Chúng tôi đã dành phần lớn thời gian trong hơn 10 năm qua để tìm câu trả lời cho một câu hỏi đơn giản: đâu là những vấn đề lớn nhất mà ít được quan tâm nhất trên thế giới?
Chúng tôi mong muốn công việc của mình có tác động tích cực, vì vậy chúng tôi bắt đầu tìm kiếm lĩnh vực giúp cho nỗ lực của chúng tôi sẽ phát huy hiệu quả nhất.
Phân tích của chúng tôi cho thấy, việc lựa chọn vấn đề phù hợp có thể tăng tầm ảnh hưởng của bạn lên hơn 100 lần, khiến nó trở thành động lực quan trọng nhất cho tầm ảnh hưởng của bạn.
Ở đây, chúng tôi tóm tắt những gì chúng tôi đã học được. Hãy đọc tiếp để biết tại sao chấm dứt bệnh tiêu chảy có thể cứu sống nhiều người như hòa bình thế giới, tại sao trí tuệ nhân tạo có thể là một vấn đề còn quan trọng hơn, và bạn nên làm gì trong sự nghiệp của mình để thực hiện những thay đổi cấp bách nhất.
Tóm lại, những vấn đề cấp bách nhất là những vấn đề mà con người có thể tạo ra tác động lớn nhất bằng cách giải quyết chúng.
Như chúng tôi đã giải thích trong bài viết trước, điều này có nghĩa là những vấn đề không chỉ lớn mà còn thiếu quan tâm và có thể giải quyết. Càng thiếu quan tâm và có thể giải quyết, nỗ lực thêm sẽ càng mang lại hiệu quả. Và điều này có nghĩa là chúng không phải là những vấn đề đầu tiên xuất hiện trong đầu bạn.
Nếu bạn chỉ muốn xem câu trả lời của chúng tôi, hãy truy cập danh sách các vấn đề cấp bách nhất thế giới.
Thời gian đọc: 25 phút.
Hầu hết người muốn làm điều tốt đều tập trung vào các vấn đề ở quê hương của họ. Ở các nước giàu, điều này thường có nghĩa là các vấn đề như vô gia cư, giáo dục ở các khu đô thị nghèo và thất nghiệp. Nhưng liệu đây có phải là những vấn đề cấp bách nhất?
Tại Mỹ, chỉ có 5% số tiền quyên góp từ thiện được chi cho các mục đích nhân đạo quốc tế.¹ Những sự nghiệp phổ biến nhất đối với các sinh viên tốt nghiệp tài năng muốn làm nhất là giảng dạy và y tế, hai lĩnh vực này thu hút khoảng 40% sinh viên tốt nghiệp và chủ yếu liên quan đến việc giúp đỡ người dân ở Mỹ.²
Có một số lý do chính đáng để chúng ta tập trung vào việc giúp đỡ đất nước của mình. Bạn biết nhiều hơn về các vấn đề và bạn có thể cảm thấy mình có những nghĩa vụ đặc biệt với nó. Tuy nhiên, vào năm 2009, chúng tôi đã đối diện một loạt sự thật sau đây. Chúng đã khiến chúng tôi nghĩ rằng những vấn đề cấp bách nhất không phải là ở địa phương, mà liên quan đến đói nghèo ở các quốc gia nghèo nhất thế giới, đặc biệt là các nỗ lực trong lĩnh vực y tế, chẳng hạn như chống lại bệnh sốt rét và giun ký sinh. (Và như chúng tôi sẽ đề cập sau, hiện tại chúng tôi cho rằng có những vấn đề còn cấp bách hơn nghèo đói toàn cầu - đặc biệt là những rủi ro thảm họa có thể ảnh hưởng đến toàn thế giới và tương lai.)
Tại sao chúng tôi nói những vấn đề cấp bách nhất không phải là vấn đề địa phương? Chà, đây là một biểu đồ khá đáng kinh ngạc mà chúng tôi đã tìm thấy trong nghiên cứu của mình.
Nguồn: PovcalNet và Milanović³
Đó là sự phân phối thu nhập thế giới mà chúng ta đã thấy trong bài viết trước.
Ngay cả một người sống ở mức ngưỡng nghèo của Mỹ là $14.580 mỗi năm (tính đến năm 2023) cũng giàu hơn khoảng 85% dân số thế giới, và giàu gấp khoảng 20 lần so với 700 triệu người nghèo nhất thế giới, những người chủ yếu sống ở Trung Mỹ, Châu Phi và Nam Á với thu nhập dưới $800 mỗi năm. Các con số này đã được điều chỉnh để tính đến thực tế là tiền có giá trị cao hơn ở các nước nghèo (sức mua tương đương).4
Như chúng ta đã thấy trước đó, khi một người càng nghèo, thì số tiền tăng thêm càng tạo ra tác động lớn hơn đến phúc lợi của họ. Dựa trên nghiên cứu này, thì người nghèo ở châu Phi nghèo hơn chúng ta 20 lần, chúng ta có thể kỳ vọng các nguồn lực sẽ có tác động gấp khoảng 20 lần trong việc giúp đỡ họ.
Cũng chỉ có khoảng 40 triệu người sống trong nghèo đói tương đối ở Mỹ, con số này chỉ bằng khoảng 6% so với 700 triệu người nghèo đói cùng cực trên toàn cầu. Hơn nữa, có nhiều nguồn lực hơn rất nhiều được dành để giúp đỡ nhóm người ít hơn này. Tổng viện trợ phát triển ở nước ngoài từ các quốc gia phát triển trên thế giới chỉ khoảng 200 tỷ đô la mỗi năm, so với 1,7 nghìn tỷ đô la chi cho phúc lợi xã hội chỉ riêng ở Mỹ.6
Cuối cùng, như chúng ta đã thấy trước đó, một phần đáng kể các can thiệp xã hội ở Mỹ có thể không hiệu quả. Điều này là do các vấn đề mà người nghèo ở các nước giàu phải đối mặt là phức tạp và khó giải quyết. Hơn nữa, ngay cả các can thiệp có bằng chứng khoa học vững chắc nhất cũng tốn kém và có tác động khiêm tốn.
So sánh tương tự cũng áp dụng cho các nước giàu khác như Anh, Úc, Canada và Liên minh Châu Âu. (Tuy nhiên, nếu bạn sống ở một quốc gia có thu nhập thấp, thì tốt nhất là bạn nên tập trung vào các vấn đề ở đó.)
