Lý do cần giảm thiểu rủi ro hiện sinh

Tác giả
Benjamin Todd
Xuất bản gốc tháng
October 1, 2017
bởi
EA Forum
Thời gian đọc bài viết
[time]
phút
Lý do cần giảm thiểu rủi ro hiện sinh

Năm 1939, Einstein đã viết thư gửi tổng thống Roosevelt như sau: [1]

Phản ứng chuỗi hạt nhân có thể được thiết lập bên trong một khối uranium lớn… và chúng ta có thể hình dung ra ,dù ít chắc chắn, rằng những quả bom cực mạnh loại mới có thể ra đời theo cách này.

Chỉ vài năm sau, những quả bom đó đã xuất hiện. Trong vòng hơn một thập kỷ, số lượng bom được tạo ra đã đủ để lần đầu tiên trong lịch sử, chỉ một nhóm nhỏ người cầm quyền quyết định, lại có thể hủy diệt cả nền văn minh.

Nhân loại đã bước vào một kỷ nguyên mới, nơi chúng ta không chỉ đối mặt với những rủi ro hiện sinh (existential risks)[2] đến từ môi trường tự nhiên, mà còn cả những rủi ro do chính tay loài người chế tạo.

Trong kỷ nguyên mới này, đâu nên là ưu tiên lớn nhất cho nền văn minh chúng ta? Cải tiến công nghệ? Giúp đỡ người nghèo? Hay thay đổi hệ thống chính trị?

Dưới đây là gợi ý ít được bàn đến: ưu tiên số một của chúng ta nên là sự sống còn.

Chừng nào nền văn minh còn tồn tại, chúng ta sẽ còn cơ hội để giải quyết mọi vấn đề khác và hướng đến một tương lai tốt đẹp hơn rất nhiều. Nhưng nếu chúng ta tuyệt chủng, thì đó là dấu chấm hết.

Tại sao ưu tiên này lại không được thảo luận nhiều hơn? Có một lý do là: nhiều người chưa thực sự thấm thía sự thay đổi của thời cuộc, và do đó không nghĩ rằng tương lai của chúng ta đang gặp rủi ro.

Nhà nghiên cứu xã hội Spencer Greenberg đã thực hiện một khảo sát về ước tính của người Mỹ đối với khả năng loài người tuyệt chủng trong 50 năm tới. Kết quả cho thấy nhiều người cho rằng xác suất này là cực kỳ thấp, với hơn 30% người đoán rằng nó dưới một phần mười triệu.[3]

Chúng tôi cũng từng nghĩ rằng rủi ro là rất thấp, nhưng khi tìm hiểu sâu hơn, chúng tôi đã thay đổi suy nghĩ. Như bạn sẽ thấy, các nhà nghiên cứu về lĩnh vực này cho rằng rủi ro thực tế cao hơn một nghìn lần, và có lẽ đang tăng lên.

Những mối lo ngại này đã khởi xướng một phong trào mới nhằm bảo vệ nền văn minh, với sự tham gia của Stephen Hawking, Max Tegmark, cùng các viện nghiên cứu mới được thành lập bởi các nhà khoa học tại Cambridge, MIT, Oxford, và nhiều nơi khác.

Trong phần còn lại của bài viết, chúng tôi sẽ phân tích những rủi ro lớn nhất đối với nền văn minh, bao gồm cả những rủi ro có thể còn lớn hơn cả chiến tranh hạt nhân và biến đổi khí hậu. Sau đó, chúng tôi đưa ra lập luận rằng việc giảm thiểu những rủi ro này có thể là điều quan trọng nhất bạn làm trong cuộc đời, và giải thích chính xác những gì bạn có thể làm để góp sức. Nếu bạn muốn dùng sự nghiệp của mình để giải quyết các vấn đề này, chúng tôi cũng có thể hỗ trợ cá nhân cho bạn.

Ghi chú

  1. “Trong vòng bốn tháng qua, đã có những dấu hiệu rõ ràng, qua công trình của Joliot ở Pháp cũng như Fermi và Szilárd ở Mỹ, rằng chúng ta có thể sớm thiết lập được một phản ứng chuỗi hạt nhân trong khối uranium lớn, qua đó tạo ra một nguồn năng lượng khổng lồ và một lượng lớn các nguyên tố mới giống radium. Giờ đây, gần như chắc chắn rằng điều này có thể đạt được trong tương lai rất gần.

“Hiện tượng mới này cũng sẽ dẫn đến việc chế tạo bom, và có thể hình dung, dù ít chắc chắn hơn nhiều, rằng những quả bom cực mạnh loại mới có thể được tạo ra. Chỉ một quả bom loại này, được chở bằng thuyền và kích nổ tại bến cảng, hoàn toàn có thể phá hủy toàn bộ bến cảng cùng một phần lãnh thổ xung quanh. Tuy nhiên, những quả bom như vậy rất có thể sẽ quá nặng để có thể vận chuyển bằng đường hàng không.”

Trích thư Einstein–Szilárd, Wikipedia, Liên kết lưu trữ, truy xuất ngày 17/10/2017. ↩︎

  1. Nick Bostrom định nghĩa rủi ro hiện sinh (existential risk) là một sự kiện “có thể gây ra sự tuyệt chủng của loài người hoặc làm suy giảm vĩnh viễn và nghiêm trọng tiềm năng của nhân loại”. Rủi ro tồn vong khác với  rủi ro thảm họa toàn cầu (GCR). Xét về quy mô,một GCR có sức tàn phá trên quy mô toàn cầu, nhưng vẫn còn khả năng phục hồi. Thuật ngữ mối đe dọa hiện sinh (existential threat) dường như được dùng như một cách nhấn mạnh về mặt ngôn ngữ để làm cho một mối đe dọa có vẻ thảm khốc hơn. ↩︎
  1. Greenberg đã khảo sát người dùng trên nền tảng Mechanical Turk, những người thường ở độ tuổi 20-40 và có trình độ học vấn cao hơn mức trung bình, vì vậy cuộc khảo sát này không đại diện cho quan điểm của toàn bộ người dân Mỹ. Xem chi tiết hơn trong video: Social Science as Lens on Effective Charity: results from four new studies – Spencer Greenberg.

Cuộc khảo sát ban đầu cho thấy ước tính trung vị về khả năng tuyệt chủng trong vòng 50 năm là 1/10.000.000 (một trên mười triệu). Greenberg đã thực hiện ba nghiên cứu lặp lại và cho ra kết quả cao hơn. Nghiên cứu cao nhất cho thấy ước tính trung vị là 1/100 trong 50 năm. Tuy nhiên, ngay cả trong trường hợp này, 39% người tham gia vẫn đoán rằng xác suất này dưới 1/10.000 (gần bằng xác suất bị một tiểu hành tinh rộng 1km va phải). Trong mọi trường hợp, hơn 30% cho rằng xác suất là dưới 1/10.000.000. Bạn có thể xem tóm tắt tất cả các cuộc khảo sát tại đây here.

Lưu ý rằng khi chúng tôi hỏi về khả năng tuyệt chủng mà không đặt ra một khung thời gian cụ thể, các ước tính cao hơn rất nhiều. Một khảo sát cho kết quả trung vị là 75%. Điều này cũng hợp lý — vì sớm muộn gì nhân loại cũng sẽ tuyệt chủng. Điều này giúp giải thích sự khác biệt với một số khảo sát khác. Ví dụ, khảo sát “Biến đổi khí hậu trong tâm trí người Mỹ” (tháng 5/2017, liên kết lưu trữ), cho thấy người Mỹ nghĩ trung vị khả năng tuyệt chủng do biến đổi khí hậu là khoảng 1/3 (tức 33%). Tuy nhiên, khảo sát này không hỏi về một khung thời gian cụ thể. Khi Greenberg cố gắng lặp lại kết quả với cùng câu hỏi, ông cũng nhận được con số tương tự. Nhưng khi ông hỏi về khả năng tuyệt chủng do biến đổi khí hậu trong 50 năm tới, con số trung vị giảm xuống chỉ còn 1%. Nhiều nghiên cứu khác cũng không lấy mẫu đúng các ước tính có xác suất thấp, mọi người thường sẽ không trả lời 0,00001% trừ khi con số đó được đưa ra một cách tường minh như một lựa chọn.

Tuy nhiên, như bạn có thể thấy, các loại khảo sát này thường cho kết quả rất không ổn định. Câu trả lời dường như thay đổi tùy vào cách đặt câu hỏi và ngữ cảnh. Một phần là vì con người rất kém trong việc ước tính các xác suất cực nhỏ. Điều này khiến việc đưa ra một con số chính xác về suy nghĩ của dân chúng nói chung trở nên khó khăn. Dù vậy, không có phát hiện nào của chúng tôi bác bỏ ý tưởng rằng một bộ phận đáng kể dân số (khoảng trên 25%) nghĩ rằng khả năng tuyệt chủng trong ngắn hạn là rất, rất thấp, có lẽ còn thấp hơn cả nguy cơ từ một vụ va chạm tiểu hành tinh. Hơn nữa, sự không ổn định của các ước tính này không phải là lý do để chúng ta tự tin rằng nhân loại đang xử lý những rủi ro này một cách lý trí.

-

Có bao nhiêu khả năng bạn chết vì thiên thạch? Tổng quan các mối đe dọa hiện sinh đến từ tự nhiên

Xác suất tuyệt chủng trong 50 năm tới là 1/10 triệu, con số mà nhiều người cho là ước tính quá thấp rủi ro này. Các mối đe dọa hiện sinh từ tự nhiên có thể được ước tính khá chính xác trong lịch sử, và con số đó cao hơn nhiều.

