Nguồn: xkcd.
Không nhiều sinh viên có đủ khả năng để thành lập một tổ chức từ thiện thành công, hiệu quả về chi phí ngay sau khi tốt nghiệp bằng cử nhân triết học. Nhưng khi Thomas tham dự một hội nghị về “thiện nguyện hiệu quả” ở London vào năm 2018, anh đã phát hiện ra cơ hội thành lập một tổ chức phi lợi nhuận có thể có tầm ảnh hưởng lớn đối với chăn nuôi công nghiệp.
Thông qua cộng đồng, anh đã nhận được lời khuyên và tài trợ, và cuối cùng tham gia vào một chương trình ươm mầm. Ngày nay, tổ chức từ thiện của Thomas, Fish Welfare Initiative, đã giảm bớt sự đau khổ của khoảng một triệu con cá nuôi công nghiệp và có ngân sách hàng năm hơn nửa triệu đô la.1
Nếu Thomas chỉ kết nối với nhiều người trên LinkedIn, điều này có thể đã không bao giờ xảy ra. Và đây chính là điều mà nhiều người bỏ qua khi nói về việc xây dựng mạng lưới quan hệ: giá trị của việc tham gia vào một cộng đồng tuyệt vời.
Tìm được cộng đồng phù hợp có thể giúp bạn có được hàng trăm đồng minh tiềm năng cùng một lúc.
Trên thực tế, tham gia vào cộng đồng phù hợp có thể là một trong những cách tốt nhất để kết bạn, thăng tiến sự nghiệp và có tầm ảnh hưởng lớn hơn. Nhiều người mà chúng tôi tư vấn cho biết rằng "tìm được những người cùng chí hướng" là một trong những bước quan trọng nhất trong sự nghiệp và cuộc sống của họ.
Hơn nữa, một nhóm người làm việc cùng nhau có thể tạo ra tầm ảnh hưởng lớn hơn so với khi họ làm việc riêng lẻ.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích việc tham gia một cộng đồng có thể giúp ích như thế nào và cách tham gia.
Thời gian đọc: 12 phút
Không có từ nào thể hiện cộng đồng rõ ràng hơn các chữ cái c, o, m, m, u, n, i, t, & y.Nhóm Người Đông Đúc Cùng Giơ Bảng Chữ Community/ Getty Images.
Có rất nhiều cộng đồng tuyệt vời ngoài kia. Chúng tôi rất thích trở thành một phần của cộng đồng doanh nhân Y Combinator — nó khiến chúng tôi trở nên tham vọng hơn và hiệu quả hơn trong việc điều hành một công ty khởi nghiệp… hy vọng là vậy. Chúng tôi cũng rất thích tham gia vào "cộng đồng triết học" Oxford, Young Global Shapers của Diễn đàn Kinh tế Thế giới và nhiều cộng đồng khác.
Tham gia bất kỳ cộng đồng chuyên nghiệp nào cũng có thể là một bước tiến lớn trong sự nghiệp của bạn.. Một phần là vì bạn sẽ nhận được tất cả những lợi ích từ các mối quan hệ mà chúng tôi đã đề cập trước đó: tìm việc làm, cập nhật thông tin và trở nên có động lực hơn. Nhưng còn hơn thế nữa.
Hãy giả sử tôi muốn xây dựng và bán một phần mềm. Một cách tiếp cận là tự học tất cả các kỹ năng cần thiết như thiết kế, kỹ thuật, tiếp thị, v.v.
Một cách tiếp cận tốt hơn nhiều là thành lập một nhóm gồm những người có kỹ năng trong từng lĩnh vực và cùng nhau xây dựng nó. Mặc dù tôi sẽ phải chia sẻ lợi nhuận với những người khác, nhưng quy mô lợi nhuận sẽ lớn hơn nhiều, vì vậy tất cả chúng ta đều được lợi.
Một điều đang diễn ra ở đây là sự chuyên môn hóa: mỗi người có thể tập trung vào một kỹ năng cụ thể và trở nên thực sự giỏi trong lĩnh vực đó, giúp họ làm việc hiệu quả hơn.