Tất cả những điều này không phải để phủ nhận rằng người nghèo ở các quốc gia giàu có có một cuộc sống rất khó khăn, thậm chí có thể tồi tệ hơn ở một số khía cạnh so với những người ở các nước đang phát triển. Mà vấn đề là số lượng của họ ít hơn nhiều, và họ khó được giúp đỡ hơn.
Vậy nếu bạn không tập trung vào các vấn đề ở quốc gia của mình, bạn nên tập trung vào điều gì?
Jay-Z có thể có 99 vấn đề cần giải quyết, vậy vấn đề nào là cấp bách nhất?
Trước đó, chúng tôi đã kể câu chuyện về Bác sĩ Nalin, người đã giúp phát triển liệu pháp bù nước bằng đường uống để điều trị bệnh tiêu chảy.
Sẽ thế nào nếu chúng tôi nói với bạn rằng, trong nửa sau của thế kỷ 20, những nỗ lực của Bác sĩ Nalin và những người khác đã cứu được nhiều mạng người ngang với việc đạt được hòa bình thế giới trong cùng thời kỳ?
Số ca tử vong mỗi năm do tiêu chảy đã giảm 3 triệu trong năm thập kỷ qua nhờ những tiến bộ như liệu pháp bù nước bằng đường uống.
Trong khi đó, tất cả các cuộc chiến tranh và nạn đói do chính trị gây ra đã cướp đi khoảng 2 triệu sinh mạng mỗi năm trong nửa sau của thế kỷ 20.⁷
Và chúng ta đã có những chiến thắng tương tự trước các bệnh truyền nhiễm khác.
Cuộc chiến chống lại bệnh tật trên toàn cầu là một trong những thành tựu vĩ đại nhất của nhân loại, nhưng đó cũng là một cuộc chiến không ngừng nghỉ mà bạn có thể đóng góp bằng sự nghiệp của mình.
Một phần lớn những thành tựu này là nhờ vào viện trợ nhân đạo, chẳng hạn như chiến dịch xóa sổ bệnh đậu mùa.7 Trên thực tế, mặc dù nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng phần lớn viện trợ quốc tế không hiệu quả, nhưng ngay cả những người hoài nghi nhất cũng đồng ý rằng có một ngoại lệ: sức khỏe toàn cầu.
Ví dụ, William Easterly, tác giả của cuốn sách The White Man’s Burden: Why the West’s Efforts to Aid the Rest Have Done So Much Ill and So Little Good, đã viết:
Hãy tập trung vào nơi cần thiết: cung cấp cho những người nghèo nhất trên thế giới những thứ thiết yếu như vắc-xin, kháng sinh, thực phẩm bổ sung, hạt giống cải tiến (improved seeds), phân bón, đường sá… Điều này không làm cho người nghèo phụ thuộc vào trợ cấp; mà là cung cấp cho những người nghèo nhất sức khỏe, dinh dưỡng, giáo dục và các yếu tố đầu vào khác để nâng cao hiệu quả của nỗ lực cải thiện cuộc sống của chính họ.
Trong lĩnh vực y tế, nên tập trung vào đâu? Một nhà kinh tế của Ngân hàng Thế giới đã gửi cho chúng tôi dữ liệu này, điều này cũng khiến chúng tôi ngạc nhiên.
Hiệu quả chi phí của các can thiệp y tế theo Dự án Ưu tiên Kiểm soát Bệnh tật 2. Vui lòng tham khảo bài viết của chúng tôi về dữ liệu này để biết thêm chi tiết.
Đây là danh sách các phương pháp điều trị y tế, chẳng hạn như cung cấp thuốc điều trị bệnh lao hoặc phẫu thuật, được xếp hạng theo mức độ cải thiện sức khỏe trên mỗi đô la chi tiêu, được đo lường bằng các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng nghiêm ngặt. Sức khỏe được đo lường bằng đơn vị tiêu chuẩn được sử dụng bởi các nhà kinh tế y tế, gọi là “năm sống điều chỉnh theo chất lượng”(QALY).
Điểm đầu tiên là tất cả các biện pháp điều trị này đều hiệu quả. Về cơ bản, tất cả chúng đều sẽ được tài trợ ở các quốc gia như Hoa Kỳ và Vương quốc Anh. Tuy nhiên, người dân ở các nước nghèo thường xuyên tử vong vì các bệnh tật mà chắc chắn sẽ được điều trị nếu họ sinh ra ở nơi khác.
Điều đáng ngạc nhiên hơn nữa là các can thiệp hàng đầu hiệu quả hơn nhiều so với mức trung bình, như được thể hiện bởi đỉnh nhọn ở bên phải. Các biện pháp can thiệp hàng đầu, như vắc-xin, đã được chứng minh là mang lại lợi ích đáng kể, lại cực kỳ rẻ. Biện pháp can thiệp hàng đầu có hiệu quả chi phí gấp hơn 10 lần so với mức trung bình và gấp 15.000 lần so với mức thấp nhất.8 Điều này có nghĩa là nếu bạn đang làm việc tại một tổ chức từ thiện y tế tập trung vào một trong những biện pháp can thiệp hàng đầu, bạn có thể mong đợi sẽ có tầm ảnh hưởng gấp 10 lần so với một biện pháp được chọn ngẫu nhiên.
Nghiên cứu này không phải là hoàn hảo, nó có một số sai sót trong phân tích ảnh hưởng đến các kết quả đứng đầu (và điều này là điều có thể dự đoán được do hiện tượng hồi quy về trung bình) nhưng điểm chính vẫn rất rõ ràng: các can thiệp y tế hiệu quả nhất có tác động vượt trội hơn nhiều lần so với mức trung bình.
Vậy bạn có thể tạo ra tác động lớn hơn bao nhiêu bằng sự nghiệp của mình bằng cách chuyển trọng tâm sang sức khỏe toàn cầu?
Bởi vì, như chúng ta đã thấy trong biểu đồ đầu tiên, những người nghèo nhất thế giới nghèo hơn 20 lần so với người nghèo ở các nước giàu, các nguồn lực giúp đỡ họ chỉ bằng khoảng 1/20 (đọc về lý do tại sao tại đây).9
Nếu chúng ta tập trung vào lĩnh vực y tế, thì có nhiều biện pháp can thiệp vừa rẻ vừa hiệu quả mà hầu hết mọi người đều đồng ý là nên thực hiện. Chúng ta có thể dựa vào nghiên cứu trong biểu đồ thứ hai để chọn ra những can thiệp tốt nhất, từ đó giúp tăng tác động lên gấp khoảng năm lần nữa. Tổng cộng, điều này tạo ra sự khác biệt về tác động lên đến 100 lần.