Nếu Trái Đất bị va chạm bởi một tiểu hành tinh có đường kính 1km, có khả năng nền văn minh nhân loại sẽ bị hủy diệt. Bằng cách phân tích hồ sơ lịch sử và theo dõi các vật thể trong không gian, các nhà thiên văn học có thể ước tính nguy cơ một tiểu hành tinh có kích thước này va chạm với Trái Đất là khoảng 1 phần 5.000 trong mỗi thế kỷ.4 Con số này cao hơn khả năng hầu hết mọi người gặp tai nạn máy bay (khoảng 1/5 triệu với mỗi chuyến bay) và cao hơn khoảng 1.000 lần so với rủi ro 1/10 triệu mà một số người ước tính.5

Một số người cho rằng vật thể có kích thước hàng km (va chạm vào trái đất) là thảm họa, dù vậy nó không đủ để gây ra tuyệt chủng, do đó đây là ước tính rủi ro cao. Mặt khác, còn có rủi ro tự nhiên như siêu núi lửa chẳng hạn.6

Tất cả điều này cho thấy, xét theo tính tuyệt đối thì rủi ro tự nhiên vẫn còn khá nhỏ. Một bài báo sắp được công bố của Tiến sĩ Toby Ord ước tính rằng nếu chúng ta cộng tất cả các rủi ro tự nhiên lại với nhau, thì khả năng tuyệt chủng trong mỗi thế kỷ là khoảng 1/300.7

Thật không may, như chúng ta sẽ thấy, rủi ro tự nhiên bị lu mờ trước rủi ro do con người gây ra. Và đây là lý do tại sao nguy cơ tuyệt chủng đã trở thành một vấn đề đặc biệt cấp bách.

Lịch sử tiến bộ và khởi đầu của Kỷ nguyên nguy hiểm nhất Lịch sử Nhân loại

Nếu bạn nhìn lại lịch sử hàng thiên niên kỷ, thông điệp cơ bản trong một thời gian dài là: hầu hết mọi người đều nghèo, và vào thế kỷ 18, điều đó đã thay đổi.8

Large economic growth created the conditions in which we now face anthropogenic existential threats

Do Cách mạng Công nghiệp, đây có lẽ là sự kiện quan trọng nhất trong lịch sử.

Không chỉ có thịnh vượng là tăng trưởng. Biểu đồ sau đây cho thấy: tuổi thọ, mức sử dụng năng lượng và dân chủ đều tăng nhanh, trong khi tỷ lệ người sống trong nghèo đói giảm đáng kể trong dài hạn.9

Biểu đồ được Luke Muehlhauser lập năm 2017.

Mức độ biết chữ và giáo dục cũng tăng lên đáng kể:

Nguồn ảnh.

Con người dường như cũng trở nên hạnh phúc hơn khi giàu có hơn.

Trong cuốn sách The Better Angels of Our Nature, Steven Pinker lập luận rằng bạo lực đang giảm. (Mặc dù podcast gần đây của chúng tôi với Bear Braumoeller — được phát hành sau khi bài viết này được xuất bản — đã xem xét một số lý do tại sao điều này có thể không đúng.)

Tự do cá nhân đã tăng lên, trong khi phân biệt chủng tộc, phân biệt giới tính và kỳ thị đồng tính đã giảm.

Nhiều người nghĩ rằng thế giới đang trở nên tồi tệ hơn,10 và đúng là nền văn minh hiện đại đã làm một số điều khủng khiếp, chẳng hạn như chăn nuôi công nghiệp. Nhưng như bạn có thể thấy trong dữ liệu, nhiều thước đo quan trọng về sự tiến bộ đã cải thiện đáng kể.

Đào sâu hơn vào vấn đề, bất kể bạn nghĩ điều gì đã xảy ra trong quá khứ thì khi chúng ta nhìn về phía trước, ta thấy công nghệ, tổ chức chính trị và tự do ngày càng cải thiện sẽ mang lại cho con cháu chúng ta tiềm năng giải quyết các vấn đề hiện tại và có cuộc sống tốt đẹp hơn rất nhiều.11 Chúng ta có thể chấm dứt nghèo đói, ngăn chặn biến đổi khí hậu, giảm bớt đau khổ và hơn thế nữa.

Nhưng hãy chú ý đến đường màu tím trên biểu đồ thứ hai: khả năng gây chiến. Nó dựa trên ước tính về sức mạnh quân sự toàn cầu, theo nhà sử học Ian Morris, và nó cũng đã tăng lên đáng kể.

Vấn đề ở đây là: sự tiến bộ công nghệ mang lại tiềm năng to lớn, nhưng cũng tiềm ẩn những rủi ro khổng lồ.

Mỗi khi chúng ta phát minh ra một công nghệ mới, hầu hết thời gian nó mang lại những lợi ích to lớn. Nhưng cũng có khả năng chúng ta phát minh ra một công nghệ có sức hủy diệt lớn hơn khả năng sử dụng một cách khôn ngoan của chúng ta.

Vì vậy, mặc dù thế hệ hiện tại đang sống trong thời kỳ thịnh vượng nhất trong lịch sử loài người, nhưng đây cũng có thể là thời kỳ nguy hiểm nhất.

Công nghệ hủy diệt đầu tiên thuộc loại này là vũ khí hạt nhân.

Lịch sử vũ khí hạt nhân: những vụ nổ xém-xảy-ra

Ngày nay, tất cả chúng ta đều quan tâm đến chương trình hạt nhân của Bắc Triều Tiên, nhưng những sự kiện hiện tại chỉ là một chương trong câu chuyện dài về những vụ nổ xém-xảy ra.

Chỉ riêng trong cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba, chúng ta đã nhiều lần suýt xảy ra chiến tranh hạt nhân.12 Trong sự cố nọ, người Mỹ quyết định rằng nếu một trong những máy bay do thám của họ bị bắn hạ, họ sẽ ngay lập tức xâm lược Cuba mà không cần họp Hội đồng Chiến tranh. Ngày hôm sau, một máy bay do thám bị bắn rơi. Tổng thống Kennedy vẫn triệu tập Hội đồng, và quyết định không xâm lược.

Một cuộc xâm lược Cuba có thể đã kích hoạt chiến tranh hạt nhân; sau này lộ ra rằng Castro ủng hộ trả đũa hạt nhân ngay cả khi “điều đó dẫn tới hủy diệt hoàn toàn Cuba”. Một số chỉ huy phóng tên lửa ở Cuba cũng có quyền tự quyết định tấn công lực lượng Mỹ bằng vũ khí hạt nhân chiến thuật trong trường hợp bị xâm lược.

Trong một vụ việc khác, một tàu ngầm hạt nhân Nga đang cố gắng vận chuyển vật liệu vào Cuba khi bị hạm đội Mỹ phát hiện. Hạm đội bắt đầu thả bom giả để buộc tàu ngầm nổi lên. Thuyền trưởng Nga cho rằng đó là bom thật và, trong tình trạng mất liên lạc vô tuyến, ông tin rằng Chiến tranh Thế giới thứ ba đã bùng nổ. Ông ra lệnh tấn công hạm đội Mỹ bằng một trong những tên lửa hạt nhân của họ.

May mắn thay, ông cần sự đồng ý của các sĩ quan cấp cao khác. Một trong số họ, Vasili Arkhipov đã không đồng ý và ngăn chặn được cuộc chiến. 

Thanks to Vasili Arkhipov, we narrowly averted a global catastrophic risk from nuclear weapons

Cảm ơn Vasili Arkhipov.

Tổng hợp tất cả các sự kiện này, JFK sau đó ước tính rằng khả năng xảy ra chiến tranh hạt nhân là "từ 1/3 đến 50%".13

Đã có rất nhiều sự cố suýt xảy ra với Nga, ngay cả sau Chiến tranh Lạnh, như được liệt kê trên trang Wikipedia này. Và đó chỉ là những vụ chúng ta biết.

Các chuyên gia hạt nhân ngày nay cũng lo ngại về căng thẳng giữa Ấn Độ và Pakistan, hai quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân, giống như đối với Triều Tiên.14

Vấn đề chính là một số quốc gia duy trì kho vũ khí hạt nhân lớn, sẵn sàng triển khai trong vài phút. Điều này có nghĩa là một báo động sai hoặc tai nạn có thể nhanh chóng leo thang thành một cuộc chiến tranh hạt nhân toàn diện, đặc biệt là trong thời điểm quan hệ ngoại giao căng thẳng.

Chiến tranh hạt nhân có chấm dứt nền văn minh? Ban đầu, người ta nghĩ rằng một vụ nổ hạt nhân có thể nóng đến mức đốt cháy khí quyển và khiến Trái đất không thể sinh sống được. Các nhà khoa học ước tính điều này khó xảy ra đến mức có thể thử nghiệm vũ khí “an toàn”, và giờ chúng ta biết rằng điều này sẽ không xảy ra.

Vào những năm 1980, người ta lo ngại rằng tro từ các tòa nhà bị cháy sẽ nhấn chìm Trái Đất trong một mùa đông dài, khiến việc trồng trọt trở nên bất khả thi trong nhiều thập kỷ.15 Các mô hình khí hậu hiện đại cho thấy: một mùa đông hạt nhân đủ nghiêm trọng giết chết tất cả mọi người là rất khó xảy ra, mặc dù khó có thể chắc chắn, do sự bất định của mô hình.16

Tuy nhiên, ngay cả một mùa đông hạt nhân “vừa vừa” cũng có thể gây ra nạn đói trên diện rộng.17 Vì lý do này và các lý do khác, chiến tranh hạt nhân sẽ gây mất ổn định nghiêm trọng, và không rõ liệu nền văn minh có thể phục hồi hay không.

Khả năng chiến tranh hạt nhân có thể chấm dứt vĩnh viễn nền văn minh loài người là bao nhiêu? Rất khó để ước tính, nhưng có vẻ khó để kết luận rằng khả năng xảy ra chiến tranh hạt nhân chấm dứt nền văn minh trong thế kỷ tới là không quá 0,3%. Điều đó có nghĩa là rủi ro từ vũ khí hạt nhân lớn hơn tất cả các rủi ro tự nhiên cộng lại. (Đọc thêm về rủi ro hạt nhân.)

Đó là lý do tại sao thập niên 1950 đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới cho nhân loại. Lần đầu tiên trong lịch sử, một số ít nhà lãnh đạo có thể gây ra thảm họa cho toàn thế giới. Chúng ta hiện đang là mối đe dọa lớn nhất đối với sự tồn vong của chính mình — điều đó khiến thời điểm hiện tại trở thành thời điểm nguy hiểm nhất trong lịch sử nhân loại.

Và vũ khí hạt nhân không phải là cách duy nhất chúng ta có thể kết thúc nền văn minh.

Những công nghệ mới nào có thể nguy hiểm như vũ khí hạt nhân?

Việc phát minh ra vũ khí hạt nhân đã dẫn đến phong trào phản đối hạt nhân chỉ vài thập kỷ sau đó vào những năm 1960, và phong trào bảo vệ môi trường nhanh chóng tiếp nhận nhiệm vụ chống biến đổi khí hậu.

