Sự nghiệp là một trong những yếu tố quan trọng nhất định hình cuộc đời bạn. Nó quyết định cách bạn dùng thời gian, điều bạn học, người bạn gặp, cũng như những áp lực và cơ hội bạn đối mặt hàng ngày. Không chỉ dừng lại ở công việc, sự nghiệp còn tác động đến tài chính, các mối quan hệ, và thậm chí cả bản sắc cá nhân của bạn.
Thế nhưng, với nhiều người, các quyết định sự nghiệp lại thường diễn ra một cách vội vàng, thiển cận, hay thậm chí là ngẫu nhiên. Nhận công việc đầu tiên có vẻ ổn. Đi theo một lối mòn chỉ vì mọi người xung quanh đều làm vậy. Và rồi nhận ra mình đã dấn sâu vào một con đường sự nghiệp mà bản thân không thực sự chủ động lựa chọn.
Cuốn sổ tay này giúp bạn lùi lại một bước để tự vấn: Bạn thực sự muốn làm gì với quỹ thời gian dành cho công việc? Điều đó sẽ mang lại giá trị gì - cho chính bạn, và cho cả thế giới?
Chúng tôi không ở đây để ép bạn theo đuổi một "sự nghiệp đúng đắn". Thay vào đó, chúng tôi muốn trao cho bạn bộ công cụ để tư duy một cách rành mạch và chiến lược hơn về các lựa chọn của mình. Nhờ vậy, mỗi quyết định bạn đưa ra đều sẽ bắt nguồn từ những giá trị cốt lõi của bản thân.
Hầu hết chúng ta đều mong có một sự nghiệp không quá vắt kiệt sức lực. Một công việc đủ để trang trải các hóa đơn, không tẻ nhạt đến vô nghĩa, và vẫn chừa lại thời gian cho cuộc sống riêng. Đó là một tiêu chuẩn hoàn toàn chính đáng.
Nhưng nếu nhìn xa hơn, sự nghiệp còn có thể mang lại nhiều giá trị hơn là chỉ làm cho xong việc qua ngày. Khi thực sự có quyền lựa chọn, bạn có thể định hướng sự nghiệp của mình theo con đường tiếp thêm năng lượng cho bản thân. Một công việc giúp bạn trui rèn kỹ năng, mở mang tầm mắt, và kết nối bạn với những con người cùng các ý tưởng định hình cuộc đời bạn một cách sâu sắc.
Một công việc ý nghĩa sẽ ảnh hưởng đến cách bạn bắt đầu mỗi ngày, cách bạn kể về cuộc đời mình, và cách bạn nghĩ về tương lai. Công việc không phải là tất cả, nhưng qua thời gian, nó sẽ tác động đến bản sắc cá nhân, nguồn năng lượng và khả năng kiến tạo cuộc sống bạn hằng mong ước. Nếu may mắn có nhiều lựa chọn, những quyết định đó sẽ dần tạo nên tác động cộng hưởng. Ngay cả những thay đổi nhỏ - khi được đưa ra với một tầm nhìn bao quát hơn về điều gì là quan trọng - cũng có thể mở ra những cơ hội bất ngờ.
Có được một công việc khiến mình hài lòng đã là một may mắn. Nhưng với những ai thực sự say mê với việc mình làm, những người luôn tự hào và giữ được lửa nghề qua bao gian khó, thì câu chuyện không chỉ dừng lại ở đó. Lý do sâu xa là bởi họ cảm nhận được giá trị mà mình tạo ra. Họ biết rằng công việc đó không chỉ để cho vui, mà còn để giúp người giúp đời, để hóa giải những khúc mắc của xã hội, hay để chung tay vun đắp cho một ngày mai mà họ hằng mong mỏi.
Thử nghĩ kỹ mà xem: Phần lớn cuộc đời của mỗi người là dành cho công việc. Bao nhiêu thời gian, tâm huyết, những con người ta gặp gỡ và những gì ta có trong tay, tất cả sẽ cùng vun đắp nên tương lai. Chỉ cần những ngã rẽ đúng đắn và những đường đi nước bước tỉnh táo, chính con đường sự nghiệp ấy sẽ là cách để bạn góp sức mình làm nên những điều lớn lao cho xã hội.
Hãy lấy câu chuyện của Against Malaria Foundation (Quỹ Chống Sốt rét) làm ví dụ. Vào đầu những năm 2000, tổ chức phi lợi nhuận nhỏ này bắt đầu phân phối màn chống muỗi ở những khu vực nơi sốt rét là mối đe dọa nghiêm trọng. Những người đứng sau tổ chức này chẳng phải là người nổi tiếng hay chuyên gia y tế. Thế nhưng, nhờ tập trung vào một giải pháp đơn giản mà hiệu quả và nỗ lực vận động ủng hộ, họ đã cứu được hàng trăm nghìn sinh mạng – tạo ra một tác động lớn đến không ngờ. Thực tế đã chứng minh, giờ đây họ là một trong những tổ chức từ thiện hiệu quả và được đánh giá cao nhất thế giới.
Tất nhiên, không phải ai cũng có thể trở thành người sáng lập tổ chức phi lợi nhuận (mặc dù đó có thể là một lựa chọn tuyệt vời nếu bạn phù hợp!). Điểm mấu chốt ở đây là hàng trăm nghìn mạng sống đã được cứu bởi vì một ai đó đã quyết định dùng sự nghiệp của mình để đối đầu với một vấn đề trọng đại.
Và có nhiều cách để tạo ra sự khác biệt hơn chúng ta vẫn tưởng.