Điều này có hợp lý không? Dịch vụ Y tế Quốc gia của Anh và nhiều cơ quan chính phủ Mỹ sẵn sàng chi hơn 30.000 đô la để cho một người có thêm một năm sống khỏe mạnh.¹² Đây là một cách sử dụng nguồn lực tuyệt vời theo các tiêu chuẩn thông thường.
Tuy nhiên, nghiên cứu của GiveWell đã phát hiện ra rằng có thể mang lại cho một trẻ sơ sinh một năm sống khỏe mạnh bằng cách quyên góp khoảng 100 đô la cho một trong những tổ chức từ thiện sức khỏe toàn cầu hiệu quả chi phí nhất, chẳng hạn như Against Malaria Foundation (AMF). Con số này chỉ bằng khoảng 0,33%. 13 Điều này cho thấy rằng, ít nhất là về mặt cải thiện sức khỏe, một sự nghiệp làm việc tại một tổ chức như AMF có thể đạt được hiệu quả tương đương với 300 sự nghiệp tập trung vào một cách làm việc thông thường để làm điều tốt ở một quốc gia giàu có. (Mặc dù ước tính tốt nhất của chúng tôi là một so sánh nghiêm ngặt và toàn diện hơn sẽ cho thấy sự chênh lệch nhỏ hơn một chút. 14)
Thật khó để chúng ta nắm bắt được những khác biệt lớn về quy mô như vậy, nhưng điều đó có nghĩa là một năm nỗ lực (với kỹ năng tương đương) hướng tới các phương pháp điều trị tốt nhất trong lĩnh vực sức khỏe toàn cầu có thể có tác động tương đương với những gì người khác phải mất 100 năm làm việc về các vấn đề điển hình của các quốc gia giàu có.
Những phát hiện này đã khiến nhiều người trong chúng tôi tại 80,000 Hours bắt đầu đóng góp ít nhất 10% thu nhập của mình cho các tổ chức từ thiện hiệu quả về sức khỏe toàn cầu.
Bất kể chúng tôi làm công việc gì, những khoản đóng góp này sẽ giúp chúng tôi tạo ra tác động đáng kể. Trên thực tế, nếu con số 100 lần là chính xác, thì 10% thu nhập sẽ tương đương với 1.000% thu nhập của chúng tôi khi đóng góp cho các tổ chức từ thiện tập trung vào xóa đói giảm nghèo ở các nước giàu.
Xem thêm chi tiết về cách đóng góp cho sức khỏe toàn cầu trong hồ sơ đầy đủ của chúng tôi.
Tuy nhiên, mọi thứ chúng tôi học được về sức khỏe toàn cầu đã đặt ra nhiều câu hỏi hơn nữa. Nếu có thể có tác động lớn hơn 10 hoặc 100 lần chỉ với một chút nghiên cứu, có lẽ còn có những lĩnh vực tốt hơn để khám phá?
Chúng tôi đã xem xét nhiều hướng đi để giúp đỡ người nghèo trên toàn cầu, như cải cách thương mại, thúc đẩy di cư, nghiên cứu năng suất cây trồng và nghiên cứu y sinh.
Để đi theo một hướng hoàn toàn khác, chúng tôi cũng đã nghiêm túc xem xét việc chấm dứt chăn nuôi công nghiệp. Tóm tắt ý tưởng này là: lợi ích của động vật được bảo vệ rất ít trong hệ thống kinh tế và chính trị hiện tại, nhưng số lượng động vật rất lớn: khoảng 100 tỷ con chết mỗi năm trong các trang trại công nghiệp. Ví dụ, chúng tôi đã giúp thành lập Animal Charity Evaluators, một tổ chức nghiên cứu cách cải thiện phúc lợi động vật một cách hiệu quả nhất. Chúng tôi vẫn cho rằng chăn nuôi công nghiệp là một vấn đề cấp bách, như đã giải thích trong bản mô tả chi tiết của chúng tôi. Tuy nhiên, cuối cùng, chúng tôi quyết định tập trung vào một lĩnh vực khác.
Bạn sẽ chọn lựa chọn nào trong hai lựa chọn sau?
Hầu hết mọi người đều chọn lựa chọn thứ hai. Đây là một ví dụ đơn giản, nhưng nó cho thấy rằng họ coi trọng các thế hệ trong tương lai.
Nếu mọi người không muốn để lại di sản cho các thế hệ tương lai, sẽ khó hiểu tại sao chúng ta lại đầu tư nhiều vào khoa học, sáng tạo nghệ thuật và bảo tồn thiên nhiên hoang dã.
Chắc chắn chúng tôi sẽ chọn phương án thứ hai. Và nếu bạn coi trọng các thế hệ tương lai, thì có những lập luận mạnh mẽ cho rằng việc giúp đỡ họ nên là ưu tiên hàng đầu của bạn. Chúng tôi lần đầu tiếp cận những quan điểm này từ các nhà nghiên cứu tại Viện Tương lai Nhân loại (Future of Humanity Institute) của Đại học Oxford.
Vậy, lý do là gì?
Thứ nhất, các thế hệ tương lai quan trọng, nhưng họ không thể bỏ phiếu, không thể mua sắm, và không thể đứng lên bảo vệ lợi ích của mình. Điều này có nghĩa là hệ thống của chúng ta lãng quên họ. Bạn có thể thấy điều này trong sự thất bại toàn cầu trong việc đạt được một thỏa thuận quốc tế để giải quyết biến đổi khí hậu một cách hiệu quả.
Thứ hai, hoàn cảnh của họ rất trừu tượng. Chúng ta thường xuyên được nhắc nhở về các vấn đề như đói nghèo toàn cầu và chăn nuôi công nghiệp. Nhưng chúng ta không thể dễ dàng hình dung được sự đau khổ sẽ xảy ra trong tương lai. Các thế hệ tương lai phụ thuộc nhiều hơn vào thiện chí của chúng ta, và ngay cả điều đó cũng khó có được.
Thứ ba, có lẽ sẽ có nhiều người sống trong tương lai hơn so với hiện tại. Trái đất sẽ vẫn có thể ở được trong ít nhất hàng trăm triệu năm.¹⁵ Chúng ta có thể tuyệt chủng trước thời điểm đó rất lâu, nhưng nếu có cơ hội tồn tại, thì sẽ có nhiều người sống trong tương lai hơn so với hiện tại.
