Gầy dựng nên một sự nghiệp có tầm ảnh hưởng không chỉ đơn thuần là theo đuổi những vị trí nghe có vẻ hào nhoáng trên giấy - mà còn là việc tìm ra nơi bạn có thể phát huy tốt nhất khả năng của mình. Những kỹ năng, kinh nghiệm và động lực riêng biệt của bạn có thể khiến sự nghiệp có tính ảnh hưởng của bạn trông rất khác biệt so với người khác. Tìm kiếm một vị trí có sự phù hợp cá nhân cao là yếu tố quan trọng để xây dựng một sự nghiệp vừa có tầm ảnh hưởng vừa mang lại sự trọn vẹn.
Khi chúng ta bắt đầu tìm kiếm công việc hay lựa chọn con đường sự nghiệp, chúng ta thường tìm kiếm những cơ hội có thể truyền cảm hứng, phù hợp với hoàn cảnh của mình và phát huy được thế mạnh của bản thân. Tất cả những yếu tố này đều góp phần tạo nên điều mà chúng ta gọi là "sự phù hợp cá nhân" - hay khả năng bạn sẽ thành công trong một vai trò nhất định. Việc có sự phù hợp tốt với công việc dường như là điều quan trọng về phương diện cảm tính; tất cả chúng ta đều muốn tận hưởng và cảm thấy tự tin trong công việc của mình. Bên cạnh sự hài lòng cá nhân, việc tìm được sự phù hợp cá nhân đúng đắn cũng có thể giúp bạn tạo ra tầm ảnh hưởng lớn hơn nhiều.
Khi ta tìm được công việc mà mình thực sự giỏi, ta có thể đóng góp nhiều hơn cho thế giới. Và khi ta cảm thấy lành mạnh và yêu thích công việc của mình, ta ít có khả năng bị kiệt sức nhanh chóng và có thể duy trì tầm ảnh hưởng tích cực của mình trong dài hạn. Tất cả điều này có nghĩa là sự phù hợp cá nhân đúng đắn không chỉ tốt cho bạn mà còn tốt cho những người bạn đang cố gắng giúp đỡ.
Hãy tưởng tượng, giả sử có hai người làm cùng một công việc. Một người có kỹ năng xuất sắc và động lực cao, với vị trí công việc phù hợp với kinh nghiệm của họ. Người thứ hai có khả năng hoàn thành công việc, nhưng không thực sự hứng thú với bản chất công việc và thiếu những kỹ năng cụ thể cần thiết để phát triển. Vì người đầu tiên có thể hoàn thành công việc một cách xuất sắc, họ có thể có gấp đôi hoặc thậm chí gấp mười lần tầm ảnh hưởng so với người thứ hai trong cùng vị trí.
Vậy, làm thế nào để biết bạn có sự phù hợp cá nhân tốt cho một vị trí? Đó có phải là cảm tính? Để có câu trả lời thỏa đáng, chúng ta cần đi sâu hơn một chút vượt ngoài cảm giác mơ hồ này. Trong các phần tiếp theo, chúng ta sẽ xem xét một số câu hỏi hữu ích để đánh giá sự phù hợp cá nhân:
Ở một thời điểm nào đó, chắc hẳn ta đều đã nghe qua câu nói sáo rỗng rằng chìa khóa để tận hưởng công việc là “tìm ra đam mê của mình”. Nhưng lời khuyên đó thường dẫn đến một suy luận sai lầm: nếu bạn có thể tìm ra điều duy nhất mình đam mê, mọi thứ khác sẽ tự nhiên vào đúng chỗ.
Thật tuyệt vời khi bạn quan tâm đến công việc mình làm, nhưng một khái niệm mơ hồ về đam mê có thể không phải là chỉ số đáng tin cậy nhất để đánh giá một sự nghiệp trọn vẹn. Trước hết, đam mê có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, từ các lĩnh vực chung đến kỹ năng cụ thể cho đến các lĩnh vực hoạt động. Ngoài ra, đam mê và sở thích của bạn có thể thay đổi theo thời gian, hay bạn có thể chủ động phát triển những đam mê mới.
Điều này giúp phân biệt các yếu tố khác nhau ảnh hưởng đến động lực của bạn. Ví dụ, bạn có thể đặc biệt quan tâm đến một lĩnh vực cụ thể - như phúc lợi động vậthay phát triển toàn cầu -nhưng trong mỗi lĩnh vực đó, có nhiều công việc khác nhau mà bạn có thể theo đuổi. Để cụ thể hơn, hãy tự hỏi mình:
Một yếu tố quan trọng khác ảnh hưởng đến động lực của chúng ta là tính chất hàng ngày của công việc. Thường thì, khi tưởng tượng về một công việc trước khi thực hiện, chúng ta thường đánh giá thấp tầm quan trọng của những chi tiết nhỏ nhặt và cụ thể. Mọi công việc đều có những thăng trầm, nhưng nếu bạn không được truyền động lực từ những nhiệm vụ hàng ngày, thì có thể đó không phải là lựa chọn tốt nhất cho bạn.
