Khi tìm kiếm một công việc "tạo ra tác động", bạn có thể gặp phải nhiều vị trí nghe có vẻ hấp dẫn nhưng thực tế không mang lại nhiều thay đổi.
Ví dụ, bạn có thể tìm thấy một công việc giải quyết vấn đề lớn trên toàn cầu như biến đổi khí hậu (việc này rất đáng khen ngợi!), nhưng do tổ chức sử dụng nguồn lực không hiệu quả và vị trí đó đòi hỏi nhiều công việc không cần thiết, kết quả là bạn không thực sự tạo ra nhiều giá trị. Hoặc có thể một startup tuyên bố sẽ tạo ra tác động tích cực cho thế giới, nhưng hóa ra mục tiêu thực sự là tăng lợi nhuận.
Với tất cả những thuật ngữ và từ ngữ chuyên ngành trong mô tả công việc, làm thế nào để bạn biết được liệu một vị trí có thực sự đóng góp vào một sự thay đổi có ý nghĩa hay không?
Khung SELF là một công cụ đơn giản để giúp đánh giá tiềm năng của một vị trí trong việc tạo ra sự khác biệt thực sự. Dưới đây là tóm tắt bốn yếu tố chính cần xem xét cho điều này:
S – Tầm quan trọng của vấn đề
(Significance of the problem)
S – Tầm quan trọng của vấn đề
Thế giới không thiếu những vấn đề. Với thời gian và nguồn lực hạn chế, bạn có thể tạo ra tầm ảnh hưởng lớn hơn đối với thế giới bằng cách tập trung vào những vấn đề quan trọng nhất.
Việc mở rộng và đánh giá quy mô của một vấn đề có thể được tiếp cận theo nhiều cách. Tầm quan trọng của một vấn đề có thể được hiểu là mức độ mà nó gây ra sự bất hạnh, đau khổ hoặc làm giảm chất lượng cuộc sống. Nó cũng có thể bao gồm mức độ mà vấn đề đó đi ngược lại với giá trị của bạn – ví dụ, một vấn đề gây hại cho môi trường hoặc khiến bất bình đẳng xã hội tiếp diễn.
Một số câu hỏi để giúp bạn hiểu rõ hơn bao gồm:
Trong trường hợp tốt nhất, việc giải quyết vấn đề này sẽ cải thiện thế giới đến mức nào? Nó có cứu được nhiều mạng sống không? Giảm bớt đau khổ? Bảo vệ con người khỏi tổn hại?
Ai sẽ được giúp đỡ khi giải quyết vấn đề này? Có bao nhiêu người/động vật bị ảnh hưởng bởi điều này?
Giải quyết một vấn đề có thể giúp giải quyết các vấn đề liên quan hoặc dẫn đến các hệ quả thứ cấp không?
Thông tin chi tiết về tầm quan trọng của vấn đề >
Giống như các vấn đề có mức độ nghiêm trọng khác nhau, các giải pháp cũng có mức độ hiệu quả khác nhau. Dù vấn đề có nghiêm trọng đến đâu, một phương pháp không hiệu quả cũng sẽ không thể giải quyết được nó. Vậy điều gì làm cho một phương pháp (tức là cách thức bạn sẽ sử dụng để giải quyết vấn đề) trở nên đặc biệt hiệu quả?
Một phương pháp hiệu quả phải vừa hiệu quả vừa có thể mở rộng, tức là đạt được nhiều kết quả hơn với ít nguồn lực hơn. Tuy nhiên, hiệu quả đơn thuần không đảm bảo thành công. Ví dụ, đôi khi một sự thay đổi chính sách lớn là phương pháp hiệu quả nhất để cải thiện một vấn đề. Nếu một chính sách được thông qua, nó có thể có tầm ảnh hưởng lớn. Tuy nhiên, sự thay đổi chính sách liên quan đến nhiều yếu tố phức tạp. Không có gì đảm bảo rằng việc ủng hộ một sự thay đổi sẽ thực sự dẫn đến sự thay đổi đó. Do đó, điều quan trọng là phải xem xét khả năng thành công của phương pháp trong thực
tế.
Dưới đây là một số câu hỏi để giúp bạn đánh giá hiệu quả của một phương pháp:
Thông tin chi tiết về hiệu quả của phương pháp >
Tầm quan trọng của vấn đề và hiệu quả của giải pháp thường phụ thuộc vào nỗ lực của toàn bộ tổ chức. Khi xem xét các vị trí công việc, bạn cũng cần cân nhắc vai trò cụ thể mà bạn sẽ đảm nhận.