Một yếu tố khác là nhóm cũng có thể chia sẻ chi phí cố định tức là họ có thể chia sẻ cùng một đăng ký công ty, quy trình hoạt động, v.v. Việc huy động gấp ba lần số tiền từ các nhà đầu tư cũng không khó hơn gấp ba lần. Điều này giúp họ đạt được hiệu quả kinh tế theo quy mô.
Tóm lại, chúng ta có được điều gọi là "lợi ích từ thương mại". Ba người làm việc cùng nhau có thể đạt được nhiều hơn gấp ba lần so với một người làm việc một mình.
Điều này cũng đúng khi làm việc thiện. Thay vì để mỗi người cố gắng làm mọi thứ, việc mọi người chuyên môn hóa và làm việc cùng nhau sẽ hiệu quả hơn.
Một điều đặc biệt tốt về sự trao đổi là bạn có thể thực hiện nó với những người không có chung mục tiêu với bạn. Giả sử bạn điều hành một tổ chức từ thiện về quyền động vật và gặp một người điều hành một tổ chức từ thiện về sức khỏe toàn cầu. Cả hai đều không nghĩ rằng vấn đề của người kia là cấp bách, nên đều cho rằng tổ chức từ thiện của người kia không tạo ra nhiều tác động. Nhưng có thể bạn biết một nhà tài trợ có thể quyên góp cho tổ chức của họ, và họ biết một nhà tài trợ có thể quyên góp cho tổ chức của bạn. Các bạn có thể trao đổi: nếu cả hai cùng giới thiệu, đó là một chi phí nhỏ, nhưng cả hai đều có thể tìm thấy một nhà tài trợ mới, đó là một lợi ích lớn.
Điều này cho thấy việc tham gia một cộng đồng có thể rất có giá trị ngay cả khi những người trong cộng đồng đó có mục tiêu khác với bạn.
Tuy nhiên, tốt hơn hết là bạn nên tham gia một cộng đồng gồm những người có cùng mục tiêu với bạn. Điều này dẫn chúng ta đến...
Những người bạn dành nhiều thời gian nhất sẽ có ảnh hưởng lớn đến việc điều gì được xem là bình thường. Nếu bạn ở xung quanh những người hào phóng, bạn sẽ thấy sự hào phóng là điều hiển nhiên. Nếu bạn ở gần những người thường xuyên bóp méo sự thật, bạn có khả năng trở nên kém trung thực hơn, vì điều đó sẽ trở nên phổ biến và được chấp nhận.
Vì vậy, hãy chọn cộng đồng của bạn một cách cẩn thận.
Mỗi cộng đồng có một văn hóa riêng, vì vậy chúng tôi khuyên bạn nên thử một vài cộng đồng và xem cộng đồng nào phù hợp nhất với bạn.
Việc dành thời gian trong nhiều cộng đồng khác nhau cũng rất lành mạnh. Nó giúp bản sắc và các mối quan hệ của bạn không quá phụ thuộc vào một nhóm hay một bộ ý tưởng duy nhất, nếu không, bạn sẽ khó đặt câu hỏi về quan điểm của nhóm và dễ rơi vào hiệu ứng Vòng lặp niềm tin (Echo Chamber).
Để thực hành, hãy lập danh sách một số cộng đồng mà bạn có thể tham gia, gặp gỡ nhiều người khác nhau và tham dự các sự kiện trong mỗi cộng đồng, sau đó tham gia nhiều hơn vào những cộng đồng (tốt nhất là nhiều hơn một) mà bạn nghĩ là hỗ trợ bạn nhất vào thời điểm này.
Với từ "cộng đồng", chúng tôi muốn nói đến một khái niệm rất rộng. Nó có thể là bất cứ điều gì, từ một nhóm bạn bè bình thường có cùng sở thích, cho đến những phong trào lớn hơn, như phúc lợi động vật, với các hội nghị và trang web riêng.