Để sử dụng một vài con số giả định: nếu mỗi thế hệ kéo dài 100 năm, thì trong 100 triệu năm có thể có một triệu thế hệ tương lai.¹⁶
Con số này lớn đến mức bất kỳ vấn đề nào ảnh hưởng đến các thế hệ tương lai đều có quy mô tiềm tàng lớn hơn rất nhiều so với những vấn đề chỉ ảnh hưởng đến hiện tại, nó có thể tác động đến số người nhiều hơn gấp một triệu lần, cùng với tất cả nghệ thuật, khoa học, văn hóa và chất lượng cuộc sống liên quan. Vì vậy, những vấn đề ảnh hưởng đến các thế hệ tương lai thường có quy mô lớn nhất và cũng là những vấn đề ít được quan tâm nhất.
Hơn nữa, vì tương lai có thể kéo dài và vũ trụ rất rộng lớn, gần như bất kể bạn coi trọng điều gì, có thể sẽ có nhiều hơn những gì quan trọng trong tương lai.
Điều này cho thấy rằng chúng ta có lý do lớn hơn nhiều so với những gì mọi người thường nhận ra để giúp tương lai, không chỉ tương lai gần mà cả tương lai rất dài hạn, diễn ra tốt đẹp. (Chúng tôi trình bày những ý tưởng này một cách sâu sắc trong một bài viết riêng.)
Nhưng liệu chúng ta có thể thực sự giúp đỡ các thế hệ tương lai hoặc cải thiện tương lai dài hạn? Có lẽ những vấn đề ảnh hưởng đến tương lai là lớn và thiếu quan tâm, nhưng không thể giải quyết được?
Vào mùa hè năm 2013, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã gọi biến đổi khí hậu là “mối đe dọa toàn cầu cho thời đại chúng ta”. Ông không phải là người duy nhất có quan điểm này. Đối với nhiều người, khi nghĩ đến những vấn đề lớn nhất mà các thế hệ tương lai phải đối mặt, biến đổi khí hậu thường là điều đầu tiên xuất hiện trong tâm trí.
Một lý do là nhiều người lo ngại biến đổi khí hậu có thể dẫn đến sự sụp đổ thảm khốc của nền văn minh, thậm chí có thể dẫn đến sự tuyệt chủng của loài người.17
Chúng tôi cho rằng suy nghĩ này, ở một mức độ nào đó, là đúng đắn. Cách hiệu quả nhất để chúng ta có thể giúp đỡ các thế hệ tương lai là ngăn chặn thảm họa có thể hủy diệt nền văn minh tiên tiến, hoặc thậm chí ngăn chặn sự tồn tại của các thế hệ tương lai. Nếu nền văn minh tồn tại, chúng ta sẽ có cơ hội giải quyết các vấn đề như nghèo đói và bệnh tật; trong khi bất kỳ điều gì đe dọa đến sự tồn tại hiện sinh sẽ ngăn cản bất kỳ tiến bộ nào như vậy. (Chúng tôi đã lập luận về tầm quan trọng của việc giảm thiểu rủi ro hiện sinh ở phần khác.)
Tuy biến đổi khí hậu cũng được công nhận rộng rãi là một vấn đề lớn (ngoại trừ các học thuyết âm mưu) và nhận được hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ đô la đầu tư. Chúng tôi cũng cho rằng có những vấn đề gây rủi ro lớn hơn nhiều cho sự tồn vong của nền văn minh
Vì vậy, mặc dù chúng tôi cho rằng giải quyết biến đổi khí hậu là một cách quan trọng để giúp đỡ các thế hệ tương lai, chúng tôi nghĩ rằng tập trung vào các vấn đề bị thiếu quan tâm hơn và nguy hiểm hơn đối với sự tồn vong có thể sẽ mang lại tầm ảnh hưởng lớn hơn đối với nhiều người.
(Bạn có thể đọc thêm về rủi ro biến đổi khí hậu trong hồ sơ đầy đủ của chúng tôi.)
Năm 2006, Toà báo The Guardian đã làm phóng sự đặt mua các đoạn DNA virus đậu mùa qua đường bưu điện. Nếu được ráp thành chuỗi DNA hoàn chỉnh và truyền cho 10 người, một nghiên cứu ước tính nó có thể lây nhiễm cho lên đến 2,2 triệu người trong 180 ngày, có thể gây tử vong cho 660.000 người, nếu các cơ quan chức năng không phản ứng nhanh chóng bằng tiêm chủng và cách ly.18
Nguồn ảnh: The Guardian
Lần đầu tiên chúng tôi viết về những rủi ro do các đại dịch thảm khốc gây ra vào năm 2016. 7 năm sau, và 3 năm sau khi COVID-19 xuất hiện, chúng tôi vẫn còn lo ngại.
COVID-19 đã làm đảo lộn thế giới và cho đến nay đã cướp đi sinh mạng của hơn 10 triệu người. Tuy nhiên, không khó để tưởng tượng ra những kịch bản tồi tệ hơn nhiều.
Trong tương lai, chúng ta có thể phải đối mặt với những căn bệnh còn chết người hơn cả COVID-19 hay bệnh đậu mùa, dù là qua sự tiến hóa tự nhiên, hay được tạo ra thông qua kỹ thuật sinh học (công nghệ này đang ngày càng rẻ hơn và dễ tiếp cận hơn mỗi năm).
Theo góc nhìn của chúng tôi, khả năng xảy ra một đại dịch giết chết hơn 100 triệu người trong thế kỷ tới có vẻ tương tự và thậm chí còn lớn hơn nguy cơ chiến tranh hạt nhân hoặc biến đổi khí hậu. Vì vậy, nó gây ra một mối đe dọa có quy mô ít nhất tương tự đối với cả thế hệ hiện tại và các thế hệ tương lai.
Nhưng rủi ro từ đại dịch giờ đây cũng bị lãng quên nhiều hơn so với cả hai vấn đề trên. Chúng tôi ước tính rằng hơn 600 tỷ đô la được chi hàng năm cho các nỗ lực chống biến đổi khí hậu, so với 1-10 tỷ đô la cho an ninh sinh học nhằm giải quyết các đại dịch tồi tệ nhất.
Hơn nữa, có một số cách mà rủi ro từ các đại dịch có thể còn lớn hơn. Rất khó để thấy làm thế nào chiến tranh hạt nhân hoặc biến đổi khí hậu có thể giết chết tất cả mọi người, và chấm dứt vĩnh viễn nền văn minh, nhưng vũ khí sinh học với sức mạnh này có vẻ rất có thể xảy ra, nếu có đủ thời gian.