Bạn có thể làm việc trong lĩnh vực y tế công cộng, giúp triển khai các chương trình tiêm chủng hoặc cải thiện tiếp cận dịch vụ y tế. Bạn có thể ủng hộ việc cải thiện phúc lợi động vật trong các trang trại công nghiệp hoặc đóng góp cho giải pháp biến đổi khí hậu bằng cách ủng hộ các chính sách khuyến khích năng lượng sạch.
Một số người tập trung vào việc giảm thiểu rủi ro toàn cầu—như phát triển công cụ tốt hơn để phát hiện đại dịch trong tương lai,hoặc xây dựng các khung khổ đạo đức cho những công nghệ đột phá. Những người khác đóng vai trò then chốt trong chính phủ, báo chí hay khoa học - cho dù đó là phân tích dữ liệu để hỗ trợ chính sách, truyền đạt kết quả phức tạp cho công chúng,hay đảm bảo mọi quyết định đều dựa trên bằng chứng xác thực.
Bạn cũng có thể chọn con đường khác, như phát triển kỹ năng trong quản lý, vận hành hay truyền thông để giúp các tổ chức có mục tiêu rõ ràng hoạt động hiệu quả hơn, hoặc chọn vai trò cho phép bạn đóng góp tài chính cho những sự nghiệp mà bạn tâm huyết.
Một số vai trò kể trên là những công việc xuất hiện trước công chúng. Số khác lại diễn ra thầm lặng phía sau hậu trường. Nhưng tất cả, nếu có một chiến lược đúng đắn, đều có thể tạo ra một tầm ảnh hưởng vượt trội, tạo ra hiệu ứng lan tỏa nhằm cải thiện cuộc sống, định hình các hệ thống và chung tay giải quyết những thách thức lớn nhất toàn cầu.
Việc tạo ra tác động ý nghĩa nghe thật đáng giá, nhưng cũng thật tự nhiên khi bạn băn khoăn: Mình sẽ phải đánh đổi những gì? Liệu tạo ra tác động có luôn đồng nghĩa với hy sinh?
Có một quan niệm phổ biến cho rằng công việc có tầm ảnh hưởng xã hội buộc bạn phải đưa ra quyết định "hoặc là... hoặc là": hoặc sự thỏa mãn cá nhân hoặc làm điều tốt cho người khác, nhưng không thể cả hai.
Dù đôi khi bạn có thể đối mặt với những ưu tiên cạnh tranh, nhiều con đường không đòi hỏi bạn phải chọn chỉ một. Vấn đề nằm ở việc tìm kiếm sự tương hợp (alignment). Kỹ năng và sở thích của bạn trùng khớp (overlap) với những nhu cầu thực sự của thế giới ở điểm nào? Loại công việc nào thúc đẩy bạn đủ để tiếp tục khi mọi thứ trở nên khó khăn? Vấn đề nào bạn thấy mình thực sự quan tâm, và vai trò nào có thể giúp bạn giải quyết chúng?
Bạn không cần phải có tất cả câu trả lời ngay bây giờ. Nhưng việc đặt ra những loại câu hỏi này có thể giúp bạn nhận ra các cơ hội vừa có ý nghĩa cá nhân, vừa có giá trị xã hội. Và đó chính là những sự nghiệp thường mang lại sự hài lòng nhất về lâu dài, không chỉ vì chúng tạo ra điều tốt đẹp, mà còn vì bản thân chúng cho ta cảm giác xứng đáng để thực hiện.
Tìm kiếm một sự nghiệp phù hợp với bản thân và có ích cho xã hội đòi hỏi sự suy nghĩ và định hướng rõ ràng. Điều đó không có nghĩa là phải vạch ra toàn bộ tương lai của bạn. Cuộc sống luôn có những biến động, và mục tiêu của bạn có thể thay đổi theo thời gian. Tuy nhiên, bạn có thể chủ động trong việc xác định những bước đi tiếp theo của mình.
Cẩm nang này được tạo ra để hỗ trợ bạn trong việc đó. Nó dành cho những người không chỉ muốn một công việc để kiếm sống - mà còn muốn làm việc có ý nghĩa, mang lại động lực và tạo ra tác động thực sự.
Chúng ta sẽ khám phá các con đường khác nhau để tạo tầm ảnh hưởng, cách so sánh các lựa chọn của bạn và cách tìm (và đạt được!) những vị trí phù hợp. Mục tiêu của chúng tôi là thực tế, thực tiễn và trung thực về những sự đánh đổi và phức tạp.
Bởi vì một sự nghiệp được lựa chọn kỹ càng có thể thay đổi cuộc đời bạn, và trong những hoàn cảnh phù hợp, nó cũng có thể giúp thay đổi cuộc đời của những người khác.
Sự nghiệp của bạn định hình cách bạn dành thời gian, những người bạn gặp gỡ và những điều bạn học hỏi—nhưng không chỉ dừng lại ở đó. Với những lựa chọn đúng đắn, công việc của bạn cũng có thể trở thành một cách mạnh mẽ để giúp đỡ người khác và giải quyết những vấn đề bạn quan tâm. Phần này khám phá cách sự nghiệp của bạn có thể vừa mang ý nghĩa cá nhân vừa có tác động xã hội—và cách suy nghĩ chiến lược có thể mở ra những khả năng mà bạn có thể chưa từng tưởng tượng.
Nếu bạn quan tâm đến việc tìm hiểu cách làm nhiều điều tốt hơn, đây là một số bước tiếp theo bạn có thể thực hiện.