Vì vậy, khi nghĩ về các cộng đồng mà bạn muốn tham gia, đừng chỉ nghĩ về các tổ chức chính thức. Thay vào đó, hãy nghĩ về những loại người mà bạn muốn ở bên nhất và sau đó nghĩ về cách bạn có thể đạt được điều đó. Điều này thậm chí có thể bao gồm việc thành lập một "cộng đồng" nhỏ của riêng bạn, bằng cách tập hợp một nhóm bạn bè, thành lập một nhóm đọc sách hoặc Slack, v.v.
Dưới đây là một số danh mục để giúp bạn nảy sinh ý tưởng:
Cuối cùng, còn có cộng đồng thiện nguyện hiệu quả (effective altruism), mà chúng tôi tự xem mình là một phần của cộng đồng này.
Thiện nguyện hiệu quả là dự án tìm kiếm những cách tốt hơn để tạo ra tầm ảnh hưởng tích cực như bằng cách tìm kiếm những vấn đề có quy mô lớn, bị thiếu quan tâm và có khả năng giải quyết.
Đây vừa là một lĩnh vực nghiên cứu nhằm xác định các vấn đề cấp bách nhất trên thế giới và các giải pháp tốt nhất cho chúng, vừa là một cộng đồng thực tiễn (practical community) nhằm sử dụng những phát hiện đó để làm điều thiện. Chúng tôi đã giúp thành lập cộng đồng này vào năm 2011, cùng với một số nhóm khác.
Áp dụng thiện nguyện hiệu quả có nghĩa là mong muốn áp dụng bốn giá trị cốt lõi:
Bất kỳ ai đồng lòng với những giá trị này và đang nỗ lực tìm tòi những cách thức tốt hơn để giúp đỡ người khác, thì bản thân họ đã là một phần của "dự án thiện nguyện hiệu quả" rồi.
Vì vậy, những người như thế hoàn toàn có đủ lý do để tham gia vào cộng đồng,
Trên thực tế, chúng tôi biết nhiều người từng tham gia các mạng lưới danh tiếng như Harvard Business School, học bổng Fulbright hay Diễn đàn Kinh tế Thế giới. Thế nhưng, không ít trong số họ lại cho rằng việc gặp gỡ những người trong cộng đồng thiện nguyện hiệu quả còn hữu ích hơn. Tại sao lại như vậy?
Một lý do là cộng đồng này có rất nhiều người tuyệt vời, chẳng hạn như nhiều người mà chúng tôi phỏng vấn trên podcast của chúng tôi.
Một lý do khác là (như chúng tôi đã lập luận) bạn có thể tăng tầm ảnh hưởng của mình bằng cách làm việc trên các vấn đề và giải pháp bị thiếu quan tâm hơn — nhưng nếu bạn đang làm việc trên một vấn đề bị thiếu quan tâm, thì (theo định nghĩa )bạn sẽ không tìm thấy nhiều người cùng chí hướng trong các mạng lưới thông thường. Tương tự, chúng tôi cho rằng điều quan trọng là phải so sánh các lựa chọn khác nhau dựa trên mức độ tác động mà chúng mang lại, thay vì chỉ theo các tiêu chuẩn thông thường.
Cộng đồng thiện nguyện hiệu quả rất hữu ích vì bạn có thể tìm thấy nhiều người đang làm việc về những vấn đề bị thiếu quan tâm này và áp dụng những tiêu chuẩn được tập hợp ở một nơi.
Đằng sau điều này là một lý do cơ bản hơn nữa: sức mạnh của những mục tiêu chung. Bạn có thể làm việc với những người không chia sẻ giá trị của bạn vì bạn vẫn có thể trao đổi với họ, nhưng nếu bạn chia sẻ mục tiêu với người khác, thì bạn thậm chí không cần phải trao đổi.
Trong cộng đồng thiện nguyện hiệu quả, mọi người có chung một mục tiêu: giúp đỡ người khác một cách hiệu quả hơn. Vì vậy, nếu bạn giúp ai đó có tầm ảnh hưởng lớn hơn, thì bạn cũng tăng tầm ảnh hưởng của chính mình. Cả hai bên đều thành công.