Điều ít được chú ý hơn là các công nghệ mới sẽ mang đến những rủi ro thảm khốc hơn nữa. Đó là lý do tại sao chúng ta cần một phong trào quan tâm đến việc bảo vệ nền văn minh nói chung.

Dự đoán tương lai công nghệ là điều khó khăn, nhưng vì chúng ta chỉ có một nền văn minh, chúng ta cần cố gắng hết sức. Dưới đây là một số ứng cử viên cho công nghệ tiếp theo nguy hiểm như vũ khí hạt nhân.

Dịch bệnh nhân tạo

Trong năm 1918-1919, hơn 3% dân số thế giới đã chết vì dịch cúm Tây Ban Nha.19 Nếu một đại dịch như vậy xảy ra ngày nay, có thể sẽ còn khó kiểm soát hơn do giao thông toàn cầu phát triển nhanh chóng.

Điều đáng lo ngại hơn là trong tương lai gần, có thể thiết kế di truyền ra một loại virus có khả năng lây lan nhanh như cúm Tây Ban Nha, nhưng nguy hiểm hơn và có thể lây lan trong nhiều năm mà không bị phát hiện.

Đó sẽ là một vũ khí có sức hủy diệt tương đương vũ khí hạt nhân, nhưng khó ngăn chặn hơn nhiều. Vũ khí hạt nhân yêu cầu nhà máy khổng lồ và nguyên liệu hiếm, khiến chúng tương đối dễ kiểm soát. Virus thiết kế di có thể được tạo ra trong phòng thí nghiệm bởi một vài người có bằng tiến sĩ sinh học. Thực tế, vào năm 2006, tờ The Guardian đã nhận được các đoạn virus đậu mùa đã tuyệt chủng qua đường bưu điện.20 Một số nhóm khủng bố đã bày tỏ sự quan tâm đến việc sử dụng các loại vũ khí bừa bãi như thế này. (Đọc thêm về rủi ro đại dịch.)

Ai đã đặt hàng virus đậu mùa? Nguồn: The Guardian

Trí tuệ nhân tạo

Một công nghệ mới khác có tiềm lực khổng lồ chính là trí tuệ nhân tạo.

Lý do khiến con người thống trị, chứ không phải tinh tinh, là hoàn toàn do trí tuệ. Bộ não lớn và mạnh mẽ của chúng ta cho phép chúng ta kiểm soát thế giới một cách đáng kinh ngạc, mặc dù thực tế là chúng ta yếu hơn tinh tinh rất nhiều về mặt thể chất.

Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu một ngày nào đó chúng ta tạo ra một thứ thông minh hơn mình rất nhiều?

Năm 2017, 350 nhà nghiên cứu đã công bố các nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo được đánh giá bởi các đồng nghiệp tại các hội nghị hàng đầu đã được hỏi về thời điểm họ tin rằng chúng ta sẽ phát triển được máy tính có trí tuệ cấp độ con người, tức là một cỗ máy có khả năng thực hiện tất cả các công việc tốt hơn con người.

Ước tính trung bình là có 50% khả năng chúng ta sẽ phát triển trí tuệ nhân tạo đẳng cấp (high-level machine intelligence) trong 45 năm, và 75% vào cuối thế kỷ này.21

Những xác suất này rất khó ước tính, và các nhà nghiên cứu đưa ra những con số rất khác nhau tùy thuộc vào cách bạn đặt câu hỏi.22 Tuy nhiên, dường như có ít nhất một khả năng hợp lý là một loại trí tuệ nhân tạo mang tính chuyển đổi sẽ được phát minh trong thế kỷ tới. Hơn nữa, sự không chắc chắn càng lớn có nghĩa là nó có thể đến sớm hơn mọi người nghĩ.

Sự phát triển này có thể gây ra những rủi ro gì? Những người tiên phong trong lĩnh vực điện toán, như Alan Turing và Marvin Minsky, đã nêu lên những lo ngại về rủi ro của các hệ thống máy tính mạnh mẽ,23 và những rủi ro này vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Chúng ta không nói về việc máy tính “trở thành ác quỷ”. Mà lo ngại ở đây là một hệ thống AI mạnh mẽ có thể bị một nhóm người sử dụng để giành quyền kiểm soát thế giới, hoặc bị lợi dụng sai mục đích. Nếu Liên Xô phát triển vũ khí hạt nhân trước Mỹ 10 năm, Liên Xô có thể đã trở thành cường quốc thống trị thế giới. Công nghệ máy tính mạnh mẽ có thể gây ra những rủi ro tương tự.

Một lo ngại khác là việc triển khai hệ thống này có thể gây ra những hệ quả không mong muốn, vì rất khó dự đoán những gì một thứ thông minh hơn chúng ta sẽ làm. Một hệ thống đủ mạnh cũng có thể khó kiểm soát, và do đó khó đảo ngược một khi đã được triển khai. Những lo ngại này đã được ghi nhận bởi Giáo sư Nick Bostrom của Đại học Oxford trong cuốn Siêu trí tuệ và bởi nhà tiên phong trong lĩnh vực AI Stuart Russell.

Hầu hết các chuyên gia cho rằng AI tốt hơn sẽ là một bước phát triển rất tích cực, nhưng họ cũng đồng ý rằng vẫn có những rủi ro. Trong cuộc khảo sát mà chúng tôi vừa đề cập, các chuyên gia AI ước tính rằng sự phát triển của trí tuệ nhân tạo đẳng cấp sẽ có 10% khả năng dẫn đến “kết quả xấu” và 5% khả năng dẫn đến kết quả “cực kỳ xấu”, chẳng hạn như sự tuyệt chủng của loài người.21 Và có lẽ chúng ta nên cho rằng nhóm này có thiên vị tích cực, vì xét cho cùng, họ kiếm sống từ công nghệ.

Tổng hợp các ước tính, nếu có 75% khả năng trí tuệ nhân tạo đẳng cấp cao (high-level machine intelligence) được phát triển trong thế kỷ tới, thì điều này có nghĩa là khả năng xảy ra thảm họa AI lớn là 5% của 75%, tức khoảng 4%. (Đọc thêm về rủi ro từ trí tuệ nhân tạo.)

Các rủi ro khác từ công nghệ mới nổi

Mọi người đã bày tỏ lo ngại về các công nghệ mới khác, chẳng hạn như các hình thức địa kỹ thuật (geo-engineering) và chế tạo nguyên tử, nhưng chúng dường như ít cấp bách hơn, vì vậy được coi là ít nguy hiểm hơn so với các công nghệ khác mà chúng tôi đã đề cập. Bạn có thể xem danh sách đầy đủ hơn về các rủi ro hiện sinh tại đây.

Điều đáng lo ngại hơn có lẽ là những rủi ro mà chúng ta chưa nghĩ đến. Nếu bạn hỏi mọi người vào năm 1900 rằng rủi ro lớn nhất đối với nền văn minh là gì, họ có lẽ sẽ không đề cập đến vũ khí hạt nhân, kỹ thuật gen hay trí tuệ nhân tạo, vì những thứ này chưa được phát minh. Có thể chúng ta đang ở trong tình huống tương tự khi nhìn về thế kỷ tiếp theo. Những “điều chưa biết chưa biết” trong tương lai có thể gây ra rủi ro lớn hơn những rủi ro mà chúng ta biết hiện nay.

Mỗi khi chúng ta phát minh ra một công nghệ mới, đó giống như đặt cược vào một con số duy nhất trên trò cò quay (roulette wheel). Hầu hết thời gian, chúng ta thắng và công nghệ đó nhìn chung là tốt. Nhưng mỗi lần như vậy, cũng có một khả năng nhỏ là công nghệ đó mang lại cho chúng ta sức mạnh hủy diệt lớn hơn khả năng chúng ta có thể kiểm soát, và chúng ta sẽ mất tất cả.

Mỗi công nghệ mới mà chúng ta phát triển đều có cả tiềm năng và nguy cơ chưa từng có.

Tổng rủi ro tuyệt chủng nhân loại là bao nhiêu khi cộng lại tất cả?

Nhiều chuyên gia nghiên cứu về vấn đề này ước tính rằng tổng khả năng tuyệt chủng loài người trong thế kỷ tới là từ 1 đến 20%.

Trong podcast với Will MacAskill, chúng tôi thảo luận về lý do tại sao anh ấy ước tính rủi ro tuyệt chủng trong thế kỷ này là khoảng 1%.

Và trong cuốn sách The Precipice: Existential Risk and the Future of Humanity (Vực thẳm: Rủi ro hiện sinh và tương lai của loài người) xuất bản năm 2020, Toby Ord đưa ra dự đoán về rủi ro hiện sinh tổng thể của chúng ta trong thế kỷ này là 1/6 (hay khoảng 17%) — một cuộc tung xúc xắc. (Tuy nhiên, cần lưu ý rằng định nghĩa của Ord về thảm họa hiện sinh không hoàn toàn tương đương với sự tuyệt chủng của loài người; ví dụ, nó bao gồm:  một thảm họa toàn cầu khiến loài người không thể phục hồi hoàn toàn, ngay cả khi một số người vẫn còn sống.) Nghe tập podcast của chúng tôi với Toby.

Cuốn sách của ông cung cấp bảng sau đây trình bày ước tính (rất sơ bộ) của ông về rủi ro hiện sinh từ những mối đe dọa hàng đầu theo quan điểm của ông:

Những con số này cao hơn khoảng một triệu lần so với những gì mọi người thường nghĩ.

Chúng ta nên hiểu những ước tính này như thế nào? Có thể giả định rằng các nhà nghiên cứu quan tâm đến chủ đề này chỉ làm việc về những vấn đề này vì họ cho rằng chúng rất quan trọng, vì vậy chúng ta nên dự kiến ước tính của họ sẽ cao (do sự thiên vị trong lựa chọn). Mặc dù các con số còn đang được tranh luận, chúng tôi cho rằng một loạt các quan điểm, bao gồm cả quan điểm của MacAskill và Ord, là khả thi.