Cuối cùng, còn có các yếu tố môi trường. Ngay cả những công việc thú vị nhất cũng có thể trở nên thiếu động lực nếu môi trường làm việc hay đồng nghiệp không phù hợp với tính cách cá nhân của bạn.
Thỉnh thoảng, khi ta nói về việc "làm điều thiện", ta thường tưởng tượng rằng điều đó đòi hỏi một sự hy sinh to lớn. Liệu tôi có cần phải từ bỏ tất cả tài sản của mình vì có những người nghèo hơn tôi rất nhiều? Hay tôi nên chuyển đến nơi nào đó để có thể tạo ra tầm ảnh hưởng lớn hơn? Đây là những câu hỏi khó khăn, song nhìn chung, chúng ta cần tìm cách làm điều thiện nhất trong bối cảnh của mình – cả những gì chúng ta có thể làm và những gì chúng ta sẵn lòng làm.
Một số điều bạn có thể linh hoạt để tăng cường tầm ảnh hưởng của mình. Sẽ có những điều khác mà có lẽ bạn có thể không muốn hoặc không thể từ bỏ. bạn cũng có thể quan tâm đến nhiều hơn một điều, và điều đó hoàn toàn ổn.Dưới đây là một vài câu hỏi để bạn suy ngẫm:
Không cần phải hy sinh sức khỏe và hạnh phúc của bản thân để tạo ra tầm ảnh hưởng. Việc nhận một công việc mà bạn không cảm thấy thoải mái có thể ảnh hưởng đến khả năng hoàn thành công việc một cách tốt nhất. Khi xem xét hoàn cảnh của mình và đánh giá nhu cầu, hãy cố gắng xác định những gì có thể linh hoạt, những gì không thể và những gì bạn sẵn sàng khám phá.
Chúng ta đều có một số nhận thức về điểm mạnh và điểm yếu của mình, dù cho việc đánh giá chính xác bản thân có thể khó khăn. Đôi khi, chúng ta đánh giá quá cao khả năng của mình. Thông thường, thiên kiến tiêu cực và sự quen thuộc khiến chúng ta không nhận ra được điểm mạnh của chính mình. Để có cái nhìn rõ ràng hơn về việc liệu mình có phù hợp với lựa chọn nghề nghiệp nào đó hay không, ta cần cố gắng xác minh những kỹ năng đã có và xác định những năng khiếu có thể phát triển.
Đầu tiên, có những kỹ năng cụ thể và có thể đo lường được, trực tiếp liên quan đến công việc bạn sẽ làm, chẳng hạn như phân tích định lượng, lập trình, toán học cao cấp, nghiên cứu khoa học xã hội, viết rõ ràng, v.v. Những kỹ năng này thường dễ xác định hơn so với các khả năng khác và cũng thường dễ cải thiện hơn.
Sau đó, có những điểm mạnh cá nhân – đôi khi được gọi là "kỹ năng mềm". Những đặc điểm này liên quan đến cách bạn tương tác và giao tiếp với người khác. Chẳng hạn, bạn có giỏi thuyết phục người khác không? Bạn có thể làm trung gian giữa các nhóm khác nhau hoặc truyền đạt những ý tưởng phức tạp không? Bạn có thể tham gia vào những cuộc trò chuyện khó khăn và cung cấp phản hồi hữu ích không?
Tự phản ánh có giới hạn của nó, và phản hồi chân thành thường khó tìm - người ta thường có xu hướng ưu tiên sự tử tế. Nhưng nếu bạn hỏi ai đó mà bạn tin tưởng vào sự đánh giá của họ và giải thích tại sao điều đó quan trọng đối với bạn, bạn có thể nhận được phản hồi chân thành và hữu ích. Bạn cũng có thể nhìn lại những thành tựu cụ thể có thể cung cấp thông tin về kỹ năng của bạn. Ví dụ, nếu bạn có thành công nhất quán trong một số lĩnh vực (như gây quỹ, phỏng vấn hoặc đàm phán), đó là một dấu hiệu khá tốt cho thấy bạn có một số kỹ năng có liên quan.
Cũng cần lưu ý rằng sự phù hợp cá nhân không thể được tính toán thành một điểm số "phù hợp cá nhân" hoàn hảo. Nếu bạn xuất sắc trong một lĩnh vực nhưng chỉ ở mức trung bình trong các lĩnh vực khác, thì điểm mạnh của bạn có thể quan trọng hơn điểm yếu. Ví dụ, nếu bạn giỏi lập trình đến mức điểm mạnh này lấn át việc bạn không giỏi giao tiếp bằng lời nói.
Cách đánh giá sự phù hợp của bạn với một nghề nghiệp mới
Có thể khó đánh giá mức độ phù hợp cá nhân trước khi bắt đầu, đặc biệt nếu bạn chưa có kinh nghiệm trong lĩnh vực nghề nghiệp mà bạn quan tâm. Do đó, chúng tôi khuyên bạn nên tham gia các bài kiểm tra thực tế để đánh giá mức độ phù hợp – những bài kiểm tra này thường cung cấp nhiều thông tin hơn so với việc chỉ suy nghĩ đơn thuần.