Điều này có nghĩa là bạn không cần phải lo lắng quá nhiều về việc trả ơn để hòa vốn. Chỉ cần giúp đỡ người khác là đã có tác động rồi. Điều này mở ra nhiều cơ hội hợp tác hơn so với một cộng đồng nơi mọi người không chia sẻ mục tiêu với nhau nhiều. Và vì có rất nhiều cách để chúng ta có thể giúp đỡ lẫn nhau, điều này giúp chúng ta có thể đạt được nhiều thành tựu hơn. (Đọc thêm trong bài viết của chúng tôi về phối hợp với cộng đồng.)
Kiếm tiền để cho đi thực sự có thể là một ví dụ về sự hợp tác như vậy. Vào những ngày đầu của 80,000 Hours, tôi (Benjamin) và bạn tôi Matt phải lựa chọn giữa điều hành tổ chức và kiếm tiền để cho đi. Chúng tôi nhận ra rằng Matt có tiềm năng kiếm tiền cao hơn, còn tôi sẽ giỏi hơn trong việc điều hành tổ chức. Một phần vì lý do này mà tôi trở thành Giám đốc điều hành, còn Matt trở thành nhà tài trợ lớn đầu tiên của chúng tôi, đồng thời là nhà tài trợ hạt giống (seed funder) cho một số tổ chức khác.
Lựa chọn thay thế là cả hai chúng tôi đều kiếm tiền để cho đi, và trong trường hợp đó, 80,000 Hours sẽ không tồn tại. Hoặc, cả hai chúng tôi có thể làm việc tại 80,000 Hours, trong trường hợp đó, sẽ mất nhiều thời gian hơn để gây quỹ (ngoài ra, các tổ chức khác mà Matt quyên góp sẽ không nhận được những khoản quyên góp đó).
Trong cộng đồng nói chung, một số người tương đối phù hợp hơn với việc kiếm tiền, trong khi những người khác phù hợp hơn với việc điều hành các tổ chức phi lợi nhuận. Chúng ta có thể đạt được nhiều hơn nếu những người phù hợp nhất với việc kiếm tiền kiếm tiền để cho đi và tài trợ cho những người khác.
Có rất nhiều ví dụ khác về cách chúng ta có thể hợp tác. Ví dụ, một số người có thể đi khám phá các lĩnh vực mới và chia sẻ thông tin với mọi người, giúp mọi người hiệu quả hơn trong dài hạn. Hoặc mọi người có thể chuyên môn hóa thay vì phải là người đa năng.
Ví dụ, Tiến sĩ Greg Lewis đã thực hiện nghiên cứu về số mạng sống mà một bác sĩ cứu được, mà chúng ta đã thấy trước đó. Sau khi nhận ra con số này ít hơn ông nghĩ, ông quyết định không tập trung vào y học lâm sàng. Thay vào đó, ông nghiên cứu về sức khỏe cộng đồng với mục tiêu trở thành chuyên gia về chủ đề này trong cộng đồng, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến đại dịch. Ông thực sự nghĩ rằng rủi ro từ trí tuệ nhân tạo có thể cấp bách hơn về tổng thể, nhưng với tư cách là một bác sĩ, ông có vị trí tương đối thuận lợi để làm việc trong các vấn đề liên quan đến sức khỏe.
Chính vì những lý do này, nếu bạn có cùng chí hướng với cộng đồng thiện nguyện hiệu quả, đây sẽ là một nơi tuyệt vời để bạn gia nhập.
Tuy nhiên, chúng tôi sẽ thiếu sót nếu không đề cập đến một số nhược điểm ở đây.
Thiện nguyện hiệu quả vẫn là một ý tưởng bất thường, và điều đó có nghĩa là nó thu hút một số người bất thường. Ngay cả khi bạn đồng ý với các giá trị của nó, bạn có thể thấy mình không hợp với những người đã tham gia trên thực tế.
Một số người cảm thấy căng thẳng khi tham gia cộng đồng thiện nguyện hiệu quảởi vì sự tập trung vào việc thúc đẩy tác động tích cực, nó có thể mang lại cảm giác "bao trùm/chiếm lĩnh" (totalising) đối với mọi người. Những người khác không thích sự gắn kết chặt chẽ của nó, hoặc các khía cạnh khác của văn hóa.
