Sau khi đã xác định được những vai trò mình hướng tới, bước tiếp theo là nộp hồ sơ, phỏng vấn và xử lý các lời mời làm việc. Nghe thì đơn giản, nhưng đây cũng là chặng đường khiến nhiều người nản lòng nhất. Có thể bạn đã "rải" hồ sơ khắp nơi mà vẫn không nhận được hồi âm. Hay bạn bắt đầu có chút tiến triển, rồi lại chững lại ở những vòng sau.
Một phần nguyên nhân đến từ thực trạng thị trường lao động cạnh tranh. Tuy nhiên, đây cũng là điều bạn có thể ảnh hưởng. Một đơn ứng tuyển được chuẩn bị kỹ lưỡng không chỉ là thủ tục hình thức; đó là cơ hội để bạn chứng minh tại sao mình là ứng viên phù hợp. Và nếu bạn được mời phỏng vấn, cách bạn chuẩn bị và thể hiện bản thân có thể tạo ra tác động lớn. Điều tương tự cũng áp dụng cho cách bạn xử lý các đề nghị việc làm, đàm phán và quyết định chấp nhận cơ hội nào.
Chương này sẽ hướng dẫn bạn vượt qua tất cả những điều đó. Chúng ta sẽ tìm hiểu cách quyết định những vị trí nào đáng để bạn dành thời gian, cách chuẩn bị hồ sơ ứng tuyển mạnh mẽ hơn, cách tiếp cận phỏng vấn và cách xử lý các bước tiếp theo.
Tìm việc đôi khi là một cuộc chơi về số lượng, đặc biệt với những vai trò đặc thù hay có tính cạnh tranh cao. Ngay cả khi bạn là một ứng viên sáng giá, rất nhiều yếu tố vẫn nằm ngoài tầm kiểm soát. Nhà tuyển dụng có thể đang tìm một kỹ năng cực kỳ cụ thể, hay hồ sơ của bạn không may lại đến vào một ngày bận rộn của họ.
Ứng tuyển vào nhiều vị trí có thể tăng cơ hội của bạn, nhưng bạn cũng không nên phân tán quá nhiều. Mỗi đơn ứng tuyển đều tốn thời gian (và đôi khi cả cảm xúc), và thời gian bạn dành cho nó có thể được sử dụng hiệu quả hơn cho việc khác, như tùy chỉnh đơn ứng tuyển cho một cơ hội tiềm năng hơn, mạng lưới quan hệ, hoặc phát triển một kỹ năng có giá trị.
Đó là lúc Bảng Ma trận Đơn ứng tuyển (Application Matrix) ra đời. Đây là công cụ đơn giản giúp bạn ưu tiên các đơn ứng tuyển bằng cách đánh giá hai yếu tố chính: động lực của bạn và mức độ phù hợp. Nói cách khác: Bạn hào hứng như thế nào với vị trí này, và mức độ phù hợp của bạn với những gì họ đang tìm kiếm là bao nhiêu?
Đầu tiên, đánh giá động lực của chính bạn. Hãy thành thật với bản thân: Cơ hội này có làm bạn hào hứng không? Nó có phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp cốt lõi của bạn và loại tác động bạn muốn tạo ra không? Xem xét các nhiệm vụ hàng ngày, sứ mệnh của tổ chức và liệu vị trí này có đáp ứng các nhu cầu cơ bản của bạn (như lương thưởng, sự linh hoạt và cơ hội phát triển) hay không. Động lực cao cho thấy đây là vị trí bạn có thể tham gia tích cực và sự nhiệt huyết của bạn có thể thể hiện rõ trong đơn ứng tuyển và phỏng vấn. Nếu động lực của bạn thấp, ngay cả khi có sự phù hợp cao, vị trí đó có thể không mang lại cho bạn một vai trò trọn vẹn.