Thảm hoạ hiện sinh

Tỷ lệ xảy ra trong 100 năm tới

Va chạm với tiểu hành tinh hoặc sao chổi 

~ 1/1.000.000

Phun trào siêu núi lửa 

~ 1/10.000

Vụ nổ sao (stellar explosion) 

~ 1/1.000.000.000

Tổng rủi ro tự nhiên 

~ 1/10.000

Chiến tranh hạt nhân

~ 1 / 1,000

Biến đổi khí hậu

~ 1 / 1,000

Thảm hoạ môi trường khác

~ 1 / 1,000

Đại dịch tự nhiên

~ 1 / 10,000

Đại dịch nhân tạo

~ 1 in 30

Trí tuệ nhân tạo không được căn chỉnh 

~ 1 / 10

Rủi ro do con người gây ra không lường trước được 

~ 1 / 30

Các rủi ro khác do con người gây ra

~ 1 / 50

Tổng rủi ro do con người gây ra 

~ 1 / 6

Tổng rủi ro hiện sinh 

~ 1 / 6

Con số này cao hơn khoảng một triệu lần so với những gì mọi người thường nghĩ.

Chúng ta nên hiểu những ước tính này như thế nào? Có thể giả định rằng các nhà nghiên cứu quan tâm đến chủ đề này chỉ làm việc về những vấn đề này vì họ cho rằng chúng rất quan trọng, vì vậy chúng ta nên dự kiến rằng ước tính của họ sẽ cao (do sự thiên vị trong lựa chọn). Mặc dù các con số này còn gây tranh cãi, chúng tôi cho rằng một loạt các quan điểm, bao gồm cả quan điểm của MacAskill và Ord, là khả thi.

Tại sao giúp bảo vệ tương lai có thể là điều quan trọng nhất bạn có thể làm trong cuộc đời

Chúng ta nên ưu tiên công việc giảm thiểu những rủi ro này đến mức nào so với các vấn đề khác, như nghèo đói toàn cầu, chấm dứt ung thư hoặc thay đổi chính trị?

Tại 80,000 Hours, chúng tôi thực hiện nghiên cứu để giúp mọi người tìm được nghề nghiệp có tác động xã hội tích cực. Là một phần của công việc này, chúng tôi cố gắng tìm ra những vấn đề cấp bách nhất trên thế giới để giải quyết. Chúng tôi đánh giá các vấn đề toàn cầu khác nhau bằng cách sử dụng khung vấn đề (problem framework), so sánh các vấn đề dựa trên:

  • Quy mô (Scale) — có bao nhiêu người bị ảnh hưởng bởi vấn đề
  • Mức độ thiếu quan tâm (Neglectedness) — có bao nhiêu người đang giải quyết vấn đề
  • Khả năng giải quyết (Solvability/ Tractability)— mức độ dễ dàng đạt được tiến bộ

Nếu bạn áp dụng khung đánh giá này, chúng tôi cho rằng bảo vệ tương lai là ưu tiên hàng đầu của thế giới. Vì vậy, nếu bạn muốn có tác động tích cực lớn trong sự nghiệp của mình, đây là lĩnh vực hàng đầu mà bạn nên tập trung vào.

Trong các phần tiếp theo, chúng tôi sẽ đánh giá vấn đề này về quy mô, mức độ thiếu quan tâm và khả năng giải quyết, dựa trên Existential Risk Prevention as a Global Priority (Phòng ngừa rủi ro hiện sinh là ưu tiên toàn cầu) của Nick Bostrom và các công trình chưa xuất bản của Toby Ord, cũng như nghiên cứu của chúng tôi.

Đầu tiên, hãy bắt đầu với quy mô của vấn đề. Chúng tôi đã lập luận rằng có khả năng tuyệt chủng trong thế kỷ tới là hơn 3%. Vấn đề này lớn đến mức nào?

Một con số mà chúng ta có thể xem xét là có bao nhiêu người có thể chết trong một thảm họa như vậy. Dân số Trái đất vào giữa thế kỷ này sẽ là khoảng 10 tỷ người, vì vậy 3% khả năng tất cả mọi người chết có nghĩa là số người chết dự kiến khoảng 300 triệu người. Con số này có lẽ còn nhiều hơn số người chết mà chúng ta có thể dự kiến trong thế kỷ tới do các bệnh vì đói nghèo như sốt rét.24

Nhiều rủi ro mà chúng ta đã đề cập cũng có thể gây ra một thảm họa "trung bình" thay vì một thảm họa kết thúc văn minh, và điều này có lẽ khả thi hơn nhiều. Cuộc khảo sát mà chúng ta đã đề cập trước đó cho thấy có hơn 10% khả năng xảy ra một thảm họa giết chết hơn 1 tỷ người trong thế kỷ tới, điều này sẽ tương đương với ít nhất 100 triệu người chết thêm, cùng với vô số đau khổ cho những người sống sót.

Vì vậy, ngay cả khi chúng ta chỉ tập trung vào tầm ảnh hưởng đối với thế hệ hiện tại, những rủi ro thảm họa này vẫn là một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất mà nhân loại phải đối mặt.

Tuy nhiên, đây là đánh giá quá thấp về việc mở rộng quy mô vấn đề, bởi vì nếu nền văn minh kết thúc, chúng ta cũng sẽ từ bỏ toàn bộ tương lai của mình.

Hầu hết mọi người đều muốn để lại một thế giới tốt đẹp hơn cho con cháu của mình, và hầu hết cũng nghĩ rằng chúng ta nên quan tâm đến các thế hệ tương lai nhiều hơn. Có thể sẽ có nhiều người sống cuộc sống tuyệt vời trong tương lai hơn số người đang sống ngày nay, và chúng ta nên quan tâm đến lợi ích của họ. Có khả năng nền văn minh loài người có thể tồn tại hàng triệu năm, vì vậy khi chúng ta xem xét tầm ảnh hưởng của những rủi ro đối với các thế hệ tương lai, rủi ro sẽ cao hơn hàng triệu lần — cho cả điều tốt và điều xấu. Như Carl Sagan đã viết về chi phí chiến tranh hạt nhân trong Foreign Affairs:

Một cuộc chiến tranh hạt nhân sẽ đe dọa tất cả con cháu chúng ta, chừng nào nhân loại còn tồn tại trên Trái Đất. Ngay cả khi dân số duy trì ổn định, với tuổi thọ trung bình khoảng 100 năm, thì trong một khoảng thời gian điển hình cho sự tiến hóa sinh học của một loài thành công (ước chừng 10 triệu năm), chúng ta đang nói đến khoảng 500 nghìn tỷ người chưa từng được sinh ra. Theo tiêu chí này, mức độ rủi ro của việc tuyệt chủng loài người lớn hơn một triệu lần so với những cuộc chiến tranh hạt nhân "khiêm tốn" mà "chỉ" giết chết vài trăm triệu người.

Ngoài ra, còn vô số thước đo khác cho tổn thất tiềm tàng—bao gồm nền văn hóa và khoa học vĩ đại, toàn bộ lịch sử tiến hóa của hành tinh, và ý nghĩa sâu sắc từ cuộc đời của tất cả tổ tiên chúng ta, những người đã góp phần xây dựng tương lai cho thế hệ con cháu họ. Tuyệt chủng đồng nghĩa với sự hủy diệt toàn bộ công trình vĩ đại của nhân loại.

Chúng ta may mắn vì người La Mã đã không để loài người tuyệt chủng, vì điều đó có nghĩa là toàn bộ nền văn minh hiện đại đã có thể tồn tại. Chúng ta nghĩ rằng chúng ta có trách nhiệm tương tự đối với những người sẽ đến sau chúng ta, giả sử (như chúng ta tin) rằng họ có khả năng sống một cuộc đời trọn vẹn. Sẽ là liều lĩnh và bất công nếu chúng ta đặt sự tồn tại của họ vào nguy hiểm chỉ để cải thiện cuộc sống của chúng ta trong ngắn hạn.

Không chỉ là vì có thể sẽ có nhiều người hơn trong tương lai. Như Sagan cũng đã chỉ ra, bất kể bạn nghĩ điều gì có giá trị, tiềm năng của trong tương lai sẽ nhiều hơn rất nhiều. Nền văn minh tương lai có thể tạo ra một thế giới không có thiếu thốn, và đạt được những thành tựu trí tuệ và nghệ thuật đáng kinh ngạc. Chúng ta có thể xây dựng một xã hội công bằng và đạo đức hơn rất nhiều. Và về nguyên tắc, không có lý do gì để nền văn minh không thể vươn tới các hành tinh khác, mà trong thiên hà của chúng ta có khoảng 100 tỷ hành tinh.25 Nếu chúng ta để nền văn minh chấm dứt, thì tất cả những điều này sẽ không bao giờ xảy ra.

Chúng ta không chắc liệu tương lai tươi đẹp này có thực sự xảy ra hay không, nhưng đó là lý do để chúng ta tiếp tục duy trì nền văn minh, để chúng ta có cơ hội tìm ra câu trả lời. Không truyền ngọn đuốc cho thế hệ tiếp theo có thể là điều tồi tệ nhất mà chúng ta có thể làm.

Vì vậy, rủi ro vài phần trăm rằng nền văn minh sẽ kết thúc có vẻ là vấn đề lớn nhất mà thế giới đang phải đối mặt hiện nay. Điều đáng chú ý là những rủi ro này lại bị thiếu quan tâm đến vậy.

Tại sao những rủi ro này là một trong những vấn đề toàn cầu bị thiếu quan tâm nhất

Dưới đây là số tiền hàng năm được chi cho một số vấn đề quan trọng:26

Vấn đề

Chi tiêu hàng năm từ tất cả các nguồn (ước tính cao)

Nghiên cứu an toàn AI

10 triệu đô

Biến đổi khí hậu

hơn 300 tỷ đô

Phòng ngừa đại dịch cực đoan

1 tỷ đô

Nghiên cứu và phát triển toàn cầu (Global R&D)

1.5 nghìn tỷ đô

Hàng xa xỉ

1.3 nghìn tỷ đô

An ninh hạt nhân

1-10 tỷ đô

Giải quyết đói nghèo toàn cầu

hơn 250 tỷ đô

Phúc lợi xã hội ở Mỹ

900 tỷ đô

Như bạn có thể thấy, chúng ta chi một lượng lớn tài nguyên cho nghiên cứu và phát triển để tạo ra công nghệ mạnh mẽ hơn. Chúng ta cũng chi tiêu rất nhiều cho nỗ lực (có thể là sai lầm) nhằm cải thiện cuộc sống bằng cách mua hàng hóa xa xỉ.

