõ liệu việc mở rộng vòng tròn đạo đức ngay bây giờ có cấp bách hay không, thay vì thu thập thêm thông tin và giữ quyền lựa chọn để làm điều đó sau này. Điều này phụ thuộc vào việc chúng ta có dự đoán sự khoá cứng (lock-in) giá trị quyết định số phận Trái Đất hay các sự kiện quan trọng khác sẽ sớm xảy ra hay không. (Các câu hỏi tương tự cũng đã được thảo luận cho các can thiệp khác.)

^{^}Tuy nhiên, sẽ không quá ngạc nhiên nếu có một mức độ nhất quán nào đó về một loại hành động rộng rãi cho tương lai gần và dài hạn. Ví dụ, tăng cường quan tâm đến những sinh vật bị thiếu quan tâm là một phương pháp suy nghiệm vững chắc để cải thiện thế giới, bất kể khung thời gian. Ngoài ra, nếu kiến thức và nguồn lực hiện tại của phong trào chưa được tối ưu hóa để đạt được tầm ảnh hưởng tối đa trong ngắn hạn, thì vẫn còn nhiều dư địa để cải thiện tầm ảnh hưởng trong cả ngắn hạn và dài hạn (ví dụ: tăng hiệu quả nói chung).

^{^}Điều đáng chú ý là chăn nuôi động vật dưới hình thức hiện tại có thể sẽ trở nên lỗi thời trong dài hạn, ví dụ như do sự phát triển của công nghệ thịt nuôi cấy – mặc dù điều này còn chưa rõ ràng.