Sau đó, đánh giá mức độ phù hợp của bạn. Hãy nhìn tổng quan và đánh giá mức độ phù hợp giữa kỹ năng, kinh nghiệm và nền tảng của bạn với yêu cầu cơ bản mà nhà tuyển dụng đưa ra. Bạn có thể tự tin chứng minh rằng mình sở hữu các tiêu chí cần thiết không? Hãy thực tế về bất kỳ khoảng trống đáng kể nào. Một sự phù hợp mạnh mẽ sẽ tăng cơ hội được chú ý và thành công trong quá trình tuyển dụng. Tuy nhiên, một sự phù hợp vừa phải kết hợp với động lực cao đôi khi cũng đáng để theo đuổi, đặc biệt nếu bạn có thể trình bày rõ ràng tiềm năng và kỹ năng có thể chuyển đổi của mình.
Các vị trí đạt điểm cao cả về động lực và sự phù hợp nên là ưu tiên hàng đầu của bạn – đáng để dành thêm thời gian để tùy chỉnh đơn ứng tuyển. Tuy nhiên, các vị trí chỉ có một mặt mạnh cũng có thể đáng xem xét. Nếu bạn hào hứng nhưng không hoàn toàn phù hợp, một đơn ứng tuyển được chuẩn bị kỹ lưỡng có thể tạo ra sự khác biệt. Nếu bạn phù hợp nhưng chỉ có sự quan tâm vừa phải, vị trí đó vẫn có thể đáng ứng tuyển nếu nó góp phần vào mục tiêu dài hạn của bạn. Mặt khác, các vị trí mà bạn không hào hứng và không phù hợp thường không đáng để bạn dành thời gian.
Một điều cuối cùng cần lưu ý khi quyết định nộp đơn là các vị trí có số lượng ứng viên cao có thể không cạnh tranh như vẻ bề ngoài. Nhiều vị trí nhận được hàng chục hoặc hàng trăm đơn ứng tuyển, nhưng nhiều trong số đó không đáp ứng yêu cầu hoặc được gửi một cách đại trà. Sự cạnh tranh thực sự thường đến từ một nhóm nhỏ các ứng viên phù hợp và nghiêm túc. Khi bạn nộp đơn vào những nơi bạn thực sự phù hợp và tâm huyết - và đặt cả tâm sức vào bộ hồ sơ - khả năng cao bạn sẽ nằm trong nhóm đó.
Sau khi quyết định một vị trí đáng để ứng tuyển, bước tiếp theo là đảm bảo đơn ứng tuyển của bạn có cơ hội thực sự để tiến xa. Điều đó không nhất thiết có nghĩa là dành hàng giờ cho từng chi tiết – nhưng nó có nghĩa là tập trung vào những điều quan trọng nhất.
Hãy tưởng tượng việc lọc qua hàng chục—hoặc thậm chí hàng trăm—đơn ứng tuyển. Điều gì sẽ thu hút sự chú ý của bạn? Nhiều người tập trung vào việc thể hiện tại sao họ ấn tượng. Tuy nhiên, điều thường tạo ra tác động lớn nhất là chứng minh tại sao bạn là ứng viên phù hợp nhất cho vị trí này, tại tổ chức này.
Nhà tuyển dụng bận rộn và chịu áp lực phải đưa ra quyết định đúng đắn. Điều này có nghĩa là họ đang tìm kiếm những tín hiệu rõ ràng cho thấy bạn phù hợp với vị trí và có thể thể hiện hiệu suất xuất sắc.
Thể hiện sự quan tâm chân thành đối với vị trí và công ty cụ thể. Nhà tuyển dụng có thể nhận ra liệu bạn đã suy nghĩ kỹ lưỡng về lý do tại sao tổ chức này thu hút bạn hay chỉ nộp đơn một cách tùy tiện. Trong đơn ứng tuyển của bạn, hãy đảm bảo truyền đạt lý do tại sao bạn thực sự bị thu hút bởi sứ mệnh, giá trị hoặc dự án của họ. Điều này có thể là đề cập đến điều gì đó cụ thể trong công việc của họ khiến bạn đồng cảm hoặc kết nối kinh nghiệm và mục tiêu cá nhân của bạn với những gì họ đang làm.