Hãy thử tham gia (tốt nhất là với nhiều hơn một nhóm), sau đó giảm mức độ tham gia nếu bạn không cảm thấy được hỗ trợ (đồng thời duy trì sự tham gia ở một số cộng đồng khác để việc này dễ dàng hơn).
Thiện nguyện hiệu quả cũng phải đối mặt với nhiều tranh cãi, đặc biệt là sau sự sụp đổ của FTX, khiến nhiều người đặt câu hỏi về tổ chức, văn hóa và thậm chí là tinh thần cơ bản của cộng đồng (ví dụ, xem bài đăng này của người sáng lập chúng tôi).
Bạn có thể xem một số chỉ trích phổ biến nhất về thiện nguyện hiệu quả trong lịch sử của nó trên trang Wikipedia và FAQ tại effectivealtruism.org.
Tất cả những điều đã nói, nếu bạn thích hướng dẫn này, thì có lẽ bạn sẽ chia sẻ mục tiêu với nhiều người trong cộng đồng và học hỏi được nhiều điều từ đó. Chúng tôi chắc chắn là như vậy. Vì vậy, đây là những việc cần làm tiếp theo nếu bạn muốn tham gia.
Thiện nguyện hiệu quả toàn cầu, Berkeley, 2016.
Điều dễ nhất bạn có thể làm ngay bây giờ là đăng ký nhận bản tin Thiện nguyện hiệu quả. Bạn sẽ nhận được một vài email giới thiệu những ý tưởng chính, bản cập nhật hàng tháng về các nghiên cứu mới và thông báo về các hội nghị quan trọng hàng năm.
Địa chỉ email (bắt buộc)
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về các ý tưởng của cộng đồng thiện nguyện hiệu quả, bạn có thể chọn một trong các tài liệu giới thiệu sau:
Khi bạn đã sẵn sàng, hãy cố gắng gặp gỡ mọi người trực tiếp, vì đây là cách để tìm kiếm những mối quan hệ có thể thực sự giúp ích cho sự nghiệp của bạn. Cách tốt nhất để làm điều này là tham gia một hội nghị EAGx. Các hội nghị EAGx là các sự kiện được tổ chức địa phương dành cho những người mới tham gia cộng đồng. Các hội nghị EAGx đã diễn ra tại nhiều thành phố trên thế giới bao gồm Nairobi, Stockholm, Jaipur, Hong Kong, Sydney và Boston cũng như trực tuyến.
Nếu bạn đã tham gia vào cộng đồng, bạn có thể tham dự sự kiện EA: Global. Sự kiện này thường diễn ra hàng năm tại London và San Francisco.
Ngoài ra, bạn có thể tham dự sự kiện của nhóm địa phương hoặc tham gia thảo luận trực tuyến trên Diễn đàn Thiện nguyện Hiệu quả.
Khi bạn đã gặp một vài người trong cộng đồng, hãy nhờ họ giới thiệu thêm.
Hãy bắt đầu bằng cách tìm kiếm những người có hoàn cảnh tương tự bạn, vì thường sẽ có cơ hội để giúp đỡ lẫn nhau. Sau đó, hãy cố gắng nói chuyện với những người đi trước bạn một hoặc hai bước trong sự nghiệp (ví dụ: nếu bạn muốn thành lập một tổ chức, hãy gặp những người đã thành lập một tổ chức vào năm ngoái).
Khi tham gia, hãy tìm kiếm những “việc giúp đỡ trong 5 phút” những cách nhanh chóng để bạn có thể giúp đỡ người khác trong cộng đồng. Có thể có một số việc nhỏ mà bạn có thể làm để giúp đỡ người khác trong cộng đồng, chẳng hạn như giới thiệu họ với người khác hoặc giới thiệu một cuốn cẩm nang cho họ. Điều này sẽ có tầm ảnh hưởng và giúp bạn gặp gỡ nhiều người hơn.