Đồng thời, có rất nhiều việc tương đối đơn giản có thể được thực hiện để cải thiện an toàn sinh học, chẳng hạn như cải thiện quy định về phòng thí nghiệm, xây dựng kho dự trữ thiết bị bảo vệ cá nhân (PPE) lớn hơn và phát triển các phương pháp chẩn đoán rẻ tiền để phát hiện nhanh các bệnh mới. Nhìn chung, chúng tôi cho rằng an toàn sinh học có thể là vấn đề cấp bách hơn biến đổi khí hậu. Hiện tại, chúng tôi cho rằng an toàn sinh học là một trong những vấn đề cấp bách nhất trên thế giới.
Đọc thêm về cách góp phần vào an toàn sinh học trong hồ sơ đầy đủ của chúng tôi.
Tuy nhiên, có những vấn đề có thể còn quan trọng hơn và dường như còn bị thiếu quan tâm hơn.
Khoảng năm 1800, nền văn minh đã trải qua một trong những sự thay đổi sâu sắc nhất trong lịch sử loài người: Cách mạng Công nghiệp.¹⁹
Nhìn về tương lai, đâu sẽ là bước ngoặt lớn tiếp theo có tầm vóc như vậy? Đâu là sự kiện lịch sử then chốt sẽ định hình tương lai của toàn nhân loại? Nếu chúng ta có thể xác định được bước ngoặt đó, thì đây có thể là lĩnh vực quan trọng nhất để chúng ta cống hiến.
Một ứng cử viên cho sự thay đổi này là công nghệ sinh học, tức là khả năng thiết kế lại con người ở cấp độ nền tảng như Yuval Noah Harari đã thảo luận trong cuốn Sapiens.
Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng có một vấn đề còn bị thiếu quan tâm hơn và đang phát triển nhanh hơn nhiều: trí tuệ nhân tạo.
Hàng tỷ đô la được chi để cố gắng làm cho trí tuệ nhân tạo trở nên mạnh mẽ hơn, nhưng hầu như không có nỗ lực nào được dành để đảm bảo rằng những năng lực bổ sung đó được triển khai một cách an toàn và vì lợi ích của nhân loại.
Điều này quan trọng vì hai lý do chính.
Thứ nhất, các hệ thống AI mạnh mẽ có khả năng bị lợi dụng sai mục đích. Ví dụ, chúng có thể được sử dụng để phát triển công nghệ mới nguy hiểm, như vũ khí mới và mạnh mẽ hơn.
Thứ hai, có nguy cơ xảy ra tai nạn khi các hệ thống AI mới mạnh mẽ được triển khai. Điều này đặc biệt cấp bách do "vấn đề căn chỉnh". Đây là một chủ đề phức tạp, vì vậy nếu bạn muốn tìm hiểu kỹ hơn, chúng tôi khuyên bạn nên đọc bài viết đầy đủ về vấn đề trí tuệ nhân tạo. Dưới đây là phần giới thiệu ngắn gọn.
Vào những năm 1980, cờ vua được coi là một ví dụ về điều mà máy móc không bao giờ có thể làm được. Tuy nhiên, vào năm 1997, nhà vô địch cờ vua thế giới Garry Kasparov đã bị đánh bại bởi chương trình máy tính Deep Blue. Kể từ đó, máy tính đã trở nên giỏi cờ vua hơn con người rất nhiều.
Vào năm 2004, hai chuyên gia về trí tuệ nhân tạo đã lấy lái xe tải làm ví dụ về một công việc rất khó tự động hóa.
Tuy nhiên, ngày nay, xe tự lái đã xuất hiện trên đường phố.20
Vào tháng 8 năm 2021, một nhóm các chuyên gia dự báo dự đoán rằng sẽ mất 5 năm để máy tính có thể giải được các bài toán cấp trung học phổ thông. Chưa đầy một năm sau, Google đã xây dựng một AI có thể làm được điều đó.
Vào cuối năm 2022, ChatGPT trở thành nền tảng web phát triển nhanh nhất từ trước đến nay.
Những tiến bộ gần đây nhất là nhờ vào sự phát triển của học máy. Trước đây, chúng ta chủ yếu phải cung cấp cho máy tính các hướng dẫn chi tiết cho từng tác vụ. Ngày nay, chúng ta có các chương trình có khả năng tự học. Cùng một thuật toán có thể chơi Space Invaders cũng đã học được cách chơi khoảng 50 trò chơi arcade khác, chú thích hình ảnh, trò chuyện với con người và điều khiển cánh tay robot thực sự.
Học máy(Machine learning) đã xuất hiện từ nhiều thập kỷ trước nhưng các thuật toán cải tiến (đặc biệt là các kỹ thuật học sâu), bộ xử lý nhanh hơn, bộ dữ liệu lớn hơn và các khoản đầu tư khổng lồ của các công ty như Google và Microsoft đã dẫn đến những tiến bộ đáng kinh ngạc nhanh hơn nhiều so với dự kiến.
Google DeepMind đã chơi trò Space Invaders ở mức siêu phàm
Do đó, nhiều chuyên gia cho rằng trí tuệ nhân tạo cấp độ con người có thể dễ dàng xuất hiện trong cuộc đời chúng ta. Dưới đây là kết quả của một cuộc khảo sát năm 2022 với hàng trăm nhà nghiên cứu AI hàng đầu:21
Bạn có thể thấy một nửa số chuyên gia dự đoán khả năng AI cấp độ con người xuất hiện trước năm 2052 là 50% (hoặc cao hơn), tức là chỉ trong 30 năm tới. Tuy nhiên, cần thừa nhận rằng họ rất không chắc chắn, nhưng chính sự bất định đó cũng có nghĩa là nó có thể đến sớm hơn thay vì muộn hơn.
Trên thực tế, những phát triển nhanh chóng kể từ khi cuộc khảo sát được công bố cho thấy AI cấp độ con người có thể xuất hiện còn nhanh hơn. Các mô hình AI ngày càng lớn hơn, hiệu quả hơn và có thể thực hiện các nhiệm vụ ngày càng phức tạp. Vào đầu năm 2025, các nhà lãnh đạo của một số công ty AI tiên phong cho rằng họ sẽ đạt được trí tuệ nhân tạo cấp độ con người trong vài năm tới. Do đó, chúng tôi cho rằng các hệ thống AI cực kỳ mạnh mẽ có thể xuất hiện trước năm 2030.