Số tiền chi cho việc giảm thiểu rủi ro thảm họa do biến đổi khí hậu còn ít hơn nhiều. Chỉ riêng chi tiêu phúc lợi xã hội ở Mỹ đã gấp nhiều lần chi tiêu toàn cầu cho biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, biến đổi khí hậu vẫn nhận được số tiền khổng lồ so với một số rủi ro khác mà chúng tôi đã đề cập. Chúng tôi ước tính sơ bộ rằng chi phí phòng ngừa đại dịch toàn cầu cực đoan nhận được ít hơn 300 lần, mặc dù mức độ rủi ro có vẻ tương đương.

Nghiên cứu để tránh tai nạn từ hệ thống AI là lĩnh vực bị thiếu quan tâm nhất, có lẽ chỉ nhận được khoảng 10 triệu đô la mỗi năm, tức ít hơn 100 lần.

Bạn sẽ thấy một bức tranh tương tự nếu nhìn vào số lượng người làm việc cho những rủi ro này thay vì số tiền chi tiêu, nhưng số liệu về tiền dễ lấy hơn.

Nếu nhìn vào sự quan tâm của giới khoa học, chúng ta cũng thấy một bức tranh tương tự về sự thiếu quan tâm (mặc dù một số rủi ro riêng lẻ nhận được sự quan tâm đáng kể, như biến đổi khí hậu):

Existential risk research receives less funding than dung beetle research.

Nguồn: Nick Bostrom

Ấn tượng của chúng tôi là: khi nhìn vào mối quan tâm chính trị, bạn sẽ thấy một bức tranh tương tự giống như số tiền tài trợ. Mối quan tâm chính trị chủ yếu tập trung vào các vấn đề cụ thể giúp thế hệ hiện tại trong ngắn hạn, vì đó là điều mang lại phiếu bầu. Các rủi ro thảm họa bị bỏ qua nhiều hơn. Trong số các rủi ro thảm họa, biến đổi khí hậu được quan tâm nhiều nhất, trong khi các vấn đề như đại dịch và AI bị bỏ qua nhiều nhất.

Sự thiếu quan tâm về nguồn lực, nghiên cứu khoa học và chính trị này chính xác là điều bạn có thể mong đợi từ nền tảng kinh tế, và đó là lý do tại sao lĩnh vực này mang đến cơ hội cho những người muốn làm cho thế giới trở nên tốt đẹp hơn.

Đầu tiên, những rủi ro này không phải là trách nhiệm của một quốc gia nào. Giả sử Mỹ đầu tư mạnh mẽ để ngăn chặn biến đổi khí hậu. Điều này mang lại lợi ích cho tất cả mọi người trên thế giới, nhưng chỉ có khoảng 5% dân số thế giới sống ở Mỹ, vì vậy công dân Mỹ sẽ chỉ nhận được 5% lợi ích từ khoản chi tiêu này. Điều này có nghĩa là Mỹ sẽ đầu tư quá ít vào những nỗ lực này so với giá trị của chúng đối với thế giới. Và điều này cũng đúng với mọi quốc gia khác.

Vấn đề này có thể được giải quyết nếu tất cả chúng ta có thể phối hợp, nếu mọi quốc gia đồng ý đóng góp công bằng vào việc giảm thiểu biến đổi khí hậu, thì tất cả các quốc gia sẽ được hưởng lợi bằng cách tránh được những tác động tồi tệ nhất.

Thật không may, từ góc độ của mỗi quốc gia, sẽ tốt hơn nếu tất cả các quốc gia khác giảm lượng khí thải của họ, trong khi nền kinh tế của họ không bị cản trở. Do đó, có động lực cho mỗi quốc gia vi phạm các thỏa thuận khí hậu, và đây là lý do tại sao tiến trình giảm thiểu khí thải diễn ra rất chậm (đây là một nghịch lý tù nhân - prisoner’s dilemma).

Và trên thực tế, điều này còn đánh giá thấp vấn đề một cách nghiêm trọng. Những người hưởng lợi lớn nhất từ các nỗ lực giảm thiểu rủi ro thảm họa là các thế hệ tương lai. Họ không có cách nào để bảo vệ lợi ích của mình, dù là về kinh tế hay chính trị.

Nếu các thế hệ tương lai có thể bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử của chúng ta, thì họ sẽ bỏ phiếu áp đảo ủng hộ các chính sách an toàn hơn. Tương tự, nếu các thế hệ tương lai có thể gửi tiền về quá khứ, họ sẽ sẵn sàng trả cho chúng ta những khoản tiền khổng lồ để giảm thiểu những rủi ro này. (Về mặt kỹ thuật, giảm thiểu những rủi ro này tạo ra một việc tốt công ích cho toàn cầu, xuyên thế hệ ( trans-generational, global public good), khiến chúng trở thành một trong những cách làm thiện bị bỏ quên nhất.

Hệ thống hiện tại của chúng ta không làm tốt việc bảo vệ các thế hệ tương lai. Chúng tôi biết những người đã nói chuyện với các quan chức chính phủ hàng đầu ở Anh, và nhiều người muốn làm gì đó để giải quyết những rủi ro này, nhưng họ nói rằng áp lực từ tin tức và chu kỳ bầu cử khiến họ khó tập trung vào vấn đề này. Ở hầu hết các quốc gia, không có cơ quan chính phủ nào có nhiệm vụ giảm thiểu những rủi ro này.

Đây là một tình huống đáng buồn, nhưng cũng là một cơ hội. Đối với những người thực sự muốn làm cho thế giới trở nên tốt đẹp hơn, sự thiếu quan tâm này có nghĩa là có rất nhiều cách giúp đỡ có tầm ảnh hưởng lớn.

Có thể làm gì để đối phó với những rủi ro này?

Chúng ta đã đề cập đến quy mô và mức độ thiếu quan tâm đối với những vấn đề này, nhưng còn yếu tố thứ ba trong khung phân tích của chúng ta: khả năng giải quyết, thì sao?

Khả năng chúng ta có thể đạt được tiến bộ trong những vấn đề này là ít chắc chắn hơn so với những lĩnh vực truyền thống hơn như sức khỏe toàn cầu. Việc đo lường tầm ảnh hưởng của chúng ta đối với sức khỏe (ít nhất là trong ngắn hạn) dễ dàng hơn nhiều và chúng ta có hàng thập kỷ bằng chứng về những biện pháp hiệu quả. Điều này có nghĩa là nỗ lực giảm thiểu rủi ro thảm họa có vẻ kém khả thi hơn.

Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể làm được nhiều việc có quy mô lớn và mức độ thiếu quan tâm cho những rủi ro này, và chúng vẫn là những vấn đề cấp bách nhất.

Chúng tôi sẽ phác thảo một số cách để giảm thiểu những rủi ro trên, chia thành ba loại lớn:

1. Nỗ lực có mục tiêu để giảm thiểu các rủi ro cụ thể

Một cách tiếp cận là giải quyết trực tiếp từng rủi ro. Có nhiều đề xuất cụ thể để giải quyết từng rủi ro, chẳng hạn như sau:

  1. Nhiều chuyên gia đồng ý rằng việc giám sát dịch bệnh tốt hơn sẽ giảm thiểu rủi ro đại dịch. Điều này có thể bao gồm cải tiến công nghệ hoặc thu thập và tổng hợp dữ liệu hiện có tốt hơn, để giúp chúng ta phát hiện đại dịch mới nhanh hơn. Và bạn phát hiện đại dịch mới càng nhanh, thì việc quản lý càng dễ dàng.
  2. Có nhiều cách để giảm thiểu biến đổi khí hậu, chẳng hạn như giúp phát triển các tấm pin mặt trời tốt hơn hoặc áp dụng thuế carbon.
  3. Với AI, chúng ta có thể nghiên cứu “vấn đề kiểm soát” trong khoa học máy tính để giảm thiểu khả năng gây ra thiệt hại không mong muốn từ các hệ thống AI mạnh mẽ. Trong một bài báo gần đây, Các vấn đề cụ thể trong an toàn AI, nêu ra một số chủ đề cụ thể, nhưng hiện chỉ có khoảng 20 người làm việc toàn thời gian trong lĩnh vực nghiên cứu này.
  4. Trong lĩnh vực an ninh hạt nhân, nhiều chuyên gia cho rằng lợi ích răn đe của vũ khí hạt nhân có thể được duy trì với lượng dự trữ nhỏ hơn nhiều. Tuy nhiên, lượng dự trữ ít hơn cũng sẽ giảm rủi ro tai nạn, cũng như giảm khả năng huỷ diệt nền văn minh nếu có xảy ra chiến tranh hạt nhân.

Chúng tôi đi sâu hơn vào những gì bạn có thể làm để giải quyết từng rủi ro trong các hồ sơ vấn đề của chúng tôi:

  1. An toàn AI
  2. Phòng ngừa đại dịch
  3. An ninh hạt nhân
  4. Biến đổi khí hậu

Chúng tôi không tập trung vào các rủi ro do tự nhiên gây ra trong phần này, vì chúng ít có khả năng xảy ra hơn và chúng tôi đã và đang làm rất nhiều để đối phó với một số rủi ro đó. Sự cải thiện về của cải và công nghệ giúp chúng ta có khả năng chống chọi tốt hơn với các rủi ro tự nhiên, và rất nhiều nỗ lực đã được dành để đạt được những điều này.

2. Nỗ lực trên diện rộng để giảm thiểu rủi ro

Thay vì cố gắng giảm thiểu từng rủi ro riêng lẻ, chúng ta có thể cố gắng cải thiện khả năng quản lý rủi ro của nền văn minh nói chung. Các nỗ lực “trên diện rộng” giúp giảm tất cả các mối đe dọa cùng một lúc, ngay cả những mối đe dọa mà chúng ta chưa nghĩ đến.

Ví dụ, có những người ra quyết định quan trọng, thường là trong chính phủ, sẽ cần quản lý những rủi ro này khi chúng phát sinh. Nếu chúng ta có thể cải thiện khả năng ra quyết định của những người và tổ chức này, thì điều đó sẽ giúp xã hội nói chung trở nên kiên cường hơn và giải quyết được nhiều vấn đề khác.

Các nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra nhiều cách để cải thiện khả năng ra quyết định, nhưng hầu hết vẫn chưa được thực hiện. Đồng thời, rất ít người đang nghiên cứu vấn đề này. Chúng tôi sẽ đi sâu hơn vào vấn đề này trong bài viết về cải thiện khả năng ra quyết định của tổ chức.