Chủ động giải quyết bất kỳ lo ngại nào của họ. Quá trình tuyển dụng là một quy trình e ngại rủi ro. Việc chọn sai người có thể tốn kém về thời gian, tiền bạc và động lực của đội ngũ. Vì vậy, ngay cả khi bạn cảm thấy mình là ứng viên phù hợp, nhà tuyển dụng có thể do dự nếu họ không có đầy đủ thông tin về lý do tại sao bạn sẽ thành công.
Nhiệm vụ của bạn là trình bày rõ ràng lý do đó, đặc biệt nếu có bất kỳ điều gì trong đơn ứng tuyển của bạn có thể gây thắc mắc. Hãy suy nghĩ về những mối lo ngại tiềm ẩn mà nhà tuyển dụng có thể có khi xem xét đơn ứng tuyển của bạn và giải quyết chúng sớm (ngay cả khi chỉ ngắn gọn!). Nếu bạn đang chuyển sang lĩnh vực mới, hãy giải thích lý do bạn chuyển đổi và cách kỹ năng chuyển đổi của bạn chuẩn bị cho bạn thành công trong vai trò mới. Nếu có khoảng trống trong CV của bạn, đừng để chúng không được giải thích.
Hãy chia sẻ cách bạn đã phát triển chuyên môn hoặc cá nhân trong thời gian đó, dù là thông qua công việc tự do, kinh nghiệm tình nguyện, giáo dục thêm hoặc phát triển kỹ năng.
Nếu bạn có trình độ cao hơn yêu cầu nhưng vẫn cho rằng vị trí này phù hợp với bạn, điều quan trọng là phải giải thích điều này ngay từ đầu. Kinh nghiệm nhiều hơn không phải lúc nào cũng tốt. Thực tế, việc "có trình độ cao hơn" có thể gây ra lo ngại. Nhà tuyển dụng không chỉ tìm kiếm người có năng lực; họ muốn tìm người phù hợp với mức độ và trọng tâm của vị trí. Hãy đọc kỹ mô tả công việc để hiểu điều gì mà nhà tuyển dụng coi trọng nhất, và phản ánh điều đó trong đơn ứng tuyển của bạn. Ví dụ, bạn có thể nhấn mạnh sự nhiệt tình của mình đối với các trách nhiệm cụ thể hoặc giải thích cách vị trí này phù hợp với kế hoạch dài hạn của bạn, dù đó là tìm kiếm sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống hay tập trung vào một khía cạnh cụ thể của công việc.
Bằng cách giải quyết những lo ngại một cách chủ động, bạn giúp nhà tuyển dụng dễ dàng hơn trong việc đưa đơn ứng tuyển của bạn vào vòng tiếp theo.
CV của bạn thường là ấn tượng đầu tiên bạn tạo ra, và nhà tuyển dụng thường chỉ dành vài giây để xem qua ban đầu. Vì vậy, điều quan trọng là CV của bạn phải nhanh chóng truyền đạt lý do tại sao bạn là ứng viên phù hợp cho vị trí này. Dưới đây là một số cách để cải thiện nó:
Thư giới thiệu và/hoặc câu trả lời cho các câu hỏi ứng tuyển là cơ hội để bạn vượt ra ngoài CV và diễn đạt sự kết nối giữa kinh nghiệm của bạn và vị trí cụ thể, đồng thời thể hiện sự nhiệt tình chân thành của bạn đối với cơ hội này. Hãy xem đây là việc xây dựng một câu chuyện nhấn mạnh lý do tại sao bạn là ứng viên phù hợp và đầy động lực. Dưới đây là một số điều cần lưu ý:
Nếu đơn ứng tuyển của bạn đưa bạn đến vòng phỏng vấn, đó là tín hiệu mạnh mẽ cho thấy bạn đang đi đúng hướng. Đây là cơ hội để bạn trình bày quan điểm và khám phá xem vị trí và nhà tuyển dụng có phù hợp với bạn hay không.