Tại sao điều này lại quan trọng? Gorilla nhanh hơn chúng ta, mạnh hơn chúng ta và có sức cắn mạnh hơn chúng ta. Nhưng chỉ có 100.000 con gorilla trong tự nhiên, so với 7 tỷ con người, và số phận của chúng phụ thuộc vào chúng ta.22 Một lý do chính cho điều này là sự khác biệt về trí thông minh.
Hiện tại, máy tính chỉ thông minh hơn chúng ta trong một số lĩnh vực hạn chế (ví dụ như chơi StarCraft), và điều này đã thay đổi nền kinh tế. Nhưng điều gì sẽ xảy ra khi máy tính trở nên thông minh hơn chúng ta trong hầu hết mọi lĩnh vực, giống như chúng ta thông minh hơn gorilla?
Sự chuyển đổi này có thể mang lại tác động rất tích cực hoặc rất tiêu cực. Một mặt, giống như Cách mạng Công nghiệp đã tự động hóa lao động thủ công, cuộc cách mạng AI có thể tự động hóa lao động trí óc, mang lại sự thịnh vượng chưa từng có và khả năng tiếp cận các nguồn tài nguyên vật chất.
Nhưng chúng ta cũng không thể đảm bảo sẽ luôn kiểm soát được một hệ thống thông minh hơn chúng ta, vì nó có thể giỏi chiến lược hơn, khéo léo hơn và giải quyết vấn đề tốt hơn chúng ta. Vì vậy, chúng ta cần đảm bảo hệ thống AI có cùng mục tiêu với chúng ta.
Tuy điều này không dễ dàng. Không ai biết cách lập trình hành vi đạo đức vào máy tính. Trong khoa học máy tính, đây được gọi là vấn đề căn chỉnh (alignment problem.).
Giải quyết vấn đề căn chỉnh có thể là vô cùng quan trọng, nhưng hiện nay rất ít người đang nghiên cứu về nó.
Chúng tôi ước tính số lượng nhà nghiên cứu toàn thời gian làm việc trực tiếp về vấn đề căn chỉnh là khoảng 300 người, khiến nó bị thiếu quan tâm gấp 10 lần so với an toàn sinh học.
Đồng thời, công việc này đang có động lực phát triển. Trong 10 năm qua, lĩnh vực này đã nhận được sự ủng hộ từ giới học thuật và công nghiệp,23 chẳng hạn như Stephen Hawking, Stuart Russell (tác giả của cuốn sách giáo khoa phổ biến nhất trong lĩnh vực AI) và Geoffrey Hinton (người tiên phong trong lĩnh vực AI). Nếu bạn không phù hợp với nghiên cứu kỹ thuật, bạn có thể đóng góp bằng những cách khác, chẳng hạn như làm quản lý hoặc trợ lý nghiên cứu, hoặc quyên góp và gây quỹ cho nghiên cứu này.
Đây cũng sẽ là một vấn đề lớn đối với các chính phủ. Chính sách AI đang nhanh chóng trở thành một lĩnh vực quan trọng, nhưng các nhà hoạch định chính sách lại tập trung vào các vấn đề ngắn hạn như cách quản lý xe tự lái và mất việc làm, thay vì các vấn đề dài hạn quan trọng (ví dụ: tương lai của nền văn minh).
Bạn có thể tìm hiểu cách đóng góp trong hồ sơ đầy đủ của chúng tôi.
Trong số tất cả các vấn đề chúng tôi đã đề cập cho đến nay, việc giảm thiểu rủi ro do AI gây ra là một trong những vấn đề quan trọng nhất, nhưng cũng là vấn đề bị bỏ quên nhất. Mặc dù cũng khó giải quyết hơn, chúng tôi nghĩ rằng nó có khả năng là một trong những vấn đề có tác động cao nhất trong những thập kỷ tới.
Điều này đã khiến chúng tôi ngạc nhiên khi lần đầu tiên xem xét vấn đề này, nhưng chúng tôi cho rằng đó là kết luận hợp lý. Hiện nay, chúng tôi dành nhiều thời gian hơn để nghiên cứu học máy hơn là màn chống muỗi.
Đọc thêm về lý do tại sao chúng tôi nghĩ rằng giảm rủi ro tuyệt chủng nên là ưu tiên hàng đầu của nhân loại.
Quan điểm của chúng tôi đã thay đổi rất nhiều trong 12 năm qua, và chúng có thể sẽ dễ dàng thay lại. Chúng tôi có thể cam kết làm việc trong lĩnh vực AI hoặc an toàn sinh học, song liệu chúng tôi có thể khám phá ra điều gì đó còn tốt hơn trong những năm tới? Và sự bất định này có ý nghĩa gì đối với việc chúng ta nên tập trung vào điều gì hiện nay?
Nếu các bạn không chắc chắn vấn đề toàn cầu nào là cấp bách nhất, đây là một câu trả lời: "cần phải nghiên cứu thêm". Chỉ một phần nhỏ trong số hàng tỷ đô la được chi tiêu mỗi năm để cố gắng làm cho thế giới trở nên tốt đẹp hơn được dùng cho nghiên cứu xác định cách sử dụng những nguồn lực đó một cách hiệu quả nhất, cái mà chúng tôi gọi là "nghiên cứu ưu tiên toàn cầu".
Như chúng ta đã thấy, một số phương pháp hiệu quả hơn nhiều so với những phương pháp khác. Vì vậy, nghiên cứu này có giá trị rất lớn.
Một sự nghiệp trong lĩnh vực này có thể bao gồm làm việc tại các tổ chức như Open Philanthropy, Global Priorities Institute và Rethink Priorities; hoặc trong giới học thuật kinh tế, các tổ chức tư vấn chính sách và các nơi khác. Đọc thêm về cách đóng góp trong hồ sơ đầy đủ về nghiên cứu ưu tiên toàn cầu.
Chiến lược thứ hai là tập trung vào các vấn đề có thể giúp chúng ta giải quyết nhiều vấn đề khác. Chúng tôi gọi đây là "can thiệp trên diện rộng".
Chẳng hạn, nếu chúng ta có những chính phủ sáng suốt hơn, điều đó sẽ giúp chúng ta giải quyết nhiều vấn đề khác mà các thế hệ tương lai phải đối mặt. Cụ thể, chính phủ Mỹ sẽ đóng vai trò then chốt trong các vấn đề như chính sách khí hậu, chính sách AI, an ninh sinh học và những thách thức mới mà chúng ta thậm chí còn chưa biết đế. Vì vậy, việc quản trị của Mỹ là cực kỳ quan trọng (nếu không bị thiếu quan tâm hoặc khó giải quyết).