Một ví dụ khác là chúng ta có thể cố gắng giúp nền văn minh phục hồi dễ dàng hơn sau một thảm họa. Global Seed Vault là một kho lạnh ở Bắc Cực, chứa hạt giống nhiều loại cây trồng thiết yếu, giúp giảm nguy cơ mất đi các giống loài quan trọng. Gần đây, băng tan thành nước đã tràn vào đường hầm dẫn đến kho, trớ trêu chính là do biến đổi khí hậu, vì vậy có lẽ nó cần thêm kinh phí. Có rất nhiều dự án khác như thế này mà chúng ta có thể thực hiện để bảo tồn kiến thức.

Tương tự, chúng ta có thể tạo ra những nơi trú ẩn tránh thảm hoạ tốt hơn, giúp giảm nguy cơ tuyệt chủng do đại dịch, mùa đông hạt nhân và tiểu hành tinh (nhưng không phải AI), đồng thời tăng cơ hội phục hồi sau thảm họa. Hiện tại, những biện pháp này có vẻ không hiệu quả bằng việc giảm rủi ro ngay từ đầu, nhưng chúng vẫn có ích. Một lựa chọn bị thiếu quan tâm hơn và có lẽ rẻ hơn nhiều là tạo ra các nguồn thực phẩm thay thế, chẳng hạn như những nguồn có thể sản xuất mà không cần ánh sáng và có thể nhanh chóng mở rộng quy mô trong mùa đông kéo dài.

Vì những nỗ lực trên diện rộng sẽ hữu ích ngay cả khi chúng ta không chắc chắn về chi tiết của các rủi ro, nên chúng càng hấp dẫn khi bạn càng cảm thấy không chắc chắn. Khi bạn càng tiến gần các rủi ro, bạn nên dần dần phân bổ lại nguồn lực từ các nỗ lực trên diện rộng sang các nỗ lực có mục tiêu cụ thể (đọc thêm).

Chúng tôi dự đoán có nhiều can thiệp trên diện rộng đầy hứa hẹn, nhưng đây là lĩnh vực ít được nghiên cứu. Ví dụ, một cách tiếp cận khác có thể là cải thiện phối hợp quốc tế. Vì những rủi ro này do con người gây ra, chúng có thể được ngăn chặn bởi con người, nhưng điều cản trở chúng ta là khó khăn trong phối hợp. Ví dụ, Nga không muốn giải trừ vũ khí vì điều đó sẽ đặt họ vào thế bất lợi so với Mỹ, và ngược lại, mặc dù cả hai quốc gia sẽ tốt hơn nếu không có khả năng xảy ra chiến tranh hạt nhân.

Tuy nhiên, có thể cải thiện khả năng phối hợp của chúng ta với tư cách một nền văn minh, chẳng hạn bằng cách cải thiện quan hệ ngoại giao hoặc phát triển các cơ quan quốc tế tốt hơn. Chúng tôi rất mong chờ nghiên cứu thêm về các đề xuất này.

Các nỗ lực chính thống nhằm làm điều tốt như cải thiện giáo dục và phát triển quốc tế cũng có thể giúp xã hội trở nên bền vững và khôn ngoan hơn, từ đó góp phần giảm thiểu rủi ro thảm họa. Ví dụ, một dân số có trình độ giáo dục cao hơn có thể bầu ra những nhà lãnh đạo sáng suốt hơn (tằng hắng), và các quốc gia giàu có hơn có khả năng phòng ngừa đại dịch tốt hơn, về cơ bản là vậy. Không phải ngẫu nhiên mà dịch Ebola bùng phát ở một số khu vực nghèo nhất Tây Phi.

Tuy nhiên, chúng tôi không coi giáo dục và y tế là những lĩnh vực cần tập trung nhất vì hai lý do. Thứ nhất, những lĩnh vực này ít bị thiếu quan tâm hơn so với các phương pháp tiếp cận ít truyền thống hơn mà chúng tôi đã đề cập. Trên thực tế, cải thiện giáo dục có lẽ là mục tiêu phổ biến nhất của những người muốn làm điều tốt, và chỉ riêng ở Mỹ, lĩnh vực này đã nhận được 800 tỷ đô la tài trợ từ chính phủ và thêm 1 nghìn tỷ đô la tài trợ từ tư nhân. Thứ hai, những phương pháp này có tác động rất nhỏ trong việc giảm thiểu những rủi ro này — bạn phải cải thiện giáo dục trên quy mô rất lớn mới có thể thấy được hiệu quả rõ rệt. Chúng tôi thích tập trung vào những giải pháp có mục tiêu rõ ràng hơn và bị thiếu quan tâm hơn.

3. Tìm hiểu thêm và xây dựng năng lực

Chúng tôi rất không chắc chắn về những rủi ro nào là lớn nhất, cách tốt nhất để đối phó với chúng, và liệu toàn bộ bức tranh về các ưu tiên toàn cầu của chúng tôi có hoàn toàn sai lầm hay không. Điều này có nghĩa là một mục tiêu quan trọng khác là tìm hiểu thêm về tất cả các vấn đề này.

Chúng ta có thể tìm hiểu thêm bằng cách đơn giản là cố gắng giảm thiểu những rủi ro này và xem có thể đạt được những tiến bộ nào. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng cách quan trọng nhất và bị thiếu quan tâm nhất để tìm hiểu thêm vào lúc này là thực hiện nghiên cứu ưu tiên toàn cầu - global priorities research.

Đây là tổ hợp giữa kinh tế học và triết học đạo đức, nhằm trả lời những câu hỏi cấp cao về các vấn đề quan trọng nhất đối với nhân loại. Chỉ có một số ít nhà nghiên cứu làm việc toàn thời gian về các vấn đề này.

Một cách khác để đối phó với sự không chắc chắn là xây dựng các nguồn lực có thể được triển khai trong tương lai khi bạn có thêm thông tin. Một cách để làm điều này là kiếm và tiết kiệm tiền. Bạn cũng có thể đầu tư vào vốn nghề nghiệp của mình, đặc biệt là các kỹ năng có thể chuyển đổi và các mối quan hệ có ảnh hưởng, để bạn có thể đạt được nhiều thành tựu hơn trong tương lai.

Tuy nhiên, chúng tôi nghĩ rằng một cách tiếp cận có thể tốt hơn cả hai cách trên là xây dựng một cộng đồng tập trung vào việc giảm thiểu những rủi ro này, bất kể chúng là gì. Lý do tại sao cách này có thể tốt hơn là vì “phát triển năng lực một cộng đồng có thể nhanh hơn phát triển tài sản cá nhân hoặc vốn nghề nghiệp của mình bạn”. Ví dụ, nếu bạn dành một năm để tiếp cận một đối tượng cụ thể, không có gì là không thể ngăn cản bạn tìm được một người khác có chuyên môn phù hợp để cùng bạn tham gia. Điều này sẽ mang lại lợi ích hàng năm cho vấn đề khoảng 100%.

Hiện tại, chúng tôi đang tập trung vào việc xây dựng cộng đồng thiện nguyện hiệu quả, bao gồm nhiều người muốn giảm thiểu những rủi ro này. Hơn nữa, tốc độ tăng trưởng gần đây và các nghiên cứu về những nỗ lực cụ thể để phát triển cộng đồng cho thấy rằng tỷ lệ lợi ích cao là hoàn toàn khả thi.

Tuy nhiên, chúng tôi hy vọng rằng các nỗ lực xây dựng cộng đồng khác cũng sẽ có giá trị. Sẽ thật tuyệt vời nếu có một cộng đồng các nhà khoa học cố gắng thúc đẩy văn hóa an toàn trong giới học thuật. Sẽ thật tuyệt vời nếu có một cộng đồng các nhà hoạch định chính sách muốn cố gắng giảm thiểu những rủi ro này và khiến chính phủ quan tâm hơn đến các thế hệ tương lai.

Với số lượng người tích cực làm việc để giảm thiểu những rủi ro này còn rất ít, chúng tôi hy vọng rằng có rất nhiều việc có thể làm để xây dựng một phong trào xung quanh vấn đề này.

Xét tổng thể thì giảm thiểu những rủi ro này có hiệu quả đến mức nào?

Xem xét tất cả các phương pháp giảm thiểu những rủi ro này và nguồn lực dành cho một số phương pháp rất ít, có vẻ như có thể đạt được tiến bộ đáng kể.

Thực tế, ngay cả khi chỉ xem xét tầm ảnh hưởng của những rủi ro này đối với thế hệ hiện tại (bỏ qua bất kỳ lợi ích nào cho các thế hệ tương lai), chúng vẫn là ưu tiên hàng đầu.

Dưới đây là một số con số rất sơ bộ và đơn giản, chỉ để minh họa điều này có thể xảy ra như thế nào. Chúng tôi cho rằng 100 tỷ đô la chi cho việc giảm thiểu các mối đe dọa hiện sinh có thể giảm hơn 1% rủi ro trong thế kỷ tới. Giảm 1% rủi ro dự kiến sẽ cứu khoảng 100 triệu mạng sống trong thế hệ hiện tại (1% trong số khoảng 10 tỷ người đang sống ngày nay). Điều này có nghĩa là khoản đầu tư này sẽ cứu mạng sống chỉ với 1.000 đô la cho mỗi người.27

Greg Lewis đã đưa ra một ước tính chi tiết hơn, với kết quả trung bình là 9.200 đô la cho mỗi năm cuộc đời được cứu trong thế hệ hiện tại (hoặc khoảng 300.000 đô la cho mỗi cuộc đời).28 Trong chuỗi thảo luận này còn có nhiều ước tính khác. Chúng tôi cho rằng Greg có thể quá thận trọng, vì ông giả định rủi ro tuyệt chủng chỉ là 1% trong thế kỷ tới, trong khi ước tính của chúng tôi là cao hơn gấp nhiều lần. Chúng tôi cũng cho rằng 1 tỷ đô la tiếp theo được chi cho việc giảm rủi ro hiện sinh có thể làm giảm rủi ro nhiều hơn so với giả định của Greg (lưu ý rằng điều này chỉ đúng nếu 1 tỷ đô la được chi cho các vấn đề bị thiếu quan tâm nhất như an toàn AI và rủi ro sinh học). Do đó, chúng tôi sẽ không ngạc nhiên nếu chi phí cho mỗi mạng sống được cứu trong 1 tỷ đô la tiếp theo được đầu tư vào việc giảm rủi ro hiện sinh là dưới 100 đô la.