Dưới đây là một số gợi ý thực tế để đánh giá sự phù hợp của bạn với một nghề nghiệp hoặc vị trí mới. Chúng tôi đã sắp xếp chúng theo mức độ tốn thời gian – tùy thuộc vào kinh nghiệm hiện tại, bạn có thể bắt đầu với các bài kiểm tra nhanh hơn, và nếu thành công, hãy chuyển sang các bài kiểm tra dài hơn.
Thực hiện một tác vụ công việc thực tế. Xác định và hoàn thành một tác vụ đại diện cho ngành nghề bạn quan tâm. Ví dụ, nếu bạn quan tâm đến một vị trí đòi hỏi nhiều viết lách như báo chí, bạn có thể viết một bài báo ngắn hoặc bài đăng blog về một chủ đề bạn cho là quan trọng hay thú vị. Hoặc đối với các ngành nghề đòi hỏi nhiều nghiên cứu, bạn có thể đọc một bài báo học thuật về chủ đề bạn quan tâm và tóm tắt các điểm chính của nó. Hãy thử một nhiệm vụ chỉ mất vài giờ, chỉ để xem liệu bạn có thấy nó động lực và thú vị hay không. Nếu bạn cần sự trợ giúp trong việc nghĩ ra các nhiệm vụ, chúng tôi cung cấp các ý tưởng nhiệm vụ trong các hồ sơ sự nghiệp của chúng tôi.
Hãy trò chuyện với ai đó trong lĩnh vực đó. Trong bất kỳ lĩnh vực nào cũng có rất nhiều chi tiết và biến động mà khó có thể hiểu rõ từ bên ngoài – chẳng hạn như công việc hàng ngày của mọi người thực sự trông như thế nào, hay làm thế nào để phát triển trong lĩnh vực đó. Việc trò chuyện với ai đó trong lĩnh vực mà bạn quan tâm để học hỏi kinh nghiệm của họ thường rất hữu ích. Nếu bạn chưa quen ai trong lĩnh vực đó, hãy cân nhắc việc liên hệ với ai đó mà bạn ngưỡng mộ công việc của họ. Hướng dẫn về xây dựng mạng lưới mối quan hệ (networking) của chúng tôi có một số lời khuyên hữu ích để liên hệ với mọi người.
Bắt đầu một dự án. Một dự án độc lập là cách tốt để bạn đắm mình vào một loại công việc mới, và có thể giúp bạn có thứ để trình bày cho nhà tuyển dụng nếu bạn tạo ra được sản phẩm từ dự án đó. Hình thức cụ thể của dự án này có thể rất đa dạng, nhưng hãy cân nhắc loại công việc mà các chuyên gia trong lĩnh vực bạn nhắm đến thường làm. Đối với việc phát triển phần mềm, bạn có thể xây dựng một ứng dụng nhỏ hoặc đóng góp cho một dự án mã nguồn mở. Đối với chính sách hoặc vận động, bạn có thể thử xây dựng một cộng đồng xung quanh một vấn đề mà bạn đam mê. Điểm quan trọng là chọn một dự án đủ lớn để thể hiện năng lực của bạn trong khi vẫn nằm trong khả năng hiện tại và thời gian rảnh rỗi của bạn.
Tình nguyện. Hoạt động tình nguyện cho phép bạn có cơ hội trải nghiệm thực tế trong một tổ chức mà không cần phải có kinh nghiệm và bằng cấp cần thiết cho một vị trí chính thức. Hoạt động tình nguyện thường rất linh hoạt về thời gian cam kết, và nhiều tổ chức – đặc biệt là trong lĩnh vực phi lợi nhuận – rất sẵn lòng tiếp nhận tình nguyện viên. Để tìm cơ hội tình nguyện, hãy truy cập trang web của các tổ chức trong lĩnh vực bạn quan tâm, hoặc xem các vị trí tình nguyện đang tuyển dụng trên bảng tin việc làm của chúng tôi.
Đăng ký học bổng/thực tập. Học bổng và thực tập là bước tiến so với tình nguyện, thường yêu cầu quy trình ứng tuyển đầy đủ và đôi khi còn có lương. Thời gian tham gia có thể kéo dài từ vài tuần đến một năm (hoặc lâu hơn), và thường bao gồm chương trình đào tạo chuyên sâu. Để tìm cơ hội, danh sách các học bổng và thực tập định kỳ của chúng tôi là điểm khởi đầu tuyệt vời, và bảng tin việc làm của chúng tôi cũng liệt kê nhiều cơ hội khác.
Khi xem xét liệu bạn có phù hợp với một vị trí công việc hay không, chúng tôi muốn thu thập mọi thông tin và nhận định giúp chúng tôi hiểu rõ:
Nếu bạn thấy rằng một vị trí đáp ứng cả ba tiêu chí trên, bạn có thể khá tự tin rằng nó phù hợp với bạn—và do đó, càng tự tin hơn rằng bạn có thể tạo ra tác động có ý nghĩa trong vị trí này.
Sự phù hợp cá nhân là một phần của khung SELF giúp bạn đánh giá tầm ảnh hưởng của mình trong các vị trí khác nhau. Tìm hiểu thêm về khung SELF tại đây!