Hành động chính trị trong cộng đồng địa phương của bạn có thể ảnh hưởng đến những người ra quyết định ở Washington. Chúng tôi đã phân tích loại hành động chính trị đơn giản nhất là bỏ phiếu và thấy rằng nó có thể thực sự có giá trị.
Mặt khác, các vấn đề như quản trị của Mỹ đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, khiến chúng khó cải thiện.
Chúng tôi thường tập trung vào những vấn đề ít được quan tâm nhưng lại có tác động cụ thể đến tương lai. Ví dụ, nghiên cứu hấp dẫn của Philip Tetlock cho thấy một số nhóm và phương pháp dự đoán các sự kiện địa chính trị tốt hơn nhiều so với những nhóm và phương pháp khác. Nếu những người ra quyết định trong xã hội được cung cấp những dự đoán chính xác hơn, họ sẽ có thể đối phó với những cuộc khủng hoảng trong tương lai, bất kể đó là khủng hoảng gì đi nữa.
Đọc thêm về cách đóng góp để cải thiện khả năng ra quyết định trong hồ sơ đầy đủ. Tuy nhiên, hạng mục "can thiệp trên diện rộng" là một trong những lĩnh vực mà chúng tôi không chắc chắn nhất, vì vậy chúng tôi rất mong muốn thấy có thêm nhiều nghiên cứu về nó.
Nếu bạn không chắc chắn vấn đề nào sẽ cấp bách nhất trong tương lai, chiến lược thứ ba là đơn giản là tiết kiệm tiền hoặc đầu tư vào vốn nghề nghiệp của bạn, để bạn có thể làm điều tốt hơn khi có nhiều thông tin hơn.
Tuy nhiên, thay vì đầu tư cá nhân, đầu tư vào một cộng đồng những người làm việc vì mục đích tốt có thể là lựa chọn tốt hơn.
Trong một bài viết trước, chúng ta đã xem xét Giving What We Can (GWWC), một tổ chức từ thiện xây dựng một cộng đồng những người quyên góp 10% thu nhập của họ cho các tổ chức từ thiện có hiệu quả chi phí cao nhất.24 Mỗi 1 đô la đầu tư vào việc phát triển GWWC đã mang lại hơn 9 đô la đã được quyên góp cho các tổ chức từ thiện được đề xuất hàng đầu của họ với tổng số tiền cam kết hơn 3 tỷ đô la.
Bằng cách xây dựng một cộng đồng, GWWC đã có thể quyên góp được nhiều tiền hơn so với số tiền mà các nhà sáng lập có thể đóng góp riêng lẻ, từ đó nhân rộng tầm ảnh hưởng của mình.
Hơn nữa, các thành viên quyên góp cho các tổ chức từ thiện hiệu quả nhất tại thời điểm đó. Nếu tình hình thay đổi, thì (ít nhất là ở một mức độ nào đó) các khoản quyên góp cũng sẽ thay đổi.
Sự linh hoạt này làm cho tầm ảnh hưởng theo thời gian cao hơn nhiều.
Giving What We Can là một trong số nhiều dự án thuộc cộng đồng thiện nguyện hiệu quả, một cộng đồng gồm những người mong muốn xác định những cách tốt nhất để giúp đỡ người khác và hành động dựa trên những phát hiện của họ. (Xem hồ sơ đầy đủ của chúng tôi về thúc đẩy thiện nguyện hiệu quả.)
80,000 Hours cũng là một trong những dự án này.
Tư vấn nghề nghiệp hiệu quả hơn không phải là một trong những vấn đề cấp bách nhất có thể tưởng tượng được. Tuy nhiên, nhiều người trẻ tài năng nhất thế giới muốn làm điều tốt trong cuộc đời mình, nhưng lại thiếu những lời khuyên hữu ích về cách thực hiện. Điều này có nghĩa là mỗi năm, hàng ngàn người trong số họ có tầm ảnh hưởng ít hơn rất nhiều so với khả năng của họ.
Chúng tôi có thể tự mình giải quyết các vấn đề như AI. Thế nhưng, bằng cách cung cấp lời khuyên tốt hơn, chúng tôi có thể giúp hàng ngàn người khác tìm được nghề nghiệp có tầm ảnh hưởng lớn. Và như vậy (nếu chúng tôi làm tốt), chúng tôi có thể hy vọng sẽ có tầm ảnh hưởng lớn gấp hàng ngàn lần.
Hơn nữa, nếu chúng tôi phát hiện ra những lựa chọn nghề nghiệp mới, tốt hơn những lựa chọn mà chúng tôi đã biết, chúng tôi có thể chuyển sang quảng bá những lựa chọn đó. Giống như Giving What We Can, sự linh hoạt này mang lại cho chúng tôi tầm ảnh hưởng lớn hơn theo thời gian.
Chúng tôi gọi các chiến lược gián tiếp mà chúng tôi đã đề cập trên đây, bao gồm nghiên cứu ưu tiên toàn cầu, can thiệp trên diện rộng và thúc đẩy thiện nguyện hiệu quả, là “meta” (vượt lên trên) , vì chúng hoạt động ở một cấp độ cao hơn so với các vấn đề cụ thể có vẻ cấp bách nhất.
Nhược điểm của việc going meta là khó biết nỗ lực của bạn có hiệu quả hay không. Ưu điểm là chúng thường bị thiếu quan tâm hơn, vì mọi người thích những cơ hội cụ thể hơn là những cơ hội mơ hồ và chúng cho phép bạn có tầm ảnh hưởng lớn hơn khi đối mặt với sự bất định.
Bạn có thể xem danh sách các vấn đề cấp bách nhất thế giới của chúng tôi, bao gồm nhiều vấn đề chưa được đề cập trên trang này, tại đây:
https://80000hours.org/problem-profiles/
Tuy nhiên, đây chỉ là danh sách của chúng tôi. Điều quan trọng đối với sự nghiệp của bạn là danh sách cá nhân của chính bạn.
Việc đánh giá các vấn đề phụ thuộc rất nhiều vào các phán đoán giá trị và các câu hỏi thực nghiệm có thể tranh luận, và bạn có thể không đồng ý với câu trả lời của chúng tôi. Chúng tôi thảo luận về một số cách mà chúng tôi có thể sai trong phần Câu hỏi thường gặp trên trang hồ sơ vấn đề của chúng tôi.