Tổ chức từ thiện được GiveWell khuyến nghị hàng đầu là Against Malaria Foundation (AMF), thường được coi là một trong những cách tốt nhất để giúp thế hệ hiện tại, cứu sống với chi phí khoảng $7.500 (số liệu năm 2017).29 Vì vậy, những ước tính này cho thấy việc giảm thiểu các mối đe dọa hiện sinh có hiệu quả - chi phí ( cost-effectiveness) tốt hơn hoặc tương đương với AMF - tổ chức từ thiện được đặc biệt xuất sắc trong lĩnh vực cứu sống thế hệ hiện tại.

Tương tự, chúng tôi nghĩ rằng nếu 10.000 thanh niên tài năng tập trung sự nghiệp của mình vào những rủi ro này, họ có thể giảm được khoảng 1% rủi ro. Điều đó có nghĩa là mỗi người sẽ cứu được 1.000 mạng sống trong sự nghiệp của mình trong thế hệ hiện tại, có lẽ còn tốt hơn những gì họ có thể cứu được bằng cách kiếm tiền để cho đi và quyên góp cho Against Malaria Foundation.30

Một mặt, đây là những so sánh không công bằng, vì ước tính của GiveWell vững vàng và được nghiên cứu kỹ lưỡng hơn, trong khi ước tính của chúng tôi chỉ là một phỏng đoán có căn cứ. Có thể có những cách tốt hơn để giúp thế hệ hiện tại so với Against Malaria Foundation - AMF (ví dụ như: vận động chính sách).

Tuy nhiên, chúng tôi cũng đã đánh giá thấp đáng kể lợi ích giảm thiểu các mối đe dọa tồn vong. Lý do chính để bảo vệ nền văn minh không phải là để mang lại lợi ích cho thế hệ hiện tại, mà là để mang lại lợi ích cho các thế hệ tương lai. Chúng ta đã bỏ qua họ trong ước tính này.

Nếu chúng ta cũng xem xét các thế hệ tương lai, thì hiệu quả giảm thiểu các mối đe dọa hiện sinh (hay tồn vong) sẽ cao hơn gấp nhiều lần, và khó có thể tưởng tượng được một ưu tiên cấp bách hơn vào lúc này.

Bây giờ, bạn có thể đọc một số phản hồi đối với những lập luận này, hoặc bỏ qua phần này và chuyển sang các cách đóng góp thực tế.

Ai không nên ưu tiên bảo vệ tương lai?

Các lập luận được đưa ra dựa trên một số giả định mà không phải ai cũng chấp nhận. Dưới đây là một số phản hồi tốt nhất cho các lập luận này.

Bạn cần tập trung hơn vào bạn bè và gia đình

Chúng ta chỉ đang nói về điều gì nên được ưu tiên nếu bạn đang cố gắng giúp đỡ mọi người nói chung, coi lợi ích của mọi người là như nhau (điều mà các nhà triết học đôi khi gọi là “lòng vị tha vô tư/ không thiên vị” - “impartial altruism”).

Hầu hết mọi người đều quan tâm đến việc giúp đỡ người khác ở một mức độ nào đó: nếu bạn có thể giúp một người lạ với chi phí ít, đó là một việc tốt. Mọi người cũng quan tâm đến việc làm cho cuộc sống của mình tốt đẹp, chăm sóc bạn bè và gia đình, và chúng ta cũng vậy.

Làm thế nào để cân bằng những ưu tiên này là một câu hỏi khó. Nếu bạn may mắn có thể đóng góp vào việc giúp đỡ thế giới, thì chúng tôi cho rằng bảo vệ tương lai nên là ưu tiên hàng đầu. Chúng tôi liệt kê các cách cụ thể để tham gia trong phần tiếp theo.

Nếu không, bạn có thể cần tập trung vào cuộc sống cá nhân của mình ngay bây giờ, đóng góp vòng ngoài hoặc sẽ đóng góp trong tương lai.

Bạn nghĩ rằng rủi ro thấp hơn nhiều so với những gì chúng tôi đã lập luận

Chúng tôi không có ước tính chắc chắn về nhiều rủi ro do con người gây ra (human-caused risks), vì vậy bạn có thể thử đưa ra ước tính của riêng mình và kết luận rằng chúng thấp hơn nhiều so với những gì chúng tôi đã đưa ra. Nếu chúng đủ thấp, thì việc giảm thiểu chúng sẽ không còn là ưu tiên hàng đầu.

Chúng tôi không thấy điều này khả thi vì những lý do đã nêu. Nếu bạn xem xét tất cả các rủi ro tiềm ẩn, có vẻ khó để tin rằng chúng sẽ dưới 1% trong thế kỷ này, và ngay cả rủi ro 1% cũng có thể đòi hỏi nhiều hành động hơn những gì chúng ta đang thấy hiện nay.

Bạn nghĩ rằng chúng ta hầu như không thể làm gì hơn để đối phó với những rủi ro này

Chúng tôi đánh giá những rủi ro này là khó giải quyết hơn các vấn đề như sức khỏe toàn cầu, vì vậy dự kiến sẽ khó đạt được tiến bộ hơn với mỗi đô la đầu tư. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng quy mô và mức độ thiếu quan tâm tới chúng đã bù đắp cho điều này, và do đó, chúng sẽ mang lại hiệu quả cao hơn dự kiến. Nhiều người nghĩ rằng thiện nguyện hiệu quả chỉ là hỗ trợ các can thiệp "đã được chứng minh", nhưng đó là một lầm tưởng. Nếu lợi ích mang lại đủ cao, thì những can thiệp chỉ có khả năng thành công nhỏ cũng đáng được thực hiện. Nhà tài trợ hàng đầu trong cộng đồng hiện đang ủng hộ phương pháp quyên góp đột phá - “ hits-based giving".

Tuy nhiên, nếu bạn rất bi quan về cơ hội tiến bộ hơn cả chúng tôi, thì có lẽ tốt hơn là bạn nên làm việc trong các lĩnh vực truyền thống hơn, chẳng hạn như sức khỏe toàn cầu.

Cá nhân chúng tôi có thể sẽ chuyển sang một vấn đề khác nếu có nhiều hơn gấp hai lần nguồn lực được đầu tư vào việc giảm thiểu những rủi ro này. Nhưng đó là một chặng đường dài so với hiện tại.

Một phản hồi liên quan là chúng ta đã thực hiện các biện pháp can thiệp tốt nhất để giảm thiểu những rủi ro này. Điều này có nghĩa là những rủi ro này không đòi hỏi phải thay đổi các ưu tiên thực tế. Ví dụ, chúng tôi đã đề cập trước đó rằng giáo dục có thể giúp giảm thiểu rủi ro. Nếu bạn nghĩ giáo dục là phản ứng tốt nhất (có thể vì bạn không chắc chắn rủi ro nào là cấp bách nhất), thì vì chúng ta đã đầu tư rất nhiều vào giáo dục, bạn có thể nghĩ rằng tình hình đã được xử lý. Chúng tôi không thấy điều này khả thi vì, như đã liệt kê, có rất nhiều cơ hội chưa được tận dụng để giảm thiểu những rủi ro này, những cơ hội này có vẻ mục tiêu hơn và bị thiếu quan tâm.

Một ví dụ khác tương tự là các nhà kinh tế đôi khi cho rằng chúng ta chỉ nên tập trung vào tăng trưởng kinh tế, vì điều đó sẽ đặt chúng ta vào vị trí tốt nhất để xử lý các rủi ro trong tương lai. Chúng tôi không thấy điều này khả thi vì một số loại tăng trưởng kinh tế làm tăng rủi ro (ví dụ: phát minh ra vũ khí mới), nên không rõ liệu tăng trưởng kinh tế có phải là cách tốt nhất để giảm rủi ro hay không. Thay vào đó, chúng tôi sẽ tập trung ít nhất là vào phát triển công nghệ khác biệt, hoặc các nỗ lực khác có mục tiêu rõ ràng hơn được liệt kê ở trên.

Bạn nghĩ có cách tốt hơn để giúp đỡ tương lai

Mặc dù việc giảm thiểu những rủi ro này là đáng giá cho thế hệ hiện tại, nhưng tầm quan trọng của chúng phần lớn đến từ tác động dài hạn — một khi nền văn minh kết thúc, chúng ta phải từ bỏ toàn bộ tương lai.

Bạn có thể nghĩ rằng có những hành động khác mà thế hệ hiện tại có thể tác động dài hạn, và những hành động này có thể quan trọng không kém trong việc giảm thiểu rủi ro tuyệt chủng. Cụ thể, chúng ta có thể cải thiện chất lượng của tương lai bằng cách ngăn chặn nền văn minh bị mắc kẹt vĩnh viễn trong những kết cục tồi tệ.

Điều này sẽ hơi giống khoa học viễn tưởng, nhưng hãy kiên nhẫn nghe chúng tôi giải thích. Một khả năng đã được đưa ra là công nghệ mới, như giám sát cực đoan hoặc điều kiện tâm lý (psychological conditioning), có thể tạo ra chính phủ toàn trị không bao giờ có thể bị lật đổ. Đây sẽ là kịch bản trong tiểu thuyết 1984Brave New World. Nếu chính phủ này xấu, thì nền văn minh có thể gặp phải số phận tệ hơn cả sự tuyệt chủng, khiến chúng ta phải chịu đựng đau khổ trong hàng thiên niên kỷ.

Những người khác lại lo ngại rằng sự phát triển của các hệ thống AI tiên tiến có thể gây ra những tác hại khủng khiếp nếu bị tiến hành một cách thiếu trách nhiệm, có thể là do xung đột giữa các nhóm đang chạy đua phát triển công nghệ này. Đặc biệt, nếu trong tương lai, việc phát triển các hệ thống này liên quan đến tạo ra trí tuệ số có ý thức, thì sự an toàn của chúng có thể trở nên vô cùng quan trọng.

Những rủi ro về một tương lai chứa đựng vô số đau khổ được gọi là “nguy cơ đau khổ quy mô vũ trụ, s-risks”.31 Nếu có điều gì chúng ta có thể làm ngay hôm nay để ngăn chặn nguy cơ đau khổ quy mô vũ trụ xảy ra (ví dụ, thông qua nghiên cứu có mục tiêu về kỹ thuật an toàn AI và quản trị AI), thì điều đó có thể còn quan trọng hơn.