"Đòn bẩy" của một vai trò có thể được hiểu là tổng tầm ảnh hưởng mà một vị trí cụ thể có đối với tác động mà tổ chức hoặc công ty đang cố gắng tạo ra. Một số vai trò cực kỳ quan trọng đối với việc đạt được mục tiêu tổng thể hoặc giải quyết vấn đề, trong khi những vai trò khác có thể không thực sự đóng góp nhiều trong thực tế. Không phải lúc nào cũng rõ ràng liệu một vai trò có "đòn bẩy" trong tổ chức hay không, và điều này thường phụ thuộc vào tình huống cụ thể.
Một số câu hỏi để giúp hiểu rõ hơn về tính "đòn bẩy" của một vị trí bao gồm:
Tổ chức có thể vẫn tiến bộ mà không có vai trò này không?
Vai trò này có phải là trung tâm của những gì tổ chức đang làm không?
Vai trò này sẽ giúp người khác thực hiện công việc quan trọng đến mức nào?
Vai trò này có tầm ảnh hưởng trực tiếp đến vấn đề chúng ta đang giải quyết không? Nếu không, nó đóng góp gián tiếp vào quá trình tiến bộ như thế nào?
Một lưu ý quan trọng về "đòn bẩy" là nó có thể không phải là ưu tiên hàng đầu đối với những người mới bắt đầu sự nghiệp. Đúng là nhiều vị trí cấp thấp vẫn có thể đóng góp đáng kể cho tổ chức. Nhưng nếu bạn tự hỏi những câu hỏi này và nghĩ, "Hmm, vị trí cấp thấp của tôi có thể không có nhiều đòn bẩy..." thì việc ưu tiên vốn nghề nghiệp (mà chúng ta sẽ thảo luận trong bài viết tư vấn tiếp theo, liên kết bên dưới!) có thể quan trọng hơn ở giai đoạn này.
Tìm hiểu thêm về vai trò có tinh đòn bẩy>
Điều cuối cùng quan trọng ảnh hưởng đến tầm ảnh hưởng công việc là sự phù hợp cá nhân của bạn với vị trí đó. Nói cách khác, khả năng bạn thành công và tận hưởng công việc đó là bao nhiêu?
Tính phù hợp cá nhân là yếu tố then chốt trong mô hình SELF, vì nó tập trung vào thực tế rằng bạn sẽ đảm nhận vị trí này, chứ không phải ai khác. Ngay cả khi một vị trí nằm trong một tổ chứclớn có tầm ảnh hưởng tích cực và đang thực hiện những công việc tuyệt vời, bạn có thể không thể làm được nhiều điều tốt nếu cơ hội đó không phù hợp với kỹ năng hay sở thích của bạn. Chẳng hạn, một vị trí nghiên cứu có thể trông rất hứa hẹn trên giấy tờ, nhưng nếu bạn ghét phải ngồi trước máy tính cả ngày, khả năng cao là bạn sẽ không thể phát huy hết khả năng của mình.
Ba yếu tố quan trọng để đánh giá sự phù hợp cá nhân của bạn bao gồm:
Khung SELF không nhất thiết phải được sử dụng như một công cụ toán học chuẩn xác. Thay vào đó, chúng tôi cho rằng nó hữu ích nhất khi được xem như một phương pháp suy nghiệm để bạn cân nhắc trong quá trình khám phá sự nghiệp, hay như cơ sở cho một tính toán sơ bộ có thể hướng dẫn bạn đi đúng hướng. Nó có thể giúp bạn so sánh các lựa chọn một cách cẩn thận hơn, nêu bật các sự đánh đổi, và thấy được rằng một con đường trông có vẻ ít "danh giá" hoặc ít truyền thống hơn có thể thực sự dẫn đến tầm ảnh hưởng sâu sắc hơn.
Nếu bạn sử dụng khung này, có thể xem nó như một chuỗi các hệ số nhân, hãy gán giá trị cho mức độ nghiêm trọng của vấn đề (ví dụ: số người tử vong hàng năm do vấn đề đó gây ra) và đánh giá các yếu tố khác với điểm số từ 0 đến 1
Tiềm năng ảnh hưởng của bạn = Tầm quan trọng × Hiệu quả × Đòn bẩy × Phù hợp
(Your potential impact = Significance x Efficacy x Leverage x Fit)
Cần lưu ý rằng không có thành phần nào trong khung tham chiếu là quan trọng hơn các thành phần khác, nhưng những vai trò tiềm năng nhất thường sẽ đạt điểm cao trên ít nhất một vài yếu tố. Nếu một vai trò đạt điểm rất thấp trên một phần của khung tham chiếu, thì điều này có thể làm giảm đáng kể tiềm năng của nó. VD: Nếu một vai trò có sự phù hợp, hiệu quả và tầm quan trọng của vấn đề tốt, nhưng gần như không có đòn bẩy, thì có thể nó không phải là con đường tiềm năng để tạo ra tầm ảnh hưởng. Một lần nữa, không nên quá sa đà vào các con số cụ thể nhưng việc đưa ra các giá trị sơ bộ vẫn có thể hữu ích.
