Bài tập của buổi hôm nay là để chúng ta tự nhìn lại bản thân. Không có đúng sai ở đây; đây là cơ hội để bạn dành thời gian suy nghĩ về những giá trị và niềm tin đạo đức của riêng mình.
Thế nào là một tổ tiên tốt? (10 phút)
Ở bài tập tuần trước, chúng ta đã được yêu cầu viết một lá thư gửi về quá khứ. Tuần này, hãy cùng hướng tầm nhìn về phía trước, suy nghĩ về những năm, thập kỷ và cả thế kỷ sắp tới.
Khi chúng ta nghĩ đến việc làm điều tốt như phòng chống bệnh sốt rét hoặc phục hồi thị lực, chúng ta thường đã tính những tác động đến tương lai xuất phát từ hành động ấy. Chúng ta quan tâm rằng sự khổ đau không chỉ được xoa dịu ngay khoảnh khắc chúng ta tiêm vắc-xin hay trao thuốc, mà người nhận còn được hưởng lợi trong nhiều ngày, nhiều tuần, nhiều tháng và hy vọng là nhiều năm sau đó trong đời họ. Tương tự, thật tự nhiên khi nghĩ rằng cha mẹ có trách nhiệm đạo đức với con cái, và việc đảm bảo hạnh phúc của chúng là ưu tiên hàng đầu, nhất là khi chúng chưa thể tự lo cho mình. Nhưng còn con cháu chúng ta thì sao? Và thế hệ tiếp sau nữa?
Dù bạn có nghĩ rằng trách nhiệm cá nhân của mình dừng lại ở một điểm nào đó (và có lý do hợp lý cho suy nghĩ này), thì ẩn sâu trong ý tưởng này chính là khái niệm “trở thành một tổ tiên tốt”. Có hẳn những cuốn sách viết về quan điểm rằng điều ưu tiên then chốt là “tạo ra một ngày mai tốt đẹp hơn” cho những thế hệ nối tiếp chúng ta. Nhưng điều đó có ý nghĩa gì trong thực tế? Làm sao chúng ta có thể bắt đầu nghĩ về những yếu tố tạo nên một “tổ tiên tốt”? Trong bài tập này, chúng tôi muốn bạn tổng hợp những suy nghĩ của mình về câu hỏi này.
Bạn có thể bắt đầu bằng cách mô tả những phẩm chất hay tính cách của một “tổ tiên tốt”, hoặc bằng cách nêu ra những hành động mà họ sẽ làm hay sẽ không làm.
Ví dụ: Một tổ tiên tốt sẽ…
x
-
Trở thành một vị tổ tiên tốt
Khi suy ngẫm về cuộc sống hiện tại và những câu chuyện về những người tôi ngưỡng mộ, tôi nhớ đến hình ảnh vị tổ tiên mà tôi mong muốn trở thành. Ông nội tôi, Rumunyiire, được nhớ đến như một người vĩ đại, một vị tổ tiên vĩ đại. Mặc dù ông đã qua đời vào những năm 1970, những câu chuyện về sức mạnh và lòng dũng cảm của ông vẫn còn sống mãi.
Ông là người thuộc về những ngọn đồi, những vùng đất rộng lớn, vô tận, nơi ông sống chung với những con sư tử lang thang. Trong khi nhiều người sợ hãi những vùng đất hoang dã này, ông đã đón nhận chúng mà không do dự. Chính trên những ngọn đồi này, ông đã xây dựng ngôi nhà của mình, làm những ngôi nhà bằng đất và canh tác đất đai. Tuy nhiên, ông không cố gắng thuần hóa thiên nhiên hoàn toàn. Ông để nguyên những nguồn nước và bãi muối, để cho động vật được sống nhịp sống hoang dã, hòa hợp vào cảnh quan mà ông vô cùng tôn trọng.
Cho đến ngày nay, khi tôi đi bộ trên những vùng đất đó, tôi vẫn thấy những bãi muối khoáng, vẫn có những dấu vết cho thấy động vật vẫn đang tận hưởng. Ông cấm chúng tôi không được đụng vào chúng, đảm bảo rằng di sản sống chung với thiên nhiên của ông sẽ tồn tại mãi mãi sau khi ông ra đi.
Những cuộc trò chuyện với các bậc trưởng lão cho thấy ông nội tôi không chỉ là một người mạnh mẽ và dũng cảm mà còn là một người tốt bụng và trung thực. Ông nổi tiếng với lòng hào phóng, thường chia sẻ thức ăn từ trang trại của mình với người cùng làng trong những thời kỳ khó khăn.