Phỏng vấn thường gây áp lực, nhưng hãy xem đó như một cuộc trò chuyện hai chiều. Đây là cơ hội cho cả hai bên tìm hiểu sâu hơn – để xem kỹ năng của bạn, nhu cầu của họ và phong cách làm việc của bạn có phù hợp hay không. Mục tiêu là thể hiện sự chân thành: chứng minh bạn có năng lực, là một đồng nghiệp tốt và thực sự quan tâm đến vị trí đó. Hãy xem đó như hai chuyên gia đang tìm hiểu xem việc hợp tác có ý nghĩa hay không.
Để xây dựng sự tự tin và chuẩn bị hiệu quả cho các cuộc trò chuyện này:
Nếu bạn muốn chuẩn bị kỹ lưỡng hơn, việc luyện tập trả lời các câu hỏi phỏng vấn phổ biến có thể tạo ra tác động lớn trong cách bạn thể hiện trong buổi phỏng vấn thực tế. Dưới đây là danh sách bạn có thể sử dụng làm điểm khởi đầu.
Ngoài các cuộc phỏng vấn thông thường, nhiều nhà tuyển dụng sử dụng các bài kiểm tra kỹ năng, đánh giá năng lực hoặc thử việc ngắn hạn để đánh giá xem ứng viên có phù hợp hay không. Những hoạt động này thường diễn ra sau vòng sàng lọc ban đầu và có thể thay thế cho các cuộc phỏng vấn sớm hoặc diễn ra ngay trước khi đưa ra đề nghị. Bạn có thể được yêu cầu hoàn thành bài kiểm tra kỹ năng trực tuyến, phân tích một trường hợp nghiên cứu, hoàn thành bài tập mang về nhà trong thời hạn quy định, hoặc thậm chí làm việc cùng đội ngũ trên cơ sở thử việc.
Nếu được đề nghị tham gia bài kiểm tra công việc, hãy làm rõ mục đích của bài kiểm tra và thời gian bạn có. Bạn cũng có thể tham khảo mô tả công việc để dự đoán các loại nhiệm vụ và công cụ mà nhà tuyển dụng mong đợi bạn sử dụng, từ đó chuẩn bị phù hợp. Thời gian bạn dành cho việc chuẩn bị nên phụ thuộc vào động lực của bạn đối với cơ hội này và tính ứng dụng của các kỹ năng liên quan (liệu chúng có hữu ích để rèn luyện ngay cả khi bạn không được tuyển dụng?). Chú ý kỹ đến hướng dẫn có thể tạo ra tác động lớn, vì ngay cả những chi tiết nhỏ cũng quan trọng khi quyết định giữa các ứng viên tiềm năng.
Vì các bài kiểm tra này thường cung cấp cho nhà tuyển dụng cái nhìn rõ ràng nhất về cách bạn thực sự làm việc, việc đầu tư nỗ lực chân thành là đáng giá. Nếu có phần để chia sẻ suy nghĩ của bạn (như phần ghi chú), việc giải thích quy trình của bạn cho người quản lý tuyển dụng có thể thể hiện cách bạn tiếp cận vấn đề. Cuối cùng, hãy xem các bài kiểm tra công việc như một con đường hai chiều: sử dụng chúng để hiểu rõ hơn về công việc thực tế và, nếu có thể, cảm giác khi là một phần của đội ngũ.
Nếu bạn nhận được một lời mời, xin chúc mừng! Nhưng trước khi vội vàng gật đầu, hãy dành một chút thời gian để chắc chắn rằng đó là lựa chọn tốt nhất cho mình. Đây là lúc cần có những cuộc trao đổi thẳng thắn, và nếu may mắn, là cả việc cân nhắc giữa vài cơ hội khác nhau.