Một cách khác để tham gia nhiều hơn là ghé thăm một trong những trung tâm của cộng đồng. Dưới đây là danh sách các trung tâm, sắp xếp theo thứ tự quy mô từ lớn đến nhỏ:
Đọc thêm về lý do và cách thức tham quan.
Xem thêm các mẹo về cách tham gia và cách xây dựng mối quan hệ.
Cuối cùng, đây là danh sách các sự kiện trực tiếp và trực tuyến khác.
Có nhiều cộng đồng tuyệt vời khác có thể giúp bạn có tầm ảnh hưởng lớn hơn hoặc thành công hơn. Điều quan trọng là bạn tìm được những người mà bạn có thể học hỏi và làm việc cùng.
Chúng tôi biết ít về các cộng đồng này, nhưng chúng tôi có một vài ý tưởng về nơi để bắt đầu.
Đầu tiên, chúng tôi thường khuyên bạn nên tham gia vào một số cộng đồng đặc biệt tập trung vào các vấn đề toàn cầu mà bạn quan tâm nhất.
Ví dụ, nếu bạn muốn làm việc để giảm rủi ro hiện sinh do sự phát triển của AI, bạn có thể xem xét tham gia vào cộng đồng căn chỉnh AI. Bạn có thể tìm hiểu thêm về cộng đồng này tại đây.
Nếu bạn tập trung vào vấn đề chăn nuôi công nghiệp (factory farming), chúng tôi khuyên bạn nên tham gia vào cộng đồng phúc lợi động vật (animal welfare community); nếu là rủi ro sinh học (biorisk), hãy tham gia cộng đồng an ninh sinh học (biosecurity community); nếu là sức khỏe toàn cầu (global health), hãy tham gia cộng đồng phát triển quốc tế (international development community) (đặc biệt là những người tập trung vào các phương pháp dựa trên bằng chứng khoa học hơn như nhóm 'randomistas'); nếu là chiến tranh hạt nhân (nuclear war) hoặc xung đột giữa các cường quốc (great power conflict), thì hãy tham gia một phần của cộng đồng quan hệ quốc tế (international relations community).
Nhiều lĩnh vực học thuật có các cộng đồng liên quan, nếu bạn đang bắt đầu sự nghiệp trong lĩnh vực học thuật, hoặc hiện đang học đại học hoặc sau đại học, hãy nói chuyện với các giáo sư của bạn để tìm ra các hội nghị tốt nhất để tham dự. Những hội nghị này thường rất đáng tham gia.
Cuối cùng, có một số điểm trùng lặp giữa thiện nguyện hiệu quả và cộng đồng lý trí, và nhiều độc giả của chúng tôi đã thấy lợi ích từ cả hai. Trung tâm trực tuyến của cộng đồng lý trí là LessWrong.
Nếu bạn đã tham gia vào một cộng đồng, có rất nhiều điều để nói về cách hợp tác tốt nhất. Chúng tôi có một bài viết chi tiết về cách phối hợp hiệu quả hơn trong loạt bài nâng cao của mình.
Tiếp theo, hãy tổng kết toàn bộ hướng dẫn nghề nghiệp của chúng tôi.
(Bản thảo này vẫn đang trong quá trình chỉnh sửa và có thể chưa đạt chất lượng mong muốn của team EA Vietnam. Tuy vậy, chúng tôi vẫn quyết định đăng bản thảo này bởi vì nhận thấy điều này có ích cho các bạn trẻ còn mơ hồ trong định hướng sự nghiệp cùng những người quan tâm tới việc xây dựng một sự nghiệp có ý nghĩa hơn cho bản thân. Mọi đóng góp ý kiến đều được đón nhận tại pinkly@partners.eavn.org)
Tóm tắt toàn bộ cẩm nang trong một phút
Bài viết này thuộc cẩm nang hướng nghiệp hiệu quả do tổ chúc 80,000 Hours biên soạn, kết tinh từ hơn 10 năm nghiên cứu và kinh nghiệm tư vấn nghề nghiệp cho hàng nghìn người.