Sự phù hợp cá nhân cũng rất quan trọng, cũng như những cơ hội cụ thể mà bạn có thể tìm thấy. Chúng tôi không nghĩ rằng mọi người nên làm việc để giải quyết vấn đề số một. Nếu bạn rất phù hợp với một lĩnh vực, bạn có thể có tầm ảnh hưởng gấp 10 lần so với khi làm việc trong một lĩnh vực không thúc đẩy bạn. Vì vậy, điều này có thể dễ dàng thay đổi thứ hạng cá nhân của bạn.
Hãy nhớ rằng có nhiều cách để giúp giải quyết mỗi vấn đề, vì vậy thường dễ dàng hơn bạn tưởng để tìm được công việc bạn thích và giúp giải quyết những vấn đề mà bạn chưa từng nghĩ đến. Hơn nữa, việc phát triển niềm đam mê mới dễ dàng hơn hầu hết mọi người nghĩ.
Bất chấp tất cả những điều không chắc chắn, lựa chọn vấn đề của bạn có thể là yếu tố quan trọng nhất quyết định tầm ảnh hưởng của bạn.
Nếu chúng tôi xếp hạng các vấn đề toàn cầu theo mức độ cấp bách, chúng tôi có thể dự đoán trực quan rằng chúng sẽ như sau:
Một số vấn đề cấp bách hơn những vấn đề khác, nhưng hầu hết đều khá tốt.
Tuy nhiên, chúng tôi nhận thấy rằng thực tế lại giống như thế này.
Một số vấn đề có tầm ảnh hưởng lớn hơn nhiều so với những vấn đề khác, bởi vì chúng có thể khác nhau gấp 10 hoặc 100 lần về mức độ nghiêm trọng, mức độ thiếu quan tâm, khả năng giải quyết, cũng như mức độ phù hợp với cá nhân bạn.25 Vì vậy, đưa ra quyết định đúng đắn có thể giúp bạn đạt được thành tựu gấp hơn 100 lần trong sự nghiệp của mình.
Nếu có một bài học mà chúng ta rút ra từ tất cả những gì đã đề cập, thì đó là: nếu bạn muốn làm điều tốt cho thế giới, thì đến một lúc nào đó, bạn nên dành thời gian để tìm hiểu về các vấn đề toàn cầu khác nhau và cách bạn có thể đóng góp cho chúng. Điều này cần thời gian và có nhiều điều để học, nhưng khó có thể tưởng tượng được điều gì thú vị hơn hoặc quan trọng hơn.
Bạn không cần phải xác định vấn đề toàn cầu nào bạn muốn tập trung vào ngay từ đầu sự nghiệp. Ban đầu, ưu tiên hàng đầu là khám phá để tìm ra điểm mạnh của bản thân và xây dựng các kỹ năng có giá trị. Việc không trực tiếp giải quyết các vấn đề mà bạn cho là cấp bách nhất trong nhiều năm là điều bình thường.
Tuy nhiên, ít nhất bạn cũng nên có ý tưởng sơ bộ về những vấn đề mà bạn muốn giải quyết trong tương lai, vì điều này có thể ảnh hưởng lớn đến loại kỹ năng nào có vẻ hữu ích nhất để phát triển. Ví dụ, nếu bạn cho rằng giảm thiểu rủi ro từ AI là một trong những mục tiêu của bạn, thì điều đó có thể cho thấy bạn cần phát triển những kỹ năng và kinh nghiệm khá khác so với những kỹ năng và kinh nghiệm cần thiết cho lĩnh vực sức khỏe toàn cầu (mặc dù một số kỹ năng có thể hữu ích cho cả hai lĩnh vực, chẳng hạn như quản lý). Vì vậy, ngay cả khi bạn mới bắt đầu sự nghiệp, chúng tôi khuyên bạn nên dành ít nhất vài ngày để suy nghĩ về câu hỏi này.
Dưới đây là một bài tập:
Xin nhắc lại, bạn có thể xem danh sách tất cả các lĩnh vực vấn đề mà chúng tôi đã xem xét tại đây. Nhấp vào từng hồ sơ để tìm hiểu thêm về từng vấn đề. Bạn cũng có thể xem danh sách chủ đề của chúng tôi để xem tất cả những gì chúng tôi đã sản xuất về một vấn đề nhất định.
Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về so sánh các vấn đề toàn cầu, hãy xem các bài viết liên quan trong loạt bài nâng cao của chúng tôi.
Danh sách các vấn đề này chỉ là điểm khởi đầu. Bước tiếp theo là tìm các lựa chọn nghề nghiệp cụ thể có thể tạo ra tác động trong lĩnh vực đó (chúng tôi sẽ đề cập trong bài viết tiếp theo), sau đó tìm một lựa chọn phù hợp nhất với bản thân (chúng tôi cũng sẽ đề cập sau).
(Bản thảo này vẫn đang trong quá trình chỉnh sửa và có thể chưa đạt chất lượng mong muốn của team EA Vietnam. Tuy vậy, chúng tôi vẫn quyết định đăng bản thảo này bởi vì nhận thấy điều này có ích cho các bạn trẻ còn mơ hồ trong định hướng sự nghiệp cùng những người quan tâm tới việc xây dựng một sự nghiệp có ý nghĩa hơn cho bản thân. Mọi đóng góp ý kiến đều được đón nhận tại pinkly@partners.eavn.org)
Câu trả lời: Khi nghĩ về nghề giúp đỡ người khác, chúng ta thường nghĩ ngay đến y khoa, giáo dục và công tác từ thiện. Nhưng đây không phải lúc nào cũng là lựa chọn có tác động cao nhất. Để giúp được nhiều người nhất, hãy suy nghĩ rộng hơn về những con đường bạn có thể đóng góp lớn nhất, bao gồm nghiên cứu, truyền thông và xây dựng cộng đồng, theo đuổi nghề thu nhập cao để làm từ thiện, làm việc trong chính phủ và chính sách, cũng như xây dựng tổ chức.
Tìm hiểu về năm loại hình nghề nghiệp có tác động cao:
Bài viết này thuộc cẩm nang hướng nghiệp hiệu quả do tổ chúc 80,000 Hours biên soạn, kết tinh từ hơn 10 năm nghiên cứu và kinh nghiệm tư vấn nghề nghiệp cho hàng nghìn người.