Sau mỗi mùa thu hoạch, khi trở về làng, ông tổ chức những bữa tiệc lớn, những lễ hội tràn ngập tiếng cười, thức ăn và tinh thần cộng đồng sâu sắc. Ông đảm bảo rằng không ai ra về tay không. Sự hiện diện của ông mang lại sự ấm áp và sung túc, và mọi người háo hức chờ đợi những lần ông ghé thăm, biết rằng đó sẽ là những khoảnh khắc tràn ngập niềm vui và hứa hẹn một lễ hội đáng nhớ khác.
Ngoài sự hào phóng, ông là một người có nguyên tắc và công bằng. Mỗi khi có ai trong làng phạm phải hành vi bất chính, ông là một trong những người đầu tiên lên tiếng. Ông cấm đoán những hành vi đó, khuyên răn những người liên quan và đảm bảo rằng các biện pháp khắc phục được thực hiện trong cộng đồng. Ông bảo vệ các giá trị của những người xung quanh, không phải vì tự cho mình là đúng, mà vì ông tin vào tầm quan trọng của một xã hội mạnh mẽ và có đạo đức.
Tuy nhiên, bất chấp nhiều câu chuyện miêu tả ông như một vị thánh, tôi không tin ông là một vị thánh. Tôi đã sống trên đời 27 năm, gặp gỡ vô số người, nhưng chưa bao giờ gặp ai thực sự phù hợp với mô tả về một vị thánh. Theo logic đó, ông tôi cũng không thể là một vị thánh.
Điều tôi tin là ông là một người tốt, một người đã làm rất nhiều điều tốt cho con cái và cộng đồng của mình. Lòng tốt, sự can đảm và sự hào phóng của ông đã để lại những câu chuyện được truyền qua nhiều thế hệ, đến nỗi che lấp đi mọi khuyết điểm mà ông có thể có. Và có lẽ đó là thước đo thực sự của một cuộc đời sống tốt, không phải là sự vắng mặt của khuyết điểm, mà là sự hiện diện của tầm ảnh hưởng không thể phủ nhận và lâu dài.
Làm thế nào để trở thành một tổ tiên tốt?
Khi được hỏi câu này, câu trả lời của tôi rất đơn giản:
Để trở thành một tổ tiên tốt, bạn phải làm nhiều việc tốt, không chỉ cho thế hệ của bạn, mà còn cho các thế hệ sau. Sự vĩ đại thực sự được đo lường bằng tầm ảnh hưởng lâu dài của hành động của một người, định hình một tương lai nơi những người khác có thể phát triển. Hình thức tốt đẹp nhất là ngăn chặn thảm họa hiện sinh, đảm bảo những người đến sau chúng ta được thừa hưởng một thế giới tốt đẹp hơn.
Lịch sử có nhiều ví dụ về những tổ tiên như vậy, những nhân vật như Nelson Mandela, người đã chiến đấu cho quyền và nhân phẩm của người dân Nam Phi, để lại một di sản tiếp tục truyền cảm hứng.
Trong thời đại của tôi, có những cá nhân mà chúng tôi tin rằng có tiềm năng trở thành những tổ tiên vĩ đại, những người như Bobi Wine, Kizza Besigye và Justice Kisakye. Tuy nhiên, lịch sử sẽ là người phán xét cuối cùng. Thời gian sẽ thử thách hành động của họ, thách thức di sản của họ và quyết định tầm ảnh hưởng của họ có tồn tại lâu dài hay không.
Nếu các thế hệ tương lai tiếp tục cảm nhận được sức ảnh hưởng của họ, nếu công việc của họ tiếp tục định hình cuộc sống của mọi người sau khi họ ra đi, thì họ sẽ thực sự trở thành những tổ tiên tốt.
Và đó là di sản mà tôi cũng mong muốn để lại.
Ai lại không muốn trở thành một tổ tiên tốt nếu có cơ hội? Thật vậy, câu trả lời sẽ là "có" đối với hầu hết chúng ta. Tuy nhiên, khái niệm về việc trở thành một tổ tiên tốt có thể còn mơ hồ đối với nhiều người, bởi phần lớn chúng ta không muốn suy nghĩ vượt ra ngoài tương lai gần có thể dự đoán được. Hơn nữa, chúng ta cũng không được rèn luyện để suy nghĩ về một thời gian xa xôi trong tương lai. Tôi nghĩ điều đó đòi hỏi sự rèn luyện, và người bình thường không quan tâm đến những áp lực và căng thẳng thêm đó cho não bộ.
Một số đặc điểm mà tôi cho là điều kiện tiên quyết để trở thành một tổ tiên tốt:
Đó chỉ là một vài điều tôi nghĩ ra lúc này, nhưng có thể còn nhiều hơn và có thể tôi đã bỏ sót những điều quan trọng nhất. Tôi sẵn sàng khám phá thêm từ quan điểm của những người khác về chủ đề này.
Nếu bạn quan tâm đến việc tìm hiểu cách làm nhiều điều tốt hơn, đây là một số bước tiếp theo bạn có thể thực hiện.