Một lĩnh vực khác cần xem xét là những chuyển đổi công nghệ lớn. Chúng tôi đã đề cập đến những nguy hiểm của kỹ thuật gen và trí tuệ nhân tạo trong bài viết này, nhưng những công nghệ này cũng có thể tạo ra một cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai và mang lại rất nhiều lợi ích một khi được triển khai. Có những điều chúng ta có thể làm để tăng khả năng chuyển đổi tốt, thay vì giảm rủi ro chuyển đổi xấu. Điều này được gọi là cố gắng tăng “hy vọng hiện sinh” thay vì giảm “rủi ro hiện sinh”.32

Chúng tôi đồng ý rằng có thể có những cách khác để tạo ra tác động lâu dài, và những cách này có thể cấp bách hơn việc giảm thiểu rủi ro tuyệt chủng. Tuy nhiên, phần lớn các đề xuất này chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng, và chúng tôi chưa chắc chắn về cách tiếp cận.

Kết quả thực tế chính của việc xem xét các cách khác để tác động đến tương lai là chúng tôi nghĩ rằng việc quản lý tích cực quá trình chuyển đổi sang các công nghệ biến đổi mới, như AI, là còn quan trọng hơn. Điều này cũng khiến chúng tôi mong muốn thấy nhiều nghiên cứu ưu tiên toàn cầu hơn về các vấn đề này.

Nhìn chung, chúng tôi vẫn nghĩ rằng trước tiên nên tập trung vào việc giảm thiểu các mối đe dọa sinh tồn, sau đó mới chuyển sự chú ý sang các cách khác để giúp đỡ tương lai.

Một cách để giúp tương lai mà chúng tôi không nghĩ là một lựa chọn khả thi là đẩy nhanh tiến độ. Một số người muốn giúp tương lai tập trung vào việc mang lại tiến bộ công nghệ, như phát triển vắc-xin mới, và điều này thực sự mang lại lợi ích dài hạn. Tuy nhiên, chúng tôi nghĩ rằng điều quan trọng nhất từ góc độ dài hạn là chúng ta sẽ đi đến đâu, chứ không phải là chúng ta đi đến đó nhanh như thế nào. Phát hiện ra một loại vắc-xin mới có nghĩa là chúng ta sẽ có vắc-xin sớm hơn, chứ không phải là vắc-xin sẽ không bao giờ được phát minh.

Hơn nữa, vì công nghệ cũng là nguyên nhân của nhiều rủi ro này, nên không rõ việc đẩy nhanh tiến độ sẽ giúp ích bao nhiêu trong ngắn hạn.

Đẩy nhanh tiến độ cũng ít bị thiếu quan tâm hơn, vì nó cũng mang lại lợi ích cho thế hệ hiện tại. Như chúng ta đã đề cập, hơn 1 nghìn tỷ đô la được chi hàng năm cho nghiên cứu và phát triển công nghệ mới. Vì vậy, đẩy nhanh tiến độ vừa ít quan trọng hơn vừa ít bị thiếu quan tâm hơn.

Để tìm hiểu thêm về các cách khác để giúp đỡ các thế hệ tương lai, hãy xem Chương 3 của cuốn sách On the Overwhelming Importance of Shaping the Far Future (Về tầm quan trọng to lớn của việc định hình tương lai xa) của Tiến sĩ Nick Beckstead.

Bạn tin rằng tương lai sẽ ngắn ngủi hoặc tồi tệ

Nếu bạn nghĩ rằng nền văn minh chắc chắn sẽ không tồn tại lâu dài, thì giá trị của việc giảm thiểu những rủi ro này sẽ giảm đi đáng kể (mặc dù có lẽ vẫn đáng để thực hiện để giúp đỡ thế hệ hiện tại và một số ít thế hệ tương lai).

Chúng tôi đồng ý rằng có khả năng đáng kể, là nền văn minh sẽ sớm kết thúc (đó là lý do tại sao vấn đề này lại quan trọng đến vậy), nhưng chúng tôi cũng nghĩ rằng có khả năng đủ lớn rằng nó có thể tồn tại rất lâu, điều này khiến tương lai rất đáng để chúng ta đấu tranh.

Tương tự, nếu bạn nghĩ rằng tương lai có nhiều khả năng sẽ xấu đi hơn là tốt lên (hoặc nếu chúng ta có nghĩa vụ giảm thiểu đau khổ hơn là tăng cường hạnh phúc), thì giá trị của việc giảm thiểu những rủi ro này sẽ giảm xuống. Tuy nhiên, chúng tôi không nghĩ điều này có khả năng xảy ra, vì mọi người muốn tương lai tốt đẹp, nên chúng ta sẽ cố gắng làm cho tương lai tốt lên hơn là xấu đi. Chúng tôi cũng nghĩ rằng đã có những tiến bộ đáng kể về mặt đạo đức trong vài thế kỷ qua (do các xu hướng đã nêu trước đó), và chúng tôi lạc quan rằng điều này sẽ tiếp tục. Xem thêm thảo luận trong chú thích 11.11

Hơn nữa, ngay cả khi bạn không chắc chắn tương lai sẽ tốt đẹp như thế nào, hoặc nghi ngờ rằng nó sẽ tồi tệ theo những cách mà chúng ta có thể ngăn chặn trong tương lai, bạn vẫn có thể muốn nền văn minh tồn tại và để mở các lựa chọn. Con người trong tương lai sẽ có nhiều thời gian hơn để nghiên cứu xem nền văn minh có nên mở rộng, giữ nguyên quy mô hay thu hẹp. Nếu bạn nghĩ rằng có khả năng cao chúng ta sẽ có thể hành động dựa trên những quan ngại đạo đức đó, thì đó là lý do chính đáng để giao quyết định cuối cùng cho sự khôn ngoan của các thế hệ tương lai. Nhìn chung, chúng tôi rất không chắc chắn về những câu hỏi lớn này, nhưng điều đó thường khiến chúng tôi càng quan tâm hơn đến việc tránh đưa ra bất kỳ cam kết không thể đảo ngược nào.33

Ngoài ra, bạn nên tập trung vào các cách giảm thiểu khả năng tương lai sẽ tồi tệ, chẳng hạn như tránh các nguy cơ đau khổ quy mô vũ trụ (s-risks).

Bạn tin tưởng rằng chúng ta có nghĩa vụ đạo đức mạnh mẽ hơn hẳn nhằm giúp đỡ thế hệ hiện tại 

Nếu bạn nghĩ rằng chúng ta có nghĩa vụ mạnh mẽ hơn hẳn nhằm giúp đỡ thế hệ hiện tại so với các thế hệ tương lai (chẳng hạn như quan điểm đạo đức ảnh hưởng đến con người), thì tầm quan trọng của việc giảm thiểu những rủi ro này sẽ giảm đi. Cá nhân chúng tôi không nghĩ rằng những quan điểm này đặc biệt thuyết phục.

Tuy nhiên, chúng tôi đã lập luận rằng ngay cả khi bạn bỏ qua các thế hệ tương lai, những rủi ro này vẫn đáng được giải quyết. Những nỗ lực được đề xuất vẫn có thể cứu sống thế hệ hiện tại với chi phí tương đối thấp và có thể tránh được nhiều đau khổ do các thảm họa quy mô trung bình.

Hơn nữa, nếu bạn không chắc chắn về việc chúng ta có nghĩa vụ đạo đức đối với các thế hệ tương lai hay không, thì bạn nên tiếp tục giữ các lựa chọn mở, và điều đó có nghĩa là bảo vệ nền văn minh.

Tuy nhiên, nếu bạn nghĩ rằng chúng ta không có nghĩa vụ lớn đối với các thế hệ tương lai những rủi ro cũng tương đối không thể giải quyết (hoặc không có nghiên cứu hữu ích nào cần thực hiện), thì một cách khác để giúp thế hệ hiện tại có thể là lựa chọn hàng đầu. Điều này có thể có nghĩa là làm việc trong lĩnh vực sức khỏe toàn cầu hoặc sức khỏe tâm thần. Ngoài ra, bạn có thể nghĩ rằng có một vấn đề đạo đức khác quan trọng hơn, chẳng hạn như chăn nuôi công nghiệp.

Bạn muốn giúp giảm thiểu các mối đe dọa hiện sinh?

Thế hệ của chúng ta có thể góp phần gây ra sự diệt vong của vạn vật, hoặc dẫn dắt nhân loại vượt qua giai đoạn nguy hiểm nhất và trở thành một trong những thế hệ quan trọng nhất trong lịch sử.

Chúng ta có thể là thế hệ giúp thế giới đạt đến sự phát triển rực rỡ, hoặc là thế hệ đẩy mọi thứ vào nguy hiểm.

Là những người muốn giúp đỡ thế giới, đây là nơi chúng ta nên tập trung nỗ lực.

Nếu bạn muốn tập trung sự nghiệp của mình vào việc giảm thiểu các mối đe dọa tồn vong và bảo vệ tương lai nhân loại, chúng tôi muốn giúp bạn. Chúng tôi đã viết một bài viết nêu tóm tắt các lựa chọn và các bước bạn có thể thực hiện để bắt đầu.

Sau khi đọc bài viết đó, hoặc nếu bạn đã nghĩ về những gì bạn muốn làm, hãy cân nhắc nói chuyện trực tiếp với chúng tôi. Chúng tôi có thể giúp bạn suy nghĩ thấu đáo các quyết định và lập kế hoạch.

Bài tiếp theo:

Phòng ngừa đại dịch thảm khốc

Bài viết này nằm trong Cẩm nang thiện nguyện hiệu quả - một chuỗi bài viết giới thiệu đến bạn một số công cụ tư duy cốt lõi đằng sau thiện nguyện hiệu quả, chia sẻ một số luận điểm về những vấn đề toàn cầu cấp bách nhất, đồng thời giúp bạn suy ngẫm về cách bạn có thể đóng góp cá nhân.

Xem thêm về cẩm nang tại đây.

Nên làm gì tiếp theo?

Nếu bạn quan tâm đến việc tìm hiểu cách làm nhiều điều tốt hơn, đây là một số bước tiếp theo bạn có thể thực hiện.

Thắc mắc thường gặp

Phản biện thường gặp