Tác động biên (Marginal impact) là phần giá trị bổ sung được tạo ra từ khoản đầu tư cụ thể của bạn về thời gian, tiền bạc hay công sức. Thay vì chỉ nhìn vào tác động tổng thể của một tổ chức hay một phong trào, khái niệm này tập trung vào việc nhận ra phần đóng góp của riêng bạn vào những gì đã có sẵn. Nhờ đó, bạn có thể quyết định tốt hơn về việc nên hướng nguồn lực của mình vào đâu để đạt hiệu quả cao nhất.
Nhiều người thường bị thu hút bởi những phong trào lớn có tầm ảnh hưởng mạnh mẽ. Suy cho cùng, việc tham gia vào một điều gì đó thay đổi thế giới thật sự hấp dẫn. Nhưng nếu mục tiêu của bạn là tạo ra tác động lớn nhất, việc chỉ tham gia vào một phong trào lớn và có tầm ảnh hưởng có thể không phải là cách tiếp cận tốt nhất.
Tác động biên (marginal impact) từ nỗ lực của bạn là sự khác biệt tăng thêm được tạo ra. Ví dụ, hãy nghĩ về một nhà sản xuất lò nướng đang cân nhắc việc sản xuất thêm một chiếc lò nữa. Doanh nghiệp có thể rất có lợi nhuận về tổng thể, nhưng nếu thị trường đã bão hòa lò nướng, việc sản xuất thêm một chiếc có thể dẫn đến lỗ. Trong trường hợp này, mặc dù lợi nhuận tổng thể của công ty vẫn lớn, nhưng lợi nhuận biên (lợi nhuận từ chiếc lò nướng thêm đó) là âm, nên không đáng để làm.
Tương tự, khi bạn đầu tư thời gian, tiền bạc hoặc tài nguyên vào một mục tiêu, điều quan trọng là tập trung vào tầm ảnh hưởng bổ sung mà bạn sẽ tạo ra. Điều này giúp tránh cái gọi là bẫy chi phí chìm (sunk cost fallacy), nơi bạn tiếp tục đầu tư vào một thứ gì đó chỉ vì nó đã thành công trong quá khứ, ngay cả khi các đóng góp trong tương lai không hiệu quả bằng.
Nhưng liệu sự tinh tế này có thực sự quan trọng trong cuộc sống thực tế? Ví dụ, nếu tôi muốn quyên góp cho từ thiện, liệu tầm ảnh hưởng hiện tại của nó có phải là một đại diện tốt cho tầm ảnh hưởng từ các khoản quyên góp trong tương lai? Không hẳn vậy.
Mỗi năm, hàng triệu người chọn quyên góp cho Wikipedia. Điều này rất hợp lý - Wikipedia phục vụ hơn một tỷ người mỗi tháng, cung cấp truy cập tài liệu giáo dục, trả lời các câu hỏi thực tiễn và chống lại thông tin sai lệch. Trong khi đó, chi phí duy trì hạ tầng kỹ thuật của họ tốn khoảng $36 triệu mỗi năm. Điều này có nghĩa là Wikipedia mang lại giá trị to lớn này với chi phí chưa đến một cent mỗi tháng cho mỗi người dùng - thử hỏi còn khoản quyên góp nào có tác động tốt hơn nữa? Tuy nhiên, trong khi Wikipedia cần khoảng $36 triệu mỗi năm để duy trì hoạt động, trong những năm gần đây, họ đã huy động được hơn $100 triệu mỗi năm.
Quan trọng hơn, phần lớn số tiền thu thêm này được đầu tư vào các nỗ lực có chi phí cao và kết quả không rõ ràng, theo lời một giám đốc điều hành trước đây. Do đó, không rõ rằng các khoản đóng góp thêm cho Wikimedia có dẫn đến cải thiện nội dung do Wikipedia cung cấp hay không. Đây là một ví dụ cho thấy tầm ảnh hưởng tổng thể (hoặc thậm chí hiệu quả chi phí tổng thể) là một đại diện khá tồi cho tác động biên từ các khoản đóng góp thêm. Những triệu đô la đầu tiên mà Wikipedia nhận được vô cùng quý giá và quan trọng, nhưng những khoản đó đã là chuyện đã rồi — bạn chỉ có thể kiểm soát tầm ảnh hưởng biên của khoản tiền thứ 100 triệu đô la trở lên.
Những tác động này không chỉ riêng với Wikipedia. Hầu hết các tổ chức đều trải qua quy luật hiệu suất giảm dần (hoặc chính xác hơn là quy luật hiệu suất biên giảm dần). Đó là khi những đồng đô la đầu tiên được chi tiêu có giá trị cao hơn nhiều so với các khoản đầu tư bổ sung. Tuy nhiên, lợi nhuận biên cũng có thể cao hơn lợi nhuận trung bình, ví dụ như khi một tổ chức có chi phí cố định đáng kể hoặc hiệu ứng quy mô. Điểm mấu chốt là để lựa chọn hành động tiếp theo, chúng ta cần xem xét tầm ảnh hưởng biên của nỗ lực của mình thay vì tầm ảnh hưởng tổng thể hoặc trung bình của tổ chức – dù chúng cao hơn hay thấp hơn.
Khi nói đến lựa chọn nghề nghiệp, khái niệm tầm ảnh hưởng biên quan trọng không kém khi quyết định nơi đóng góp. Tầm ảnh hưởng biên của một nhân viên mới trong công ty có thể khác biệt đáng kể so với tầm ảnh hưởng trung bình của các nhân viên khác, và đóng góp của bạn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Dưới đây là cách ý tưởng này có thể ảnh hưởng đến quyết định nghề nghiệp của bạn:
Ban đầu, bạn có thể tưởng rằng gia nhập một tổ chức thành công và có tầm ảnh hưởng lớn thì luôn là lựa chọn tốt nhất. Tuy nhiên, làm việc tại một tổ chức lớn và đã được thiết lập tốt có nghĩa là bạn có thể mang lại ít ảnh hưởng trực tiếp đến hướng đi hoặc thành công chung của tổ chức. Điều này có thể khiến tác động biên của bạn trở nên không rõ ràng.
Tuy nhiên, làm việc tại các tổ chức thành công vẫn thường là một quyết định tốt. Những tổ chức này thường cung cấp cơ hội tuyệt vời để tạo ra tác động cá nhân và mang lại vốn nghề nghiệp giá trị. Nhưng điều quan trọng là không để tác động tổng thể của họ che lấp việc bạn thực sự có thể tạo ra tác động trong vai trò của mình.
Xem xét này cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của sự phù hợp cá nhân và tận dụng những cơ hội độc đáo mà người khác có thể bỏ qua. Mặc dù những cơ hội được biết đến nhiều thường đi kèm với tầm ảnh hưởng tổng thể lớn hơn, việc tìm kiếm những vị trí chuyên môn nơi kỹ năng hoặc kiến thức cụ thể của bạn có thể tạo ra tác động thực sự có thể dẫn đến tác động biên lớn hơn.
Tập trung vào tầm ảnh hưởng biên giúp bạn tránh những cạm bẫy của việc dựa vào tầm ảnh hưởng tổng thể hoặc trung bình khi quyết định cách phân bổ thời gian, tiền bạc hoặc nỗ lực nghề nghiệp của mình. Bằng cách xem xét sự khác biệt bổ sung mà bạn có thể tạo ra tác động, bạn có thể tránh đầu tư quá mức vào những lĩnh vực mà thành công trong quá khứ che lấp tiềm năng tương lai và xác định những cơ hội mà đóng góp của bạn sẽ có tác động lớn nhất.