Thương lượng đề nghị.Đừng ngần ngại thảo luận về lời mời; đây là một phần rất bình thường của quy trình mà bất kỳ nhà tuyển dụng chuyên nghiệp nào cũng đã quen thuộc. Hãy bắt đầu bằng việc tìm hiểu kỹ về mức lương phổ biến cho các vai trò tương tự. Khi nói về lương, hãy khéo léo đóng khung câu chuyện xoay quanh những gì bạn cần để có thể cống hiến tốt nhất, thay vì chỉ là những gì bạn nghĩ mình xứng đáng. Hãy nhớ rằng, một lời mời làm việc còn có nhiều điều khoản giá trị khác hơn là tiền lương – chẳng hạn như ngày nghỉ, sự linh hoạt, và cơ hội để học hỏi, phát triển. Nếu bạn cũng nhận được một lời mời khác, bạn có thể đề cập một cách khéo léo. Hầu hết các công ty sẽ không rút lại lời mời chỉ vì bạn đề nghị thêm một chút, đặc biệt là khi họ thực sự muốn có bạn. Một cuộc trao đổi chân thành và thấu đáo ở hiện tại có thể tạo ra sự khác biệt lớn về lâu dài.
Xem xét các lựa chọn của bạn. Nếu bạn có nhiều hơn một lời, hãy dành thời gian để suy ngẫm về những gì mỗi cơ hội mang lại ngoài mức lương. Hãy nghĩ về tầm ảnh hưởng mà bạn có thể tạo ra trong mỗi vị trí và cách nó phù hợp với những gì quan trọng nhất đối với bạn. Xem xét công việc hàng ngày – vị trí nào phù hợp hơn với điểm mạnh và năng lượng của bạn? Tìm kiếm cơ hội phát triển: Bạn có cơ hội học hỏi kỹ năng mới hoặc đối mặt với những thách thức có ý nghĩa không? Hãy chú ý đến văn hóa công ty – cố gắng hiểu rõ môi trường làm việc thực tế tại đó. Đừng quên các chi tiết thực tế như phúc lợi, cân bằng cuộc sống và công việc, cũng như vị trí địa lý. Lựa chọn một vị trí không chỉ dựa vào những gì bạn mang lại, mà còn là tìm kiếm một nơi hỗ trợ sức khỏe và mục tiêu lâu dài của bạn.
Khi bạn chuyển từ việc xác định vị trí công việc sang quá trình nộp đơn, phỏng vấn và xem xét các đề nghị, hãy xem giai đoạn này như một quá trình học hỏi. Không phải mọi đơn ứng tuyển đều cảm thấy hoàn hảo ngay từ đầu, hay mọi cuộc phỏng vấn đều diễn ra đúng như kế hoạch, và điều đó hoàn toàn bình thường.
Có thể một đơn ứng tuyển không nhận được phản hồi cho thấy cần nhấn mạnh lại một số kỹ năng trong CV cho các vị trí tương tự trong tương lai. Có thể một câu hỏi phỏng vấn mà bạn thấy khó khăn sẽ chỉ ra một lĩnh vực mà bạn cần chuẩn bị kỹ lưỡng hơn. Đây chính là lúc quá trình lặp lại trở nên quan trọng: sử dụng những gì bạn học được từ mỗi trải nghiệm để hoàn thiện tài liệu, điều chỉnh cách tiếp cận và thậm chí làm rõ những gì bạn thực sự mong muốn trong một vị trí và tổ chức.
Trong chương tiếp theo, chúng ta sẽ khám phá các cách thực tế để quản lý những thách thức này và duy trì động lực cũng như sức khỏe tinh thần ổn định trong suốt quá trình tìm kiếm
Bây giờ là lúc chuyển từ cơ hội sang lời đề nghị. Chương này sẽ hướng dẫn bạn các bước thực tế trong quá trình ứng tuyển, phỏng vấn và đàm phán – để bạn có thể biến những cơ hội tiềm năng thành công việc thực sự. Bạn sẽ học cách viết đơn ứng tuyển mạnh mẽ hơn, chuẩn bị cho phỏng vấn với sự tự tin, và đưa ra quyết định sáng suốt khi nhận được lời đề nghị – tất cả đều dựa trên mục tiêu và tác động mà bạn mong muốn.
Nếu bạn quan tâm đến việc tìm hiểu cách làm nhiều điều tốt hơn, đây là một số bước tiếp theo bạn có thể thực hiện.